Rynek mięsa według prognozy ARR

W dniu 26 września 2003 r. odbyło się kolejne posiedzenie zespołu ekspertów, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego, którego celem było określenie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych do końca I kwartału 2004 r.

Poniżej prezentujemy prognozy cen zbóż, żywca wieprzowego i wołowego oraz mleka i jego przetworów na tle przewidywanych czynników popytowo-podażowych wpływających na ich poziom.

Rynek zbóż | Rynek mięsa | Rynek mleka

RYNEK WIEPRZOWINY

• aktualna sytuacja cenowa

Sezonowy spadek podaży żywca wieprzowego, który w br. zaznaczył się już w czerwcu, skutkował wzrostem cen skupu. Według danych GUS w sierpniu br. za trzodę chlewną w skupie płacono 3,55 zł/kg, tj. nieco więcej (o 1%) niż w lipcu, ale o ok. 12% więcej niż w czerwcu. W porównaniu do analogicznego okresu ub.r. były to ceny średnio o 2% niższe. We wrześniu ceny trzody nadal rosły.

• czynniki wpływające na poziom cen skupu

– poziom pogłowia i produkcji trzody chlewnej
Niskie ceny trzody chlewnej i znaczne zawężenie ich relacji w stosunku do targowiskowych cen zbóż w I połowie 2003 r., powodowały pogłębienie spadkowych tendencji w stadzie trzody chlewnej. Wprawdzie według danych GUS pogłowie tych zwierząt w końcu lipca br. wynosiło 18,6 mln szt. i było tylko o 0,5% mniejsze niż rok wcześniej, ale liczebność grup rozwojowych, tj. loch prośnych i prosiąt zmniejszyła się odpowiednio o 7,3% i 4,0%. Pomimo sezonowej poprawy, relacje cen trzoda : zboża nie przekroczyły relacji granicznych i były węższe od notowanych przed rokiem. W sierpniu br. kształtowały się one jak 9,0 : 1 w przypadku żyta i 7,8 : 1 w przypadku jęczmienia, wobec odpowiednio 10,5 : 1 i 9,0 : 1 przed rokiem. W związku z przewidywanym wzrostem cen zbóż, w IV kwartale br. i w I połowie 2004 r. relacje cen nadal prawdopodobnie będą niekorzystne dla producentów trzody chlewnej. W efekcie spadek pogłowia w grupach rozwojowych pogłębi się, a w końcu roku mniej będzie także warchlaków i tuczników. W tej sytuacji ocenia się, że produkcja wieprzowiny do końca bieżącego roku utrzyma się na poziomie wyższym niż w 2002 r. i w II połowie 2003 r. wyniesie ok. 1025 tys. t (w.b.c.), tj. o ok. 3% więcej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Natomiast w I połowie 2004 r. można spodziewać się jej spadku o ok. 5% w porównaniu do I półrocza br., tj. do ok. 1120 tys. t.

– handel zagraniczny
Niskie w br. ceny krajowego surowca oraz proeksportowe działania ARR sprzyjały wzrostowi eksportu wieprzowiny, pomimo bardzo silnej konkurencji Unii Europejskiej i USA. W okresie siedmiu miesięcy br. Polska wyeksportowała ok. 106 tys. t mięsa, przetworów i podrobów wieprzowych (w ekwiwalencie mięsa), tj. o ponad 3 razy więcej niż w analogicznym okresie ub.r. Jednocześnie import w tym okresie był mniejszy o 22% i ukształtował się na poziomie 25,5 tys. t wieprzowiny w ekwiwalencie mięsa. Należy zaznaczyć, że wzrost krajowych cen wieprzowiny w III kwartale spowodował zwiększenie zainteresowania importem, w ramach bezcłowego kontyngentu. Ocenia się, że do końca br. eksport wieprzowiny utrzyma się na poziomie znacznie wyższym, a import nieco niższym niż przed rokiem.

W I połowie 2004 r. konkurencja na rynkach zagranicznych będzie mniejsza, z uwagi na wcześniejszy niż w Polsce wzrost cen wieprzowiny na rynkach UE i USA. Zmiany cyklu produkcyjnego zarówno w UE jak i w USA wyprzedzają jego zmiany w Polsce. W USA faza wzrostu cen rozpoczęła się już w br., a w Unii Europejskiej rozpocznie się prawdopodobnie z początkiem 2004 r., podczas gdy w Polsce istotnego wzrostu cen należy spodziewać dopiero w II połowie 2004 r. W tej sytuacji, przy utrzymaniu dotychczasowego poziomu wsparcia eksportu, w 2004 r. do czasu akcesji wywóz wieprzowiny może być jeszcze nieco większy, a import mniejszy niż w analogicznym okresie 2003 r.

– spożycie
Wzrost podaży mięsa skutkował spadkiem jego cen, sprzyjając wzrostowi spożycia. Według danych GUS w 2002 r. bilansowe spożycie mięsa i podrobów (obejmujące spożycie w domu i w placówkach gastronomicznych) wyniosło 69,5 kg na osobę i było o 5,5% większe niż w 2001 r. Niskie ceny drobiu w 2002 r. hamowały wzrost popytu na wieprzowinę. Przy spadku detalicznych cen mięsa drobiowego o 15% w skali roku spożycie drobiu w 2002 r. wzrosło o 16,5%, tj. do 19,8 kg na osobę, a spożycie wieprzowiny, przy spadku cen detalicznych o ok. 3%, wzrosło o 2,6%, tj. o 1 kg na osobę. W I półroczu br. spadek cen detalicznych mięsa wieprzowego pogłębił się i były one o blisko 12% niższe niż w analogicznym okresie ub.r., podczas gdy ceny mięsa drobiowego obniżyły się w tym okresie o ok. 4%. W efekcie tego w br. największy wzrost notuje się w spożyciu mięsa wieprzowego. Z badania budżetów domowych przez GUS wynika, że spożycie kulinarnego mięsa wieprzowego w I półroczu br. było o ok. 15% większe niż w analogicznym okresie ub.r., natomiast spożycie przetworów mięsnych uległo niewielkiemu zmniejszeniu. Według szacunków IERiGŻ bilansowe spożycie mięsa i podrobów w 2003 r. wyniesie 72,4 kg na osobę, przy czym konsumpcja wieprzowiny wzrośnie o 1,8 kg na osobę, a drobiu o 1,2 kg na osobę, tj. odpowiednio do 41 kg i 21 kg na osobę.

– działania ARR
Na początku lipca br., w celu uzupełnienia sezonowo mniejszej podaży wieprzowiny z bieżącej produkcji, ARR uruchomiła sprzedaż mrożonych półtusz wieprzowych na rynek krajowy. Do 25 września br. ARR zawarła umowy na sprzedaż ok. 14 tys. t wieprzowiny po średniej cenie 4,46 zł/kg. Z uwagi jednak na wzrost podaży świeżej wieprzowiny wstrzymała sprzedaż tego mięsa na rynek krajowy od 26 września br.

Ponadto Agencja kontynuowała sprzedaż wieprzowiny na eksport. W III kwartale br., wobec wzrostu cen trzody chlewnej, zainteresowanie zakupami mrożonych półtusz znacznie się zwiększyło. W okresie lipiec – wrzesień ARR sprzedała ok. 53 tys. t tego mięsa wobec ok. 35 tys. t w I półroczu br. Sprzedaż wieprzowiny na eksport będzie kontynuowana również w roku 2004.

W br. Agencja przeznaczyła także część zapasów wieprzowiny na pomoc żywnościową dla najuboższych. W wyniku przeprowadzonych 2 przetargów zawarto umowy na przetworzenie 13,5 tys. t mrożonych półtusz z zapasów Agencji na konserwy, które w okresie od września do grudnia br. zostaną za pośrednictwem organizacji charytatywnych nieodpłatnie przekazane osobom najbardziej potrzebującym.

• prognoza cen skupu do marca 2004 r.

Przewiduje się, że w IV kwartale br. w wyniku wysokiego jeszcze poziomu podaży, ceny skupu trzody chlewnej będą niższe niż w III kwartale, tj. okresie jej sezonowego zmniejszenia. W grudniu br. mogą one kształtować się na poziomie już nieco wyższym niż w analogicznym okresie ub.r. W I półroczu 2004 r., pomimo spadku produkcji podaż wieprzowiny na rynek krajowy (po uwzględnieniu salda handlu zagranicznego oraz zakupu 111 tys. t półtusz wieprzowych na zapasy ARR w I połowie 2003 r.) może być o 60-70 tys. t większa niż w analogicznym okresie br. W I kwartale 2004 r. nie będzie więc przesłanek do wzrostu cen skupu trzody chlewnej. W tej sytuacji, przy przewidywanych wysokich cenach zbóż, niezbędne będzie prawdopodobnie utrzymanie dotacji do eksportu wieprzowiny oraz wykupienie części nadwyżki w ramach rotacji rezerw państwowych, w celu hamowania redukcji pogłowia.

Zespół ekspertów prognozuje, że przeciętne ceny skupu trzody chlewnej do końca I kwartału 2004 r. mogą kształtować się następująco:

RYNEK WOŁOWINY

• aktualna sytuacja cenowa

Wzrost podaży bydła, zwiększony udział krów w skupie oraz niskie ceny innych gatunków żywca spowodowały, że ceny skupu żywca wołowego ogółem w ciągu br. nadal wykazywały tendencję spadkową. Według danych GUS w sierpniu kształtowały się one na poziomie 2,51 zł/kg, tj. o 6,6% niższym niż w analogicznym okresie ub.r. Niewielki wzrost odnotowano w odniesieniu do młodego bydła rzeźnego, za które w sierpniu płacono 3,07 zł/kg, tj. o 1,4% więcej niż przed rokiem.

• czynniki wpływające na poziom cen:

– poziom pogłowia i produkcja wołowiny
Na skutek malejącego od wielu lat popytu na wołowinę i niskich cen skupu bydła, poziom jego pogłowia maleje z roku na rok. Według danych GUS w czerwcu 2003 r. stado bydła ogółem było o 0,8% mniejsze niż przed rokiem. Największy spadek odnotowano w grupie bydła w wieku 1-2 lat – o 14%, co mogłoby wskazywać na możliwość spadku produkcji żywca wołowego. Jednak ze względu na duże różnice wagi ubijanego bydła, produkcja mięsa wołowego jest mniej zależna do pogłowia niż produkcja trzody chlewnej. W I połowie 2003 r. produkcja żywca wołowego wzrosła o ok. 15% i wynosiła 165 tys. t. Przewiduje się, że w II połowie br. ukształtuje się ona na poziomie ok. 140 tys. t (w w.b.c.) i będzie o ok. 9% większa niż rok wcześniej. W I połowie 2004 r. produkcja tego mięsa może być o ok. 7% mniejsza niż w analogicznym okresie br.

– handel zagraniczny
Według danych GUS w okresie siedmiu miesięcy br. w ekwiwalencie mięsa wyeksportowano łącznie ok. 50 tys. t żywca, mięsa, przetworów i podrobów wołowych, tj. o 13% mniej niż w analogicznym okresie 2002 r. W ub.r. eksport wołowiny był wyjątkowo wysoki ze względu na sprzedaż z przeznaczeniem na eksport znacznych ilości (ok. 35 tys. t) mrożonych ćwierćtusz wołowych z zapasów ARR po cenach preferencyjnych. W br. zmniejszenie wywozu tego właśnie asortymentu wołowiny rzutuje na ogólny spadek eksportu mięsa wołowego. Spadku tego nie zrównoważył nawet większy niż w analogicznym okresie ub.r. eksport żywca wołowego, mięsa świeżego i chłodzonego, konserw oraz przetworów. W I półroczu br. wzrósł udział UE w polskim eksporcie mięsa i przetworów wołowych. Wzrosły również ceny uzyskiwane przez polskich eksporterów.
W br. zwiększył się także import wołowiny, ale dotyczył on przede wszystkim podrobów.

Przewiduje się, że w I półroczu 2004 r. poziom eksportu i importu wołowiny (łącznie mięsa, żywca, podrobów i przetworów) utrzyma się na poziomie zbliżonym do tegorocznego.

– spożycie
Tania wieprzowina i drób stanowiły silną konkurencję dla wołowiny, której bilansowe spożycie w 2002 r. (według danych GUS) obniżyło się do 5,2 kg na osobę, tj. o ok. 5%. W I półroczu br., przy utrzymującym się spadku detalicznych cen mięsa wieprzowego i drobiowego, GUS odnotował dalszy spadek konsumpcji kulinarnego mięsa wołowego. IERiGŻ szacuje, że w br. spożycie wołowiny obniży się jeszcze o ok. 4% i wyniesie 5,0 kg na osobę. Będzie ono o ponad połowę mniejsze niż przed dziesięcioma laty.

– działania ARR
W I kwartale 2003 r. Agencja sprzedała ok. 8 tys. t wymagających rotacji mrożonych ćwierćtusz wołowych całkowicie wyczerpując posiadane zapasy.

Do czasu akcesji z UE nie przewiduje się prowadzenia działań interwencyjnych na rynku wołowiny. Po akcesji działania regulujące rynek wołowiny będą prowadzone w oparciu o prawodawstwo UE.

• prognoza cen skupu do marca 2004 r.

Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo-popytową eksperci oceniają, że średnie ceny skupu bydła do marca 2004 r. mogą kształtować się w zakresie: