aaaaaaaaaaaJOHN_DEERE1

Rynek pasz w Polsce

5 kwietnia 2004

Zapotrzebowanie na pasze przemysłowe i ich produkcja, podążają za pogłowiem trzody i drobiu; widoczny jest w ostatnich latach powolny, ale systematyczny wzrost produkcji pasz (Wykres 1).

Jak dowodzą dane, jedynie około jedna czwarta wyprodukowanych zbóż paszowych (ok. 15,7 mln t) przeznaczana jest do wytwarzania mieszanek paszowych, pozostałe skarmiane są bezpośrednio w gospodarstwach producentów. Jednak udział ziarna zbóż zużytego do produkcji mieszanek paszowych jest odwrotnie proporcjonalny do wysokości zbiorów zbóż: przy wysokich zbiorach hodowcy trzody wykorzystują w większym stopniu wyprodukowane przez siebie ziarno z dodatkiem koncentratów paszowych, przy niskich zbiorach, a więc niedoborach zboża i wysokich jego cenach, producenci trzody muszą bazować na mieszankach paszowych z zakupu.

Krajowa produkcja białkowych surowców paszowych (Tabela 1) pokrywa niespełna jedną trzecią potrzeb w tym zakresie i stopień pokrycia tego zapotrzebowania z krajowej produkcji maleje. Białkowe surowce paszowe produkowane w kraju to śruta rzepakowa, mączki pochodzenia zwierzęcego oraz nasiona roślin strączkowych. Obecnie produkcja śruty rzepakowej uzależniona jest od poziomu zbiorów rzepaku -w sezonie 2003/04, z powodu znacznych strat w uprawach rzepaku spowodowanych mroźną zimą, produkcja śruty będzie znacznie niższa niż w poprzednim sezonie, która z kolei, ze względu na dobre zbiory rzepaku w 2002 r., była o 6% wyższa niż poprzednio.
Ziarno strączkowych wciąż natomiast pozostaje, i zapewne pozostawać będzie, marginalnym komponentem białkowym pasz, choć z chwilą, gdy zostaną u nas wprowadzone dopłaty do uprawy strączkowych przewidziane we Wspólnej Polityce Rolnej, areał zasiewów tych roślin i ich produkcja zapewne wzrosną.

Do najbardziej pożądanych przez przemysł paszowy komponentów należą niewątpliwie mączki mięsno-kostne, które są bogatym źródłem białka zwierzęcego. Jednak ze względu na niebezpieczeństwo rozszerzania się choroby BSE, w krajach Unii Europejskiej obowiązuje od pięciu lat zakaz wykorzystywania w/w mączek w żywieniu zwierząt gospodarskich, a począwszy od 1 listopada 2003 r. zakaz ten obowiązuje również w Polsce.

Tabela 1. Produkcja wysokobiałkowych surowców paszowych ( tyś. ton )

  1990/00 2000/2001 2001/2002

2002/2003 szacunek

2003/2004 prognoza

śruty rzepakowe
450
463
454
481
410
mączki zwierzęce
150
148
140
135
35
nasiona strączkowe
212
166
119
38
40
ogółem w tyś. ton
813
778
713
654
485

Źródło: Szacunki i obliczenia IERiGŻ na podstawie danych GUS

Krajowa produkcja białkowych surowców paszowych od kilku sezonów maleje, a w bieżącym sezonie będzie niższa niż w poprzednim o 26%.

Wielkość i struktura produkcji pasz w Polsce (Tabela 2, 3, 4) uzależniona jest ściśle od wielkości pogłowia trzody i drobiu, choć tą prostą zależność zakłóca czasem, tak jak w bieżącym sezonie, nieurodzaj zbóż. Od połowy lat 90. produkcja pasz przemysłowych rosła w tempie średnio ponad 4% rocznie, ale w latach 1998-1999 spadła, ze względu na kryzys rosyjski, który ograniczył eksport mięsa, a więc i jego produkcję oraz chów żywca. W 2000 r. produkcja pasz przemysłowych osiągnęła poziom z 1997 r., po czym zaczęła znów przyrastać w tempie około 6% rocznie. W 2003 roku wzrost produkcji mieszanek średniobiałkowych szacuje się na ok. 6%, ale koncentratów białkowych o 9%.

Produkcja pasz przemysłowych w Polsce byłaby bardziej zbliżona do stanu faktycznego, gdyby do danych obrazujących produkcję w mieszalniach przemysłowych doliczyć wielkość produkcji pasz pełnoporcjowych, wytwarzanych w mieszalniach usytuowanych na dużych fermach trzody i drobiu oraz mieszanek sporządzanych w mieszalniach gospodarczych. Wielkość tej gospodarczej produkcji mieszanek można oszacować na podstawie ilości zakupionych koncentratów wysokobiałkowych, stanowiących jeden z surowców do tej produkcji.

Tabela 2. Produkcja pasz przemysłowych w latach 1998 - 2003 i prognoza na 2004 ( w tyś. ton )

  1998 1999 2000 2001 2002

2003 szacunek

2004 prognoza
pasze przemysłowe gółem
4028
3928
4270
4625
4885
5200
5100
mieszanki średniobiałkowe
3466
3394
3800
4090
4300
4560
4500
koncentraty wysokobiałkowe
488
467
400
460
505
550
510

Źrodło: dane GUS, szacunek i prognoza IERiGŻ

 

Tabela 3. Struktura produkcji pasz w Polsce

 

1999

2000

2001

2002

razem mieszanki średniobiałkowe

90,1

91,3

91,2

90,4

mieszanki dla drobiu

70,1

63,6

69,4

67,2

mieszanki dla trzody

16,6

24,1

18,6

19,0

mieszanki dla bydła i owiec

2,5

3,6

3,2

3,0

pozostałe

4,4

4,1

4,2

4,2

koncentraty wysokobiałkowe

9,9

8,7

8,8

9,6

dla trzody

8,1

7,2

7,1

7,6

dla drobiu

1,1

0,8

1,0

1,1

dla bydła

0,7

0,7

0,7

0,9

razem

100,0

100,0

100,0

100,0

Źródło: wyniki badań ankietowych mieszalni pasz objętych badaniami przez IERiGŻ


 

Tabela 4. Szacunkowa wielkość produkcji mieszanek paszowych wytwarzanych przez podmioty gospodarcze i rolników na bazie koncentratów wysokobiałkowych w 2002 r.

koncentrat w tyś. ton
mieszanka w tyś. ton
koncentrat dla trzody chlewnej
400
4000
koncentrat dla drobiu
58
580
koncentrat dla bydła
47
470
razem
505
5050
W obliczeniach brano pod uwagę koncentrat 10%

Źródło: dane GUS, obliczenia IERiGŻ

Doliczając tę wielkość do produkcji pasz przemysłowych w naszym kraju można bardziej realnie porównywać poziom produkcji pasz w Polsce i w innych krajach Europy - w większości państw Unii Europejskiej produkcja mieszanek paszowych w gospodarstwach hodowców jest marginesem, ze względu na pracochłonność oraz konieczność wypełnienia szeregu wymogów sanitarno-weterynaryjnych. Przy uwzględnieniu mieszanek wyprodukowanych w mieszalniach przyfermowych oraz mieszalniach gospodarskich przy użyciu przemysłowych koncentratów, można by oszacować produkcję pasz przemysłowych w Polsce ogółem na blisko 10 mln ton, co sytuuje nas na 7. miejscu wśród krajów rozszerzonej Unii Europejskiej, biorąc zaś pod uwagę jedynie produkcję wytwórni przemysłowych sytuujemy się w okolicy 9. miejsca.
Największym światowym producentem pasz przemysłowych są USA, niewiele ustępują im kraje Unii Europejskiej, poważnym i wciąż zwiększającym swą produkcję wytwórcą są Chiny.
 
 
 

W 2002 roku największy przyrost produkcji pasz przemysłowych odnotowano w krajach Azji i Ameryki Łacińskiej, natomiast w Europie w wielu krajach nastąpił spadek produkcji pasz: w Holandii o ponad 9%, w Danii o 4,4%, w Wielkiej Brytanii o 3,7% i Francji o 2,7% - co było skutkiem epidemii chorób zwierząt, przede wszystkim -drobiu i, co za tym idzie - redukcji stad. Również w krajach Europy Środkowo-Wschodniej zanotowano spadek produkcji pasz w ostatnich latach: na Ukrainie z 9,0 mln ton w 2000 r. do 4,7 mln ton w ubiegłym roku (kryzys w hodowli), na Węgrzech -z 5.4 do 5,2 mln ton. W sumie w krajach europejskich nie należących do UE produkcja pasz spadła z 47,6 do 43,6 mln ton, jedynie w Rosji wzrosła z 14,5 do 15,5 mln ton (Feed International).

Tabela 5. Wyniki finansowe firm paszowych ( w % przychodów netto )

1998
1999
2000
2001
2002
zysk brutto
3,51
1,91
1,08
4,88
5,69
zysk netto
2,0
0,76
0,26
3,44
4,00
akumulacja kapitału
3,60
2,56
2,29
5,85
7,01
współczynnik płynności
1,26
1,14
1,22
1,49
6,19
stopa inwestowania
2,46
1,86
1,26
1,26
1,17
wydajność pracy w tyś. zł/pracownika w cenach bieżących
473,86
392,21
544,64
674,41
-

Źródło: IERiGŻ na podstawie danych GUS, dane dotyczą firm zatrudniających powyżej 5 pracowników ( do 2001 r. ), po 2001 r. - powyżej 9 pracowników.

Pośród firm przemysłu paszowego większość jest rentowna, choć liczba tych osiągających dodatni wynik finansowy nieco zmniejszyła się w ciągu ostatnich dwóch lat. Bardzo dobry był dla tej branży rok 2001, gdy blisko 90% firm paszowych osiągnęła rentowność (poprzednio -ok. 55%), jednak w 2002 roku odsetek firm, które wypracowały dodatni wynik finansowy spadł do 76%.
Wartość krajowego rynku pasz szacuje się na ok. 4 mld zł. Dzielą się nią: 7 największych firm o poziomie produkcji 150 tys.-1 mln ton, ok. 10 firm o produkcji rzędu 100-150 tys. ton, oraz co najmniej kilkadziesiąt lokalnych wytwórni (Tabela 6).
 
 

Tabela 6. Najwięksi krajowi producenci pasz

nazwa producenta, siedziba
pochodzenie inwestora
szacowana roczna produkcji w t
Provimi - Osnowo, woj. kujawsko - pomorskie
Holandia
1 mln ton
Dobropasz-Blok, Dobroszyce, woj. łódzkie
krajowy
500 - 600 tyś. ton
Cargiil Warszawa
USA
400 tyś. ton
Koudijs-Łęczyca, woj. łódzkie
Holandia
300 tyś. ton
Golpasz Golup-Dobrzyn, woj. kujawsko-pomorskie
krajowy
250 tyś. ton
Wipasz-Wadąg, woj. warmińsko-mazurskie
krajowy
250 tyś. ton
Dossche Kalisz, woj. wielkopolskie
Belgia
150 tyś. ton
Spomis - Gołańcz, woj. wielkopolskie
krajowy
100 - 150 tyś. ton
Tasomix - Nw. Skalmierzyce, woj. wielkopolskie
krajowy
100 - 150 tyś. ton
Neorol - Żerków, woj. wielkopolskie
krajowy
100 - 150 tyś. ton
Piast - Lewkowiec, woj. wielkopolskie
krajowy
100 - 150 tyś. ton
Agrocentrum - Kolno, woj. podlaskie
krajowy
100 - 150 tyś. ton
Contipasz Grodków, woj. opolskie
USA
100 - 150 tyś. ton
CHV Szamotuły, woj. wielkopolskie
Holandia
100 - 150 tyś. ton

 

Produkcja dodatków typu Premix nieco rośnie: od 46 tys. ton w 1998 r. do 55 tys. ton w 2002 r., przewiduje się, że w 2004 roku osiągnie poziom 60 tys. ton.

Do największych krajowych producentów premiksów należą firmy:

  • LNB -Kiszkowo, woj. wielkopolskie, kapitał holendersko-polski,
  • TROUW NUTRITION - Grodzisk Maz., woj. mazowieckie, kapitał holenderski,
  • DSM Nutritional Products (d. Roche Witaminy - Szwajcaria) -Mszczonów woj. mazowieckie, kapitał holenderski,
  • BASF -Kutno, woj. łódzkie, kapitał niemiecki,
  • POLSANDERS -Pruszcz Gdański, woj. pomorskie, kapitał francusko-polski,
  • SANO -Sękowo, woj. wielkopolskie, kapitał niemiecki.

POWIĄZANE

Komisja Europejska zezwoliła wzeszłym tygodniu, 26 stycznia 2024r. na stosowanie...

Kazachstan planuje rozpocząć produkcję mieszanek paszowych z surowców alternatyw...

21 września, w Domu Pracy Twórczej „Reymontówka” w Chlewiskach, Mazowiecki Ośrod...


Komentarze

Bądź na bieżąco

Zapisz się do newslettera

Każdego dnia najnowsze artykuły, ostatnie ogłoszenia, najświeższe komentarze, ostatnie posty z forum

Najpopularniejsze tematy

gospodarkapracaprzetargi
Nowy PPR (stopka)
Jestesmy w spolecznosciach:
Zgłoś uwagę