Wygrają mocni

Unia Europejska przeznaczy miliardy euro na inwestycje w Polsce. Czy stwarza to perspektywę pracy dla Polaków i zysków dla polskich firm?

Większość przetargów na wykonanie inwestycji współfinansowanych przez Unię Europejską wygrywają polskie firmy. Teoretycznie, bo w praktyce są np. filiami zagranicznych potentatów.

Do podziału są miliardy euro, bo takiego rzędu pieniędzmi Unia Europejska chce wesprzeć inwestycje w naszym kraju. Setki kilometrów dróg, wodociągów i systemów kanalizacyjnych i wiele innych miliardowych budowli, to zadania, które w najbliższych latach realizowane będą w Polsce. Dotychczas nasz kraj korzystał z funduszy przedakcesyjnych, takich jak ISPA, SAPARD czy Phare. Wedle wyliczeń przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Warszawie, 70 procent przetargów na te inwestycje wygrały polskie firmy.

Wyliczenia Komisji Europejskiej wyglądają optymistycznie, szczególnie, jeśli zważymy, że generalny wykonawca bierze nawet do 20 procent wartości całej inwestycji. A w praktyce... - Różnie to wygląda z wygrywaniem przetargów przez polskie firmy. Często są to po prostu oddziały lub delegatury zagranicznych firm w naszym kraju - mówi Zdzisław Glonek, wicedyrektor bydgoskiego oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.

Polski, ale francuski

Nie trzeba daleko szukać - zwycięzcą przetargu na Centrum Transferu Technologii w Toruniu jest firma "Warbud" ze stolicy. - Jest zarejestrowana w Polsce, ale poza polskim kapitałem posiada także francuski - mówi Ewa Rybińska, prezes Toruńskiej Agencji Rozwoju Regionalnego. - Przy rozstrzyganiu przetargu nie może to być jednak brane pod uwagę. Sześciu przedsiębiorców spełniło wyznaczone kryteria, a ostatecznie zadecydowała cena.

Wiele przetargów wygrywają jednak zagraniczne firmy. - Odcinek z Lubicza do Dobrzejewic wykonują Niemcy, Portugalczycy i Szwedzi, którzy kooperują z Gdańskim Przedsiębiorstwem Robót Drogowych - wymienia Zdzisław Glonek. - Ale mamy pod Bydgoszczą, w Brzozie Bydgoskiej, Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów "Kobylarnia", które staje do przetargów, wygrywa je i świetnie wywiązuje się z zadań.

Trzeba współpracować

To nie jest wcale takie łatwe. Przetarg na obwodnicę Szubina wygraliśmy, ale dzięki współpracy z zachodnią firmą - wyjaśnia Stanisław Lewandowski, prezes "Kobylarni". - Niestety polskim firmom bardzo trudno samemu wygrywać. Przede wszystkim mamy problemy ze spełnieniem podstawowych warunków, a więc trudno nam uzyskać gwarancje bankowe, mamy zbyt małe majątki, a uzyskanie kredytu, szczególnie w branży budowlanej określanej mianem "wysokiego ryzyka" jest często niemożliwe - uważa Lewandowski. Dlatego mechanizm jest taki: - Przetarg wygrywa duża, majętna firma, wyspecjalizowana często nie w robotach, ale w wygrywaniu przetargu. Zleca ona wykonanie zadania spółce-córce, a ta dopiero wyszukuje podwykonawców.

Podobny mechanizm zadziałał przy przetargu na kanalizację Związku Gmin Zlewni jeziora Gopło. Tu jednak przetarg wygrał polski "Budimex" Olsztyn. - Złożyli najtańszą ofertę - zaznacza Sławomir Bykowski, przewodniczący Związku Gmin Zlewni jeziora Gopło. - Ale dopiero potem okazało się, że to nie oni będą realizować prace, bo nie maja nawet większych doświadczeń w tej dziedzinie. Wynajęli podwykonawców, m.in. firmę "Żak" z Kruszwicy, którą już znamy i mamy do niej zaufanie.

Małe w konsorcjach

Gdyby przetarg wygrała firma "Żak", to koszty inwestycji byłyby mniejsze, a dodatkowo pieniądze zostałyby w regionie. - Niestety procedura zamówień publicznych, ta NOWA, podobnie, jak obowiązująca wcześniej - unijna, preferuje do dużych projektów bogatych inwestorów. Firma "Żak" nie byłaby w stanie sprostać tym wymaganiom - uważa Bykowski. - My natomiast nie mogliśmy podzielić inwestycji na kilka mniejszych, bo dopiero w ramach związku gmin i wspólnej polityki ochrony środowiska projekt miał szansę na dofinansowanie.

Mniejsze firmy mają szansę łącząc się w konsorcja. Przetarg na fragment drogi krajowej nr 62, Aleję Królowej Jadwigi we Włocławku, wygrało polsko-hiszpańskie konsorcjum, w którego skład wchodzi warszawski "Mostostal". - Zadecydowała cena, a startowały m.in. firmy z Niemiec, Austrii i Portugalii. konsorcjom łatwiej spełnić wysokie wymagania dotyczące ubezpieczenia czy kapitału obrotowego - mówi Jolanta Senkowska, naczelnik wydziału inwestycji we włocławskim Urzędzie Miasta. - Podwykonawcami są natomiast firmy z terenu.

Polskie czyli tańsze?

Przetarg na park przemysłowy w Solcu Kujawskim wygrała firma "Mitex" z Kielc. - Nie było żadnych preferencji krajowych, a zwycięzca przedstawił najciekawszą, czyli najtańszą ofertę spośród wszystkich uczestników przetargu, którzy spełnili warunki brzegowe - mówi Krystyna Mikulska z referatu budownictwa Urzędu Miasta i Gminy Solec Kujawski.

Ale nie zawsze polskie oferty przebijają zagranicznych inwestorów ceną. - Bywa, że proponują wyższe ceny niż ich zagraniczni konkurenci - mówi Zdzisław Glonek z GDDKiA. - Może myślą, że zagraniczni inwestorzy są bardzo drodzy i chcą jak najwięcej zarobić.

W blokach startowych

To na razie przedsmak tego co czeka nasz kraj w najbliższych latach. Lada dzień do polski wpłynie pierwsza transza pieniędzy na inwestycje z funduszów strukturalnych. - Nie będziemy mieli szans jeśli nie będzie polityki ochronnej dla naszych firm, jeśli nie będzie kredytów dla naszych firm na inwestycje, a pamiętajmy, że udziałowcami większości banków w naszym kraju są zagraniczni inwestorzy - mówi Stanisław Lewandowski, prezes "Kobylarni".

- Myślę, że poradzimy sobie - optymistycznie puentuje Ewa Rybińska z TARR. - Szybko się uczymy, zdobywamy nowe umiejętności. Myślę, że jeśli firmy będą się łączyły w konsorcja, to będą miały duże szanse, żeby wygrywać przetargi nie tylko w Polsce, ale i w całej Unii.

Nasi przedsiębiorcy i menadżerowie powinni szybko wyciągać wnioski i łączyć swoje wysiłki. Powinni temu sprzyjać gospodarze miast i gmin, nasze banki. Inaczej inwestycyjną śmietanę będą spijać inni.