Zrównoważona produkcja rolnicza w systemie umożliwiającym trwały wzrost produkcji i bezpieczeństwo dla środowiska

Zrównoważona produkcja rolnicza jest systemem gospodarowania umożliwiającym trwały wzrost produkcji przy zachowaniu bezpieczeństwa ekologicznego. Taki system gospodarowania możliwy jest do wdrażania przy wykorzystaniu zasad dobrej praktyki rolniczej. Zasady te można wdrożyć na podstawie wyznaczników rozwoju produkcji rolnej, stanowiących kluczowe elementy agrotechniki. Należą do nich zapewnienie żyzności gleby, odpowiedni dobór gatunków i odmian roślin, nawożenie i ochrona roślin. Właściwe ich wdrożenie oparte na zasadach dobrej praktyki rolniczej, umożliwia połączenie celów technologii gospodarowania z uwarunkowaniami społeczno-ekonomicznymi rolnictwa zrównoważonego.

Nowoczesny intensywny system gospodarowania, oparty na środkach produkcji wytwarzanych poza rolnictwem, powoduje zagrożenie zanieczyszczenia środowiska. Stopień zrównoważenia rolnictwa, zapewniającego efektywność ekonomiczną, zależy od warunków społeczno-ekonomicznych tworzonych w wyniku polityki rolnej, która decyduje o możliwościach inwestowania w ochronę zasobów przyrody wykorzystywanych do produkcji. Zrównoważony i wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich powinien być oparty na dokładnej ocenie warunków przyrodniczo-rolniczych, techniczno-ekonomicznych oraz społeczno-ekonomicznych.
Podstawowym celem każdego producenta w tradycyjnym (klasycznym) systemie gospodarowania była maksymalizacja zysku, niekiedy z pominięciem zasad dobrej praktyki rolniczej, która jest podstawą rolnictwa zrównoważonego. Aktualna wiedza i umiejętności umożliwiają osiągnięcie tych celów przy stosowaniu integrowanych technologii produkcji rolniczej w zgodzie z zasadami rolnictwa zrównoważonego.

Dla przyrodnika "rolnictwo zrównoważone" to taka organizacja produkcji, która nie powoduje zmian naturalnego środowiska lub wywołuje zmiany niewielkie i ukierunkowane na eliminację degradacji środowiska np. w wyniku erozji.

Dla rolnika zrównoważone rolnictwo oznacza systematyczny rozwój gospodarstwa i zwiększenie poziomu produkcji, umożliwiające wzrost dobrobytu, unowocześnianie wyposażenia technicznego, zwiększenie wydajności i bezpieczeństwa pracy itp. Przez zrównoważony rozwój gospodarstwa rolnego rozumie się "taki system gospodarowania, w którym łączy się pryncypia ekonomiczne, socjalne i etyczne z bezpieczeństwem ekologicznym. Osiąga się to przez odpowiednie zarządzanie, świadome wykorzystanie samoregulujących mechanizmów ekosystemów i wykorzystanie wyników postępu naukowo-technicznego". W tak pojmowanym rozwoju gospodarstwa wysoką rangę ma substytucja nakładów rzeczowych wiedzą i wykorzystaniem kwalifikacji rolników.

Bardzo istotne jest postrzeganie gospodarstwa w jego związkach z otoczeniem, a więc środowiskiem przyrodniczym, infrastrukturą, obowiązującym prawem i normami etycznymi. Niezwykle cenne kompendium wiedzy ułatwiającym realizacje zrównoważonej produkcji rolnej stanowi opracowany w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, Polski Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej.

Realizacja koncepcji zrównoważonej produkcji rolniczej wymaga szeregu dostosowań w sferze organizacji i technologii, a szczególnie podstawowych elementów technologii, takich jak płodozmian, nawożenie, ochrona roślin.

Należy podkreślić, że produkcja roślinna jest tylko jednym z elementów zrównoważonego gospodarowania w rolnictwie. Dla pełnego wykorzystania potencjału produkcyjnego w gospodarstwie przy zachowaniu zasad ochrony środowiska zalecane jest połączenie produkcji roślinnej oraz zwierzęcej. Pozwala to na zagospodarowanie nadwyżek pochodzących z produkcji roślinnej np. w postaci paszy. Ponadto otrzymuje się nawozy organiczne (naturalne), które właściwie zagospodarowane i stosowane w znacznym stopniu ograniczą wydatki związane z zakupem nawozów mineralnych.