Uprawa roli

I. Nawozy i nawożenie

Celem nawożenia jest:

- dostarczenie substratu organizmom glebowym;
- stworzenie optymalnych warunków rozwoju roślin.

Podstawowe nawozy powinny być wytwarzane w gospodarstwie. Zezwala się na zakup dozwolonych w rolnictwie ekologicznym dodatków mineralnych oraz nawozów organicznych. Zakup nawozów organicznych z gospodarstw konwencjonalnych - pod warunkiem, że nie zawierają w nadmiarze niepożądanych substancji - jest dopuszczalny do 30% masy nawozowej, jaka mogłaby być wytworzona w gospodarstwie przy maksymalnie dozwolonej obsadzie zwierząt. Ograniczenie ilościowe nie dotyczy specjalistycznych gospodarstw ogrodniczych. Każdy zakup nawozów musi być odnotowany w księdze gospodarstwa, wraz z podaniem źródła zakupu. Nawozy dokupowane w gospodarstwach konwencjonalnych powinny zostać przekompostowane w gospodarstwie ekologicznym.

Podstawowymi nawozami w gospodarstwie ekologicznym są:

• komposty,
• obornik,
• gnojówka i woda gnojowa, (te ostatnie stosowane tylko w okresie od kwietnia do końca sierpnia)
• nawozy zielone.

W rejonach górskich dopuszcza się stosowanie gnojowicy, pod kontrolą doradcy.

Nawozy uzupełniające stanowią:

- nawozy mineralne: mielone skały takie jak: bazalt, bentonit, gips, kizeryt, dolomit, wapno magnezowe węglanowe, kreda nawozowa (pojeziorna, łąkowa, margiel); boraks; nawozy potasowe: kainit, kalimagnezja, siarczan potasu; skały fosforytowe (mączki); popiół drzewny;
- nawozy organiczne: mączka z kości, krwi, rogów, pierza, mączka rybna, odpadki rzeźne; płynne i stałe odpady z własnego gospodarstwa; makuchy, kora drzewna i trociny;
- muł i osady naturalnych zbiorników wodnych;
- torf w ilości do 20% w podłożach do produkcji rozsad.

Nawozy uzupełniające mogą być stosowane pod warunkiem, że nie wykazują skażeń. Na ogół wykorzystuje się je jako dodatki do kompostu. Dozwolone nawozy fosforowe i potasowe mogą być zastosowane - w uzgodnieniu z doradcą - jeśli w glebie występuje stały niedobór tych składników.

Nawozy niedozwolone:

- syntetyczne nawozy azotowe, guano, nawozy przemysłowe (w tym chelatowe, mikroelementowe i dolistne), nawozy o spowolnionym działaniu itp.;
- gnojowica;
- komposty z odpadów komunalnych;
- osady ściekowe spoza gospodarstwa;
- nie przekompostowane fekalia;
- komposty z udziałem fekaliów w uprawie warzyw;
- odchody z ferm zwierząt futerkowych;
- nawóz popieczarkowy (podłoże) z konwencjonalnych pieczarkarni;
- produkowane przemysłowo nawozy organiczne (w tym tzw. biohumus), nawozy organiczno - mineralne (w tym na bazie węgla brunatnego), popioły węgla z elektrociepłowni, kotłowni i zakładów przemysłowych.

Technologiczne odpady przemysłu spożywczego mogą być stosowane wyjątkowo, jeśli nie wykazują skażeń.

Zastosowanie innych nie wymienionych materiałów wymaga pisemnej zgody Stowarzyszenia EKOLAND.

II. Uprawa roli

Uprawa roli powinna być wykonywana z myślą o stałym podwyższaniu żyzności gleby.

Ogólne zasady uprawy to:
- płytkie odwracanie, głębokie spulchnianie;
- ograniczenie liczby przejazdów (agregatowanie narzędzi);
- maksymalne skrócenie czasu, w którym gleba pozostaje bez okrywy roślinnej.

III. Płodozmian

Płodozmian w gospodarstwie ekologicznym ma do spełnienia następujące funkcje:
- utrzymanie optymalnej zawartości próchnicy oraz żyzności gleby;
- zapobieganie nadmiernemu rozwojowi chorób i szkodników;
- niedopuszczenie do niekontrolowanego rozwoju chwastów.

Płodozmian musi spełniać następujące warunki:
- rotacja powinna być minimum czteroletnia;
- powinien uwzględniać rośliny z rodziny motylkowatych w plonie głównym;
- musi obejmować międzyplony;
- powinien uwzględniać tolerancję roślin na uprawę po sobie.

IV. Ograniczanie zachwaszczenia

Ograniczanie zachwaszczenia realizowane jest poprzez działania zapobiegawcze oraz przez bezpośrednie zwalczanie.

Działania zapobiegawcze:
- właściwy płodozmian (dobór i następstwo roślin uprawnych);
- kompostowanie materiałów organicznych;
- odpowiedni dobór odmian roślin uprawnych;
- uprawa międzyplonów (ozimych, ścierniskowych) i śródplonów (wsiewek);
- czyszczenie materiału siewnego;
- przedsiewna uprawa roli;
- ściółkowanie i mulczowanie.

Bezpośrednie zwalczanie:
- metody mechaniczne;
- metody termiczne.

Zabiegi niedozwolone:
- stosowanie herbicydów (także na miedzach, brzegach pól, w rowach, przy drogach i pasach zadrzewień śródpolnych).

V. Dobór odmian roślin uprawnych

Odmiany genetycznie ustalone, o tzw. szerokiej odporności na choroby i szkodniki, jak również konkurencyjne wobec chwastów formy lokalne, które ukształtowały się w ciągu wielu lat uprawy w danym regionie - są preferowane w rolnictwie ekologicznym.

Odmiany heterozyjne (F1) nie są zalecane, ale mogą w konkretnych przypadkach zostać dozwolone.

Formy uprawne stanowiące twory inżynierii genetycznej nie są w zasadzie dozwolone, ale określonych przypadkach mogą
zostać dopuszczone do uprawy.

VI. Materiał siewny i sadzeniowy

Ideą rolnictwa ekologicznego jest, by materiał siewny był reprodukowany regionalnie, w gospodarstwach ekologicznych, ale akceptuje się produkty nasiennictwa ogólnokrajowego.

Akceptuje się przedsiewne traktowanie nasion preparatami biodynamicznymi i dojrzałym kompostem oraz zabiegi fizyczne przyśpieszające kiełkowanie, jak moczenie nasion, skaryfikowanie, a także - w celach fitosanitarnych - moczenie w roztworze nadmanganianu potasu.

Syntetyczne zaprawy nasienne są zakazane; dotyczy to także zaprawiania materiału sadzeniowego.

VII. Regulatory wzrostu i rozwoju

Dozwolone są naturalne substancje, jak: preparaty biodynamiczne, wyciągi kompostowe, estrakty roślinne, itp.

W rolnictwie ekologicznym niedozwolone jest stosowanie substancji syntetycznych o charakterze hormonów roślinnych, jak: antywylegacze, substancje stymulujące rozkrzewianie, stymulujące zapłodnienie i inicjujące partenokarpiczne zawiązywanie owoców, przyśpieszające lub opóźniające dojrzewanie, hamujące kiełkowanie bulw i cebul, pobudzające ukorzenianie sadzonek i in.

W ekologicznej produkcji żywności niedopuszczalne są techniki radiacyjne (napromienianie roślin i produktów roślinnych)

VIII. Ochrona roślin

Podstawą ochrony są działania zapobiegające nadmiernemu rozwojowi chorób i szkodników.

Składają się na nie:
- właściwe kształtowanie krajobrazu;
- wprowadzenie prawidłowego płodozmianu;
- podwyższanie aktywności biologicznej gleby;
- wzmacnianie kondycji roślin uprawnych.

Bezpośrednie zabiegi interwencyjne podejmowane są tylko wówczas, gdy nasilenie występowania patogenów i szkodników zagraża spadkiem plonu.

Ograniczanie populacji szkodników

Dopuszcza się stosowanie następujących środków:
- preperatów wirusowych, bakteryjnych (np. na bazie Bacillus thuringiensis) i grzybowych;
- substancji feromonowych pod warunkiem, że nie są nimi traktowane bezpośrednio rośliny uprawne;
- sterylizacja samców szkodliwych owadów;
- preparatów roślinnych, np. „gnojówki” z pokrzywy (Urtica dioica), wywaru ze skrzypu (Equisetum arvense), bylicy bożego drzewka (Artemisia sp.), wrotyczu (Tanacetum parthenium), miodli indyjskiej (Azadirachta indica), gorzkli (Quasia amara), złocienia dalmatyńskiego (Pyrethrum cinerariaefolium); ten ostatni, jeśli możliwe, z naturalnymi substancjami zwiększającyni skuteczność;
- emulsji na bazie oleju parafinowego oraz na bazie tłuszczów roślinnych i zwierzęcych;
- szarego mydła;
- ziemi okrzemkowej;
- sproszkowanych skał;
- mleka.

W uzasadnionych przypadkach zezwala się również na zastosowanie wyciągu z tytoniu (Nicotiana tabacum) oraz z derysa trującego (Derris elliptica).

Aldehyd metylowy dozwolony jest jedynie do pułapek chwytnych.

Ograniczanie chorób roślin

Dozwolone jest stosowanie preparatów pochodzenia roślinnego, np. skrzypu, cebuli, czosnku, chrzanu, i innych.

Preparaty miedziowe (na bazie CuSO4, w stężeniu do 0,05%) mogą być stosowane wyjątkowo, ze względu na
niebezpieczeństwo gromadzenia się miedzi w glebie.

Preparaty siarkowe mogą być stosowane z zachowaniem zasad bezpieczeństwa, tak by nie szkodzić owadom pożytecznym.

Dozwolone są następujące środki roślinne i mineralne do pielęgnacji oraz wzmacniania roślin, a także zwiększające
przyczepność:
- wyciągi, wywary, napary, „gnojówki” ziołowe;
- wyciągi i mączki glonowe;
- mączki skalne, np. bentonit, bazalt;
- szkło wodne (krzemian sodu);
- nadmanganian potasu (w stężeniu do 2%) do zaprawiania nasion;
- preparaty krzemionkowe, propolis, szare mydło.

Dopuszcza się termiczne sterylizowanie podłoży organicznych.

Stosowanie środków nie objętych niniejszym wykazem wymaga pisemnej zgody Stowarzyszenia EKOLAND.