Polska jest światowym liderem w produkcji kminku na świecie

Kminek jest jedną z najstarszych roślin przyprawowych, której walory lecznicze były doceniane przez naszych przodków. Jest to roślina dwuletnia i występuje często w uprawie oraz stanie dzikim. Uważany jest za jedną z najpopularniejszych przypraw, a jego produkcja sięga w Polsce kilku tysięcy hektarów. Polska jest światowym liderem w produkcji kminku, a szczególnie wysoka zawartość olejku eterycznego, często powyżej 4%, sprawia, że polski kminek jest wysoce ceniony na rynkach światowych. Surowcem zielarskim zbieranym w drugim roku wegetacji są nasiona.

Planując produkcję kminku należy przestrzegać kilku zasad:

1. Nasiona - aby jakość surowca była odpowiednia należy użyć nasion siewnych odmiany Konczewicki.

2. Wymagania glebowe - kminek ma duże wymagania glebowe i im wyższa klasa gleby, tym wyższy plon. Wybierając stanowisko pod uprawę powinniśmy zwracać uwagę, by gleby przeznaczone pod uprawę były ciepłe, żyzne, wilgotne, o dobrym podsiąkaniu. Pod uprawę nadają się gleby takie, jak: mady, lessy, rędziny oraz czarne ziemie utrzymane w kulturze i zasobne w wapń.

3. Dobór rośliny współrzędnej zadecyduje o sukcesie ekonomicznym tej uprawy. Występują dwie metody uprawy kminku. Pierwsza - w czystym siewie, druga to współrzędnie z inną rośliną, która da plon w pierwszym roku wegetacji. Zakładając plantację w czystym siewie można wykorzystać pole po wczesnych ziemniakach, bądź wczesnych warzywach. Zakładając plantację kminku wraz z współrzędną w uprawie należy uwzględnić zapotrzebowanie pokarmowe drugiej rośliny, intensywność zacieniania, możliwość dopasowania herbicydów. Współrzędną rośliną może być: mak, kolendra, czarnuszka, groch, jęczmień, ogórecznik oraz wiesiołek. Kminek musi wytworzyć korzeń przynajmniej o grubości ołówka w pierwszym roku, aby w drugim roku wydał plon przed zimą. Jeśli kminek będzie miał za mało miejsca, światła, wody i pokarmu w drugim roku nie zakwitnie i tym samym nie wyda plonu. Może go wtedy wydać w trzecim roku, ale to oczywiście oznacza kolejny rok bez przychodu z tej ziemi.

Uprawa

Podstawowym zabiegiem uprawowym jest głęboka orka oraz bronowanie pola z równoczesnym zastosowaniem przed siewem wału gładkiego. Zwracamy również uwagę na spulchnianie gleby dla zabezpieczenia przed utratą wody oraz ją przewietrzamy. Zabieg można połączyć z wczesnowiosennym nawożeniem mineralnym.

Wysiewamy możliwie wcześnie (kwiecień) około 6-8 kg nasion wprost do gruntu w rzędy co 40-45 cm. Głębokość siewu nasion do 1,5 cm. W pierwszym roku wzrostu wydaje rozetę z liśćmi podobnymi do naci marchwi oraz wytwarza również gruby korzeń, w którym gromadzone są substancje zapasowe.

Ustalając nawożenie musimy także uwzględnić zapotrzebowanie na nawozy roślin współrzędnych. Kminek jest rośliną dość wymagającą pokarmowo i tylko dla niego stosujemy przedsiewnie: 70-80 kg fosforu, 100-120 kg potasu oraz około 80 kg azotu - połowę przedsiewnie i połowę po wschodach, a przed spulchnianiem międzyrzędzi. Jeśli rośliną współrzędną jest na przykład jęczmień, wtedy powinniśmy dodać nawet do 80-100 kg azotu w pierwszym roku i dodatkowo azot podzielić na 3 dawki: przed i po wschodach oraz po zbiorze rośliny współrzędnej. W drugim roku wegetacji, wczesną wiosną trzeba wzmocnić roślinę rozsiewając te same ilości nawozów fosforowych i potasowych. Nieco później po ruszeniu wegetacji roślin wysiewamy nawozy azotowe w ilości około 80-100 kg.

Walkę z chwastami prowadzimy przy pomocy herbicydów. Ich dobór zależy od rośliny współrzędnej. Szczególnie zwalczać należy chaber bławatek, ponieważ jest to chwast trujący i w kilogramie surowca może być tylko kilka nasion chabru - w miarę możliwości nie powinno być ich wcale. Pewnym problemem jest ochrona przed insektami. Problem taki może wystąpić w okolicach kwitnienia. Wydaje się, iż najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie preparatu Karate-Zeon. Należy jednak pamiętać, iż ze względu na normy żywnościowe preparat ten można zastosować tylko raz w ciągu wegetacji.

W drugim roku wegetacji kwitnie od maja do czerwca. Ta aromatyczna roślina jest miododajna. Zbiór plonu następuje na przełomie czerwca i lipca. Zbiór jest dwufazowy, pierwsza faza to kosiarka samobieżna i koszenie na pokos, druga faza to omłot kombajnem z podbieraczem. Dobrze byłoby, aby na kminek leżący na pokosie spadł deszcz, co ułatwiłoby omłot, wyeliminowałoby problem tzw. "wąsów" i "ości" przy nasionach oraz sprawiło, iż nasiona będą dojrzałe i bardziej wyrównane. Tuż po zbiorze nasiona należy oczyścić i doprowadzić do wilgotności nie większej niż 12%, co utrwali właściwy zapach oraz zahamuje wzrost mikroorganizmów. Plon z 1 ha kminku waha się od 1,5 ha do 2,5 tony. W kminku istotna jest zawartość olejku eterycznego i towar handlowy powinien go zawierać co najmniej 3% lub 3,5% (zależnie od przeznaczenia i normy spożywczej lub farmaceutycznej). Dużym wyzwaniem są także nowe normy mikrobiologiczne i pestycydowe, dlatego rygor technologiczny w produkcji powinien być bezwzględnie przestrzegany. Ceny, jakie uzyskujemy za surowiec w bardzo dużym stopniu zależą od jakości. Ceny w latach 2002-2003 oscylowały wokół 3-3,5 zł/kg, w latach 2004-2005 wokół 2-2,5 zł/kg. Wydaje się pewne, że w latach 2006-2007 cena powinna wynieść około 3 zł/kg, która to cena zapewniałaby bardzo dobrą opłacalność produkcji.

Właściwości lecznicze

Owoc kminku posiada właściwości lecznicze, głównie polegające na ułatwieniu trawienia, eliminuje gazy powstałe z nadmiernego procesu gnilnego w jelitach, działa moczopędnie, pasożytobójczo, pobudza czynności serca i układu nerwowego. Ułatwia przyswajanie składników z pokarmów, usuwa stany skurczowe w przewodzie pokarmowym, działa żółciopędnie. Kuchnie wielu narodów wykorzystują jego walory lecznicze stosując jako przyprawę do kapusty, mięs, ryb, buraków, pieczywa, zup, sosów, serów. Przy tym jest to przyprawa bardzo zdrowa, gdyż składniki lecznicze kminku pozwalają na lepsze przyswojenie ciężko strawnych pokarmów. Często we wskazaniach leczniczych stosuje się go zewnętrznie jako okłady leczące zapalenia skóry oraz różnego rodzaju wypryski. Nasiona kminku można wysiewać w mieszankach na pastwiska, gdyż zebrana pasza, czyli słoma ma właściwości chroniące bydło przed wzdęciami, a konie przed kolkami. Słoma kminkowa jest odżywczym dodatkiem stosowanym dla zwierząt, a także szczególnie wskazana dla krów wycielonych, ponieważ zwiększa laktację.