Rynek wołowiny w UE

Rynek wołowiny w UE, podobnie jak produkcja zbóż, otrzymuje bardzo duże wsparcie z budżetu Unii.

Roczna całkowita produkcja wołowiny wynosi w UE 7,4 mln ton (2001r.), z czego 6,6 mln ton wynosi spożycie tego mięsa wewnątrz Unii (112 % pokrycia samozaopatrzenia), co daje średnio 17,5 kg rocznie na 1 mieszkańca. Cena wołowiny w UE – podtrzymywana przez politykę celną i skup interwencyjny w ostatnim dziesięcioleciu – obniżyła się pod wpływem sytuacji na rynkach światowych. Od 2002r. Wprowadzono dopłaty do prywatnego magazynowania. Polega ono na tym, że firmy prywatne przechowują w licencjonowanych chłodniach nadwyżki wołowiny przez określony czas, otrzymując za to wynagrodzenie. 

W wypadku radykalnego załamania cen zachowano możliwość skupu interwencyjnego w ramach tak zwanej siatki bezpieczeństwa w przypadku, gdy ceny rynkowe wołowiny spadną poniżej 1560 euro za tonę. Oprócz zmniejszenia zakresu interwencji ulegał również obniżeniu próg cenowy, przy którym działanie interwencyjne było uruchamiane. I tak w roku gospodarczym 2000/2001 cena interwencyjna wynosiła 3242 euro/tonę. Wspomniane dopłaty do prywatnego magazynowania uruchamiane są przy zbliżaniu się cen rynkowych do ceny podstawowej wynoszącej 2224 euro/tonę. Obniżka pułapu dokonywana od początku lat dziewięćdziesiątych, przy którym rozpoczyna się interwencja na rynku, przyniosła wiele zmian. Przede wszystkim spadły ceny wołowiny, zmniejszyła sie produkcja. Średnia cena skupu dla młodego bydła rzeźnego kształtowała się we wrześniu 2002 roku na poziomie 2,6 euro/kg wagi poubojowej (2600 euro/tonę), czyli 1,35 euro (ok. 5,40 zł) za 1 kg żywca. Zgodnie ze zobowiązaniem wobec Światowej Organizacji Handlu (WTO) Unia Europejska ograniczyła subsydia do eksportu wołowiny. Eksport ten zmniejszył się z ponad miliona ton na początku dekady do około 0,66 mln w 2001 roku. 

Poważnie zmniejszyły się zapasy od 872 tys. ton w 1992r. do ok. 250 tys. ton w 2001r. Jeśli chodzi o spożycie wołowiny to w latach 1994 – 1996 nastąpiło znaczne ograniczenie spożycia w związku z BSE, obecnie spożycie stopniowo się odbudowuje dochodząc do poziomu sprzed kryzysu. Wszystkie te zmiany odbiły się na dochodach rolników. Ponieważ jednym z założeń Wspólnej Polityki Rolnej UE jest zapewnienie godziwych dochodów rolnikom, straty z tytułu zmian na rynku wołowiny zrekompensowano rolnikom poprzez podnoszenie dopłat.

Obecnie stosowane są następujące dopłaty:

Specjalna premia wołowa – otrzymuje ją rolnik z tytułu chowu bydła płci męskiej. Stawki dopłat wynoszą obecnie (w euro na sztukę) dla byczków – 210 (raz w życiu); dla wolców (w dwóch ratach po 75 euro – po osiągnięciu 9 i 21 miesiąca) – 150. Gospodarstwo nie może otrzymać premii więcej niż na 90 zwierząt w każdym uprawnionym rodzaju.

Premia dla krów mamek – dotyczy krów z ras mięsnych lub pochodzących z krzyżówek ras mlecznych z buhajami ras mięsnych. Krowy mamki są to krowy, których mleko nie jest kierowane na rynek (spożywane jest przez cielęta lub zużywane w gospodarstwie). Warunkiem uzyskania tej premii jest nie przekroczenie wskaźnika obsady 2 SD/ha. Kwota tej premii wynosi 200 euro rocznie.

Premia ubojowa – dla bydła powyżej 8 miesięcy wynosi 80 euro/szt; a dla cieląt 50 euro/szt. W przypadku cieląt ubijanych w wieku poniżej 3 miesięcy warunkiem otrzymania premii jest przetrzymywanie ich w gospodarstwie przez minimum 1 miesiąc. W ciągu miesiąca od opuszczenia gospodarstwa, zwierzęta, których dotyczy premia, muszą być ubite lub wyeksportowane żywe do krajów trzecich.

Premia ekstensyfikacyjna – przeznaczona jest dla rolników, korzystających ze specjalnej premii wołowej oraz premii na krowy mamki, stanowi dopłatę do tych sztuk. W gospodarstwach poniżej 1,4 SD/ha wynosi ona 100 euro/sztukę, a w gospodarstwach od 1,4 do 1,8 SD/ha – 40 euro/sztukę. Warunkiem otrzymania jest odpowiednio niska obsada bydła na 1ha powierzchni paszowej. Do obliczenia gęstości obsady bierze się pod uwagę wszystkie krowy w gospodarstwie (mleczne i mamki), jałówki, byki i wolce, a także owce matki, na które przysługiwały w danym roku premie.

W Unii przyjmuje się bydło powyżej 2 lat za 1 sztukę dużą (1SD); bydło od 6 miesięcy do 2 lat – 0,6SD; owce i kozy – 0,15SD. Powierzchnia paszowa natomiast musi obejmować przynajmniej 50 % użytków zielonych, łąki kośne, pastwiska, łąki górskie, które przynajmniej raz w roku służą bydłu lub owcom jako pastwisko. Nie są natomiast wliczane uprawy, na które rolnik otrzymuje dopłaty (na przykład zboża), które stanowią paszę dla innych zwierząt – koni, świń, zwierzyny płowej. Szacuje się, że obecnie ponad 60 % dochodów rolnika unijnego z produkcji wołowiny pochodzi z dotacji. Wymienione powyżej dopłaty są objęte limitami, przyznanymi poszczególnym państwom. Ponadto stabilizacji rynku wołowiny służy polityka celna i importowa UE.