Dr hab. prof. nadzw. Andrzej Rutkowski

JAKOŚĆ PASZ A BEZPIECZEŃSTWO ZDROWOTNE PRODUKTÓW DROBIARSKICH

Bezpieczeństwo zdrowotne produktów drobiarskich należy rozpatrywać w trzech aspektach. Po pierwsze aby były to produkty zwierające mało tłuszczu (przede wszystkim mięso), po drugie wolne od substancji niepożądanych pogarszających smak, zapach lub barwę (np. zjełczałe tłuszcze, betaina, synapina, barwniki) i toksycznych (np. mikotoksyny, kokcydiostatyki, leki, sole metali ciężkich, dioksyny, priony). Po trzecie zdrowe produkty drobiarskie to także takie, które zostały poprzez odpowiednie żywienie wzbogacone w związki czy substancje korzystne dla zdrowia konsumentów (np. kwasy w3 i w6, witamina E, selen, b-karoten).

Aby uzyskiwać bezpieczne zdrowotnie produkty drobiarskie należy stosować pasze o bardzo wysokiej jakości, czyli pasze bezpieczne.

1. Bezpieczna pasza to pasza prawidłowo zbilansowana zawierająca optymalny poziom składników pokarmowych:

• pokrywa zapotrzebowanie pokarmowe ptaków, dzięki czemu produkcja jaj czy mięsa odbywa się zgodnie z potencjałem genetycznym dając jednocześnie produkty wysokiej jakości
• daje najlepszy efekt produkcyjny = dobry produkt, czyli tuszki ptaków rzeźnych charakteryzują się bardzo niskim otłuszczeniem a jaja dobrą jakością skorupy i barwą żółtka
• wpływa na ochronę środowiska naturalnego, bowiem przez prawidłowe zbilansowanie paszy zwiększa się stopień jej wykorzystania (lepsza strawność) i dzięki temu mniejsza ilość substancji nieprzyjaznych dla środowiska wydalana jest w kale (np. azot, fosfor)

2. Bezpieczna pasza to pasza wolna od substancji antyżywieniowych. Związki te pogarszają wartość odżywczą pasz a tym samym pogarszają jakość produktów drobiarskich

• lektyny powodują aglutynację czerwonych ciałek krwi, powodującą w konsekwencji obniżenie jakości produktów drobiarskich
• oligosacharydy i inne węglowodany nieskrobiowe pogarszają wchłanianie składników pokarmowych i wywołują wodnistość odchodów. Pogorszeniu ulega jakość ściółki, wzrasta koncentracja szkodliwych gazów w pomieszczeniach drobiarskich a w konsekwencji uzyskuje się gorsze produkty (np. jaja o niewłaściwym zapachu)
• inhibitory trypsyny wpływają na obniżenie strawności białka paszy co może powodować zbytnie otłuszczenie tuszek ptaków rzeźnych
• taniny powoduje denaturyzację białek zarówno paszy jak i enzymów trawiennych przez co obniżają strawność białka jak i pozostałych składników pokarmowych
• glukozinolany a przede wszystkim produkty ich rozpadu wywołują w zaburzenia w gospodarce jodem a także uszkadzają wątrobę i nerki
• fityniany zmniejszają wchłanianie mikroelementów (np. Zn) oraz amninokwasów
• mikotoksyny są substancjami toksycznymi, szczególnie ochratoksyna A, toksyna T2 i aflatoksyny, obniżają przyrosty i nieśność a w konsekwencji pogarszają jakość produktów drobiarskich

3. Bezpieczna pasza to pasza wolna od substancji trujących lub szkodliwych odkładających się w produktach drobiarskich:

• kokcydiostatyki podawane w paszach a następnie odłożone w mięsie czy jajach szkodzą zdrowiu konsumentów, dlatego w żywieniu niosek nie wolno stosować tych preparatów, a w żywieniu ptaków rzeźnych należy stosować okres karencji ( nie podawać na 3-5 dni przed ubojem)
• aflatoksyna B1, będąca toksyną grzybową jest szczególnie niebezpieczna bowiem może być odkładana w produktach drobiarskich, a następnie jako substancja rakotwórcza szkodzić zdrowiu konsumentów
• leki a zwłaszcza antybiotyki drobnocząsteczkowe (wchłaniane w przewodzie pokarmowym) mogą być odkładane w produktach drobiarskich, a następnie powodować u konsumentów odporność na medyczne antybiotyki lecznicze
• metale ciężkie (np. ołów, rtęć) mogą z paszy dostawać się do mięsa lub jaj
• dioksyny obecne np. w odpadowych tłuszczach są substancjami rakotwórczymi

4. Bezpieczna pasza to pasza wolna od substancji psujących produkty drobiarskie:

• synapina obecna w paszy przekształca się w trójmetyloaminę, substancję mogącą nadać jajom o brązowej skorupie nieprzyjemny rybi lub krabi zapach.
• tłuszcz rybi obecny w paszy może nadawać produktom drobiarskim rybi zapach
• zjełczałe tłuszcze (aldehydy, ketony) w sposób bardzo znaczny obniżają wartości smakowe i zapachowe zarówno mięsa jak i jaj

5. Bezpieczna pasza to pasza wzbogacająca produkty drobiarskie w substancje korzystne dla zdrowia konsumentów:

• kwasy w3 i w6 których źródłem są oleje roślinne i tłuszcz rybi podane w paszy powodują zwiększenie ich udziału w jajach, a w konsekwencji wpływają na zdrowie konsumentów (prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia, zmniejszają zagrożenie wystąpieniem nadciśnieniu, nowotworom, chorobom serca)
• witamina E i selen, ich udział w produktach drobiarskich a szczególnie jajach może być zwiększony poprzez odpowiednie żywienie drobiu. Zyskiem konsumentów jest wartościowszy zdrowotnie produkt np. opóźniający procesy starzenia
• b-karoten obecny w paszy poprawia zabarwienie żółtek jaj i tuszek, lecz także jako prowitamina witaminy A zwiększa podaż tego niezbędnego dla ludzi związku

6. Bezpieczna pasza to pasza wzbogacona w nowoczesne dodatki paszowe:

• probiotyki i zakwaszacze dodane z paszą powodują wzrost przyjaznej mikroflory w przewodzie pokarmowym i w ten sposób mogą wpływać na jakość produktu
• dezodoranty paszowe, będące wyciągami z jucci zmniejszają w pomieszczeniach inwentarskich emisję amoniaku i siarkowodoru
• przeciwutleniacze dodane do mieszanki paszowej zapobiegają utlenianiu się tłuszczu (jełczeniu), a zepsute tłuszcze paszowe to znaczne pogorszenie jakości produktów drobiarskich
• enzymy paszowe wpływają na poprawę strawności pasz, a także zmniejszają wilgotność ściółki w kurnikach
• preparaty zastępujące antybiotyki paszowe mają coraz większą rolę, bowiem większość antybiotyków paszowych została wycofana i obecnie trwają poszukiwania ich substytutów

Spis treści