Prezydent podpisał ustawę antylichwiarską

Przyjęta przez Sejm 15 lipca ustawa nowelizuje kodeks cywilny oraz ustawę o kredycie konsumenckim i ogranicza dopuszczalną wysokość odsetek do czterokrotności kredytu lombardowego NBP. Projektodawcy (SLD i PiS) argumentowali, że ma ona chronić kredytobiorców przed popadaniem w pułapkę nadmiernego zadłużenia.

Ustawie przeciwne były środowiska i przedsiębiorstwa związane z sektorem finansowym, w tym Związek Banków Polskich, które apelowały do prezydenta, aby jej nie podpisywał. Dyrektor generalny Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych Andrzej Roter powiedział w poniedziałek PAP, że przedsiębiorcy tego sektora będą starali się doprowadzić do zaskarżenia ustawy do Trybunału Konstytucyjnego.

Kilka dni po przyjęciu ustawy przez Senat szef społecznego zespołu doradców ekonomicznych prezydenta prof. Witold Orłowski powiedział PAP, że jego zdaniem ustawa ograniczająca wysokość odsetek od kredytów nie rozwiązuje problemów, a powoduje więcej szkód niż pożytku.

Termin podpisania ustawy upływał 9 sierpnia. W komunikacie biura informacji i komunikacji społecznej napisano, że prezydent podpisał ustawę już 5 sierpnia. W opinii Prezydenta RP obecnie w systemie prawnym Rzeczypospolitej Polskiej brak jest rozwiązań prawnych, które skutecznie chroniłyby przed zjawiskiem lichwy. Nie ma ustawy regulującej działalność parabankową oraz instytucję upadłości konsumenckiej. Nie można także uznać drogi sądowej za wystarczający i skuteczny środek ochrony przed lichwą –  czytamy w komunikacie.

Choć prezydent uznał, że ustawa nie może być uznana za jedyny sposób zwalczania zjawiska nadmiernych odsetek, to jednak "do czasu wprowadzenia rozwiązań chroniących dłużnika, powinna przyczynić się do eliminacji zjawiska lichwy". Ponadto - ponieważ ustawa ma półroczne vacatio legis - instytucje kredytowe powinny mieć czas na dostosowanie się do nowych warunków.

O niepodpisywanie ustawy apelowały do prezydenta przedsiębiorstwa związane z sektorem finansowym. Związek Banków Polskich informował, że zdaniem środowiska bankowego, są podstawy do zaskarżenia ustawy do Trybunału Konstytucyjnego.

Stanowisko rządu, jeszcze wobec projektu ustawy, było negatywne. W opinii rządu proponowane rozwiązania prawne ingerowałyby w zasady swobody obrotu gospodarczego. Rząd wskazywał też na liczne zastrzeżenia zgłaszane przez NBP, resort finansów oraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Przeciwko projektowi ustawy protestowały banki i firmy udzielające pożyczek. Wskazywano m.in. na badania brytyjskie, z których wynika, że w krajach, gdzie obowiązują ograniczenia oprocentowania kredytu, jest on trudniej dostępny; rozwija się też nielegalna działalność pożyczkowa.

Przedstawiony w kwietniu raport Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową (IBnGR) wskazywał, że wejście w życie ustawy antylichwiarskiej może doprowadzić do rozwoju rynku nielegalnych kredytów. Zdaniem IBnGR, gdyby banki i firmy pożyczkowe nie mogły udzielać wyżej oprocentowanych kredytów, osoby mniej zamożne musiałyby szukać finansowania na czarnym rynku.