W 2016 r. wyhamował polski eksport jaj spożywczych

W ostatnich latach rosło znaczenie eksportu w zagospodarowywaniu krajowej produkcji jaj konsumpcyjnych. Udział eksportu w produkcji osiągnął poziom 35%-40%. Analiza wyników sprzedaży zagranicznej jaj spożywczych w latach 2008-2015 wskazuje, że roczna dynamika oscylowała w przedziale od 9% do 18%, a ujemny wynik dla eksportu zarejestrowano tylko w roku 2014 (-7%).

W 2016 r. nastąpiło wyhamowanie polskiego eksportu jaj spożywczych, który był zaledwie o 1% wyższy niż w roku 2015 i wyniósł 230 544 tony. Porównując ubiegłoroczny wynik do 13% dynamiki w 2015 r., osłabienie eksportu jest tym bardziej widoczne. Spadek sprzedaży zagranicznej zauważalny był już od połowy roku także na rynku unijnym w wymianie handlowej z krajami trzecimi.

Po pierwszych miesiącach 2016 r., zwłaszcza po wysokim 57% i 40% wzroście eksportu w styczniu i lutym r/r, przewidywano bardziej optymistyczne tendencje w handlu zagranicznym. Jednak, w ostatnich sześciu miesiącach 2016 r. sprzedaż jaj była o 17% niższa w porównaniu do pierwszego półrocza, jak również o 14% niższa w zestawieniu do II półrocza 2015 r.

Dane za drugie półrocze ubiegłego roku potwierdziły scenariusz bardziej pesymistyczny niż zakładano. Wolumen eksportu w dwóch ostatnich kwartałach roku był na zbliżonym poziomie – około 52,4 tys. ton i w zestawieniu do wielkości sprzedaży w I i II kwartale, jego poziom był gorszy o 10% i 8%. Warto także wskazać, że sprzedaż w III i IV kwartale ubiegłego roku była niższa odpowiednio o 12% i 16% w odniesieniu do analogicznego okresu 2015 r. Wyraźne spowolnienie eksportu nastąpiło od lipca 2016 r. Analiza porównawcza do 2015 r. potwierdza, że od września do grudnia 2016 r. miesięczne wielkości eksportu były niższe r/r odpowiednio o: 16%, 12%, 20% i 15%.

- Trudno jednoznacznie wskazać na przyczyny spadku eksportu jaj spożywczych z Polski w 2016 roku. Z pewnością nie wpłynęła na to sytuacja epizootyczna związana z pojawieniem się wirusa wysoce zjadliwej grypy ptaków H5N8 w stadach drobiu na początku grudnia 2016 r. Można założyć, że przyczyniły się do tego kłopoty kilku dużych producentów jaj spożywczych, spowodowane występowaniem salmonelli w stadach towarowych kur nieśnych – mówi Katarzyna Gawrońska, główny specjalista Krajowej Izby Producentów Drobiu i Pasz. Gawrońska zauważa, że warto jednak uwzględnić inne przyczyny natury strukturalnej, np. zwiększony popyt krajowy czy wysoka cena jaj na rynku krajowym. Wskazane czynniki wykazują zbieżność z postępującym spadkiem wolumenu wywozu pod koniec ubiegłego roku.

Jaja konsumpcyjne z Polski trafiają do konsumentów w większości krajów unijnych. Na rynek Wspólnoty skierowane zostało w ubiegłym roku 98% wszystkich wyeksportowanych jaj z Polski, a pozostała część trafiła do konsumentów w krajach trzecich. Blisko 70% jaj importowane jest przez kontrahentów z Niemiec, Holandii, Włoch i Czech. Nie odnotowano istotnych zmian w handlu z holenderskimi i czeskimi importerami. Eksport do Holandii był o niecałe 1% niższy porównując r/r, a do Czech wzrósł o 4%. Bardziej chłonny okazał się rynek największego importera jaj z Polski, czyli Niemiec – eksport wzrósł o 24% do 63 tys. ton. Z kolei Włosi wykazywali mniejsze zainteresowanie zakupami jaj z Polski, co skutkowało w skali roku, spadkiem eksportu o 31%. Spadek sprzedaży zarejestrowano także na inne wiodące rynki eksportowe: na Litwę (-25%) i na Słowację (-30%).

Warto zwrócić uwagę, na zwiększony popyt na jaja konsumpcyjne na Węgrzech i we Francji. Eksport do wskazanych krajów wzrósł odpowiednio o 68% i o 42%. Przypominamy, że władze weterynaryjne i producenci w tych krajach od dłuższego czasu zmagają się z trudną sytuacją związaną z występowaniem wysoce zjadliwej grypy ptaków u drobiu.

Poza głównymi unijnymi kierunkami eksportu, polscy producenci stale poszukują perspektywistycznych rynków zbytu, zwiększając zasięg geograficzny wywozu. Nawiązywanie nowych kontaktów handlowych z importerami spoza UE, przybiera na znaczeniu, w związku z silną konkurencją i coraz bardziej nasyconym rynkiem europejskim. Polska jest siódmym największym eksporterem w UE mając na uwadze wymianę handlową z państwami trzecimi. Poza jajami w skorupkach, przedmiotem wywozu są produkty przetwórstwa jaj.

W 2016 r. wywóz jaj konsumpcyjnych do krajów trzecich wyniósł 4,2 tys. ton. Irak to największy ubiegłoroczny importer spoza UE o łącznym wolumenie przywozu 1,2 tys. ton (+17% r/r). Wywóz jaj do Szwajcarii od dłuższego czasu maleje, jednak kraj ten był w 2016 r. nadal drugim pod względem wielkości rynkiem zbytu, do którego trafiło łącznie 1,0 tys. ton jaj (-52% r/r). W 2016 r. polscy eksporterzy zwiększyli wysyłki jaj spożywczych do Kongo, Gambii, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Republiki Środkowoafrykańskiej, Liberii, Omanu, Kataru, Bahrajnu, czy też Mauretanii. W wywozie jaj konsumpcyjnych z Polski poza granice UE w ubiegłym roku największy 40% udział miały kraje Bliskiego Wschodu, a 35% wywozu skierowane zostało do państw afrykańskich.

Katarzyna Gawrońska, Krajowa Izba Producentów Drobiu i Pasz