Kminek zwyczajny

Carum carvi L.

Opis. Kminek zwyczajny jest rośliną dwuletnią z rodziny baldaszkowatych (Apia-ceae syn. Umbelliferae). Ma łodygę wysokości 30—100 cm, liście podwójnie lub potrójnie pierzaste. Kwiaty małe, białe lub różowe, zebrane są w baldachy złożone bez pokrywy i pokrywek. Owoc (rozłupnia) rozpada się po dojrzeniu na dwie sierpowate rozłupki. Kwitnienie: maj — lipiec.
 
Zasięg. Kminek zwyczajny rośnie dziko na łąkach i pastwiskach prawie w całej Europie, przede wszystkim w Europie Środkowej i Północnej, w Afryce Północno-Zachodniej i w niektórych częściach Azji. Najpowszechniej uprawia się kminek w Holandii, Egipcie, Związku Radzieckim, NRD, Polsce, Bułgarii, Rumunii, Maroku, Kanadzie i Czechosłowacji.
 
Zbiór. Owoce kminku można zbierać w czerwcu z roślin dziko rosnących na łąkach i miedzach. Wczesnym rankiem zbiera się dojrzałe, małe, lecz intensywnie pachnące rozłupnie. Zasadniczo nie uprawia się. kminku w ogrodzie. Zawartość substancji i działanie. Przyjemny zapach i smak zawdzięczają owoce kminku wysokiej zawartości (3—6,5%) olejku lotnego, którego głównymi składnikami są karwon (50—70%) i terpen — limonen. Owoce zawierają ponadto 10—20 % tłuszczu, białka i cukry.
 
Kminek pobudza wydzielanie soku żołądkowego, zapobiega wzdęciom, działa przeciwskurczowo na przewód pokarmowy i wzmaga apetyt.

Przyprawa i jej zastosowanie. Przyprawę stanowią przede wszystkim dojrzałe owoce kminku. Mają one barwę od jasno- do ciemnobrązowej i swoisty, silnie korzenny zapach oraz aromatyczny, ostry smak. Za przyprawę mogą też służyć młode liście, mające również silnie korzenny zapach. Zawierają one te same substancje co owoce, a ponadto wiele witamin, enzymów i kwasów organicznych. Kminek jest najdawniej znaną przyprawą. Nasiona kminku znajdowano w osadach nawodnych z okresu młodszego epoki kamienia. Stanowiły przyprawę, lek i ochronę przed złymi duchami. Kminkiem przyprawia się potrawy z kapusty, sałatki warzywne, kapustę kiszoną, ziemniaki w mundurkach, wieprzowinę i baraninę, pieczone gęsi i kaczki, a także sery i twarogi. Szczególnie chętnie dodawany jest do pieczywa i używany do produkcji likierów oraz wódek. Świeżymi liśćmi kminku można przyprawiać kartoflankę i zupy jarzynowe, sałatki z ziemniaków, potrawy mięsne i pasty do chleba. Można go stosować razem z cebulą, czosnkiem i pieprzem Cayenne. W kombinacji z innymi przyprawami należy jednak używać kminku z umiarem.
 
Uwaga: kminek należy chronić przed światłem, przechowywać w szczelnie zamkniętych naczyniach i mleć nasiona bezpośrednio przed użyciem.