Jakie ma być nasze rolnictwo?

Wiele znaków na niebie i ziemi wskazuje na to, że polskie rolnictwo rozwijać się będzie w dwojaki sposób. Przybywać ma dużych na wpół uprzemysłowionych gospodarstw, z drugiej zaś strony zwiększy się liczba "średniaków" - gospodarstw typowo rodzinnych - przyjaznych środowisku. Czy i jakiemu rozwojowi sprzyjać będzie unijna Wspólna Polityka Rolna? Oto jest pytanie.

Na szczęście w Europie pojawia się coraz więcej głosów kwestionujących industrialny model rolnictwa, prowadzący do wzrostu produkcji rolnej metodami uprzemysłowionymi w celu "poprawy wyżywienia gwałtownie rosnącej liczby ludności na świecie". Temu zadaniu ma sprostać agrokolonializm uprawiany przez takie państwa jak Chiny, Indie czy kraje Zatoki Perskiej. Wiele wskazuje na to, że największe "głodomory" - Chiny i Indie - jakoś sobie poradzą. Gorzej będzie z Afryką, gdzie do dziś umiera najwięcej ludzi, w tym - co jest najbardziej tragiczne - dzieci. Dlaczego tak się dzieje? Bo brakuje mądrych rządów, brakuje wody i nowoczesnych technologii upraw. A Europa - martwi się generalnie tylko o siebie. Co to oznacza? Że krytycznie ocenia rolnictwo intensywne - takie jak w Ameryce Północnej i np. w Brazylii, rolnictwo charakteryzujące się wysoką specjalizacją, mechanizacją i dużą koncentracją produkcji. My, w Polsce co prawda mamy dopiero tego początki - na przykład fermy Smithfielda czy Danpolu - ale właśnie na przykładzie tych ferm łatwo można dostrzec szereg negatywnych następstw ekologicznych i społecznych związanych z podjęciem takiej drogi rozwoju rolnictwa. Negatywny wpływ rolnictwa uprzemysłowionego na środowisko przejawia się np. w zanieczyszczaniu wód, degradacji gleb (przenawożenie), ograniczaniu różnorodności biologicznej, niekorzystnych zmianach w krajobrazie oraz w zanieczyszczaniu powietrza. Jakie są jeszcze inne, wynikają z faktu uprzemysłowienia, zagrożenia? Są nimi choćby manipulacje genetyczne na zwierzętach i roślinach. Zwierzęta karmione są paszą zawierającą antybiotyki a  np. świniom podawane są zastrzyki hormonalnej (hormony wzrostu). Przy dużej koncentracji produkcji poza skutkami środowiskowymi - pojawiają się problemy z nadprodukcją, pojawia się zagrożenie epidemiologiczne - np. BSE, pryszczyca, ptasia grypa.

Przeciwieństwem dla industrialnej drogi rozwoju jest pomysł na rolnictwo zrównoważone - szukające kompromisu między interesem rolników i interesem społeczeństwa - w tym mieszkańców wsi. Co znaczy rolnictwo zrównoważone? Chodzi o równowagę ekonomiczną - żeby rolnicy godziwie zarabiali przy dążeniu do uzyskiwania wysokiej jakości produktów rolnych i w warunkach dobrej wydajności pracy. Chodzi o równowagę ekologiczną - żeby produkcja rolna nie zanieczyszczała środowiska, była jemu przyjazna. Chodzi także o równowagę społeczną - zapewniającą zadowalające warunki dla ludności zamieszkującej wieś - zarówno w poziomie uzyskiwanych dochodów jak i statusu społecznego.

I wszystkim nam powinno zależeć na rozwijaniu rolnictwa zrównoważonego a politykom - także w europarlamencie - powinniśmy nakazać popieranie takiej polityki rolnej, która będzie wspierać wytwarzanie żywności i produktów nieżywnościowych w dobrej jakości, będzie zapewniać bezpieczeństwo żywnościowe rolnikom i konsumentom oraz dobrostan zwierząt gospodarskich. Chodzi także o zapewnienie odpowiedniego standardu życia na wsi (infrastrukturę techniczną, zapewnienie pracy i godziwych dochodów), ochronę środowiska oraz utrzymanie i rozwijanie walorów estetycznych ( krajobraz) i rekreacyjnych terenów wiejskich. Wszystkim też powinno zależeć na zachowaniu dziedzictwa kulturowego wsi.

Czy tak się stanie? Czy dzisiejsza polityka rolna odpowiada takim założeniom? Czy rzeczą sprawiedliwą jest by takie same dopłaty do każdego hektara ziemi otrzymywali wielcy "latyfundyści", właściciele gospodarstw liczących po kilka tysięcy hektarów, jak gospodarstw rodzinnych? Czy raczej wysokość dopłat powinna być zróżnicowana? Jeśli tak,  to wedle jakiego stopnia degresji (zmniejszenia skali dopłat)? Oto jest wyzwanie.