Lepper: o suszy w Sejmie

Andrzej Lepper, wicepremier, minister rolnictwa przedstawił w Sejmie RP szczegółową informację o realizacji programu pomocy rolnikom dotkniętym tegoroczną klęską suszy (łącznie o 443.778.557 zł zwiększone zostały budżety wojewodów z przeznaczeniem na jednorazowe zasiłki)

W przyjętym w dniu 1 sierpnia 2006 r. przez Radę Ministrów „Programie pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy” przewidziano:

1) uruchomienie pomocy dla poszkodowanych przez suszę gospodarstw rolnych prowadzących produkcję zwierzęcą w formie równowartości 1 t pszenicy na gospodarstwo, wg ceny interwencyjnej, w przypadku poniesienia strat w wysokości 30% w użytkach zielonych,

2) jednorazowy zasiłek z pomocy społecznej dla rodzin rolniczych prowadzących gospodarstwa rolne, w których straty w uprawach rolnych z powodu suszy w gospodarstwie wyniosły powyżej 30%,

3) uruchomienie dopłat do kwalifikowanego materiału siewnego nabywanego przez gospodarstwa rolne poszkodowane przez suszę,

4) stosowanie dopłat do oprocentowania kredytów preferencyjnych udzielanych w 2006 r. przez banki na wznowienie produkcji po klęsce suszy,

5) wydłużenie do 5 lat okresu stosowania dopłat do zaciągniętych wcześniej kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej poszkodowanych w wyniku klęsk,

6) udzielanie ulg przez Agencję Nieruchomości Rolnych w spłatach czynszów dzierżawnych,

7) udzielanie pomocy przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne rolników, w tym w formie umorzenia składek,

8) udzielanie pomocy poszkodowanym przez suszę gospodarstwom rolnym w opłacaniu podatku rolnego.

Od 1 sierpnia br., w trybie pilnym odbyły się trzy spotkania z wojewodami i ich przedstawicielami, na których zostali oni poinformowali o zasadach udzielania pomocy, w tym o konieczności szacowania strat przez komisje wojewódzkie powołane w trybie rozporządzenia dotyczącego kredytów klęskowych. O powyższym wojewodowie byli informowani również na piśmie. Ponadto informacja w tym zakresie podawana była za pośrednictwem środków masowego przekazu. Do rolników informacja ta trafiała również poprzez ośrodki doradztwa rolniczego i urzędy gmin.

W dniu 29 sierpnia 2006 r. Rada Ministrów przyjęła rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków realizacji programu pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy. W rozporządzeniu przewiduje się udzielanie pomocy dla gospodarstw rolnych poszkodowanych w skutek suszy, w których komisje powołane przez wojewodów, na podstawie § 20 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 r. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. Nr 16, poz. 82 z późn. zm.), oszacowały straty, tj.:

1) zasiłki dla rodzin rolniczych prowadzących gospodarstwo rolne, w których straty oszacowane przez komisję wyniosą średnio w uprawach rolnych w wysokości powyżej 30 % (pomoc udzielana jest bez wywiadu środowiskowego) w wysokości
 dla rodzin rolniczych prowadzących gospodarstwa rolne o powierzchni do 5 ha użytków rolnych – 500 zł,
 dla rodzin rolniczych prowadzących gospodarstwa rolne o powierzchni powyżej 5 ha użytków rolnych – 1000 zł

2) dodatkową pomoc w wysokości 392 zł dla poszkodowanych przez suszę gospodarstw rolnych prowadzących produkcję zwierzęcą, jeżeli straty w użytkach zielonych przekroczą 30 %.

O pomoc mogły ubiegać się rodziny rolnicze, jeżeli co najmniej jedna osoba była rolnikiem ubezpieczonym z mocy ustawy na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, tj. z gospodarstw rolnych o powierzchni użytków rolnych o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego.

Pomoc była również przeznaczona dla rolników będących osobami samotnie gospodarującymi, jeżeli spełniają warunki udzielania pomocy określonej dla rodziny rolniczej.

Wzór wniosku o pomoc został określony w załączniku do rozporządzenia, celem ułatwienia zarówno składania, jak i rozpatrywania wniosków. Ostateczny termin składania wniosków przez producentów rolnych ustalony został na dzień 15 października br.

Do dnia 25 października br. Minister Finansów wydał decyzje w sprawie zmian w budżecie państwa, zwiększając budżety wojewodów z przeznaczeniem na jednorazowe zasiłki na łączną kwotę 443.778.557 zł. Decyzje zostały wydane na podstawie zapotrzebować złożonych przez urzędy gmin za pośrednictwem wojewodów w kwotach wynikających z wniosków złożonych przez rolników w gminnych ośrodkach pomocy społecznej.

W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi został opracowany projekt ustawy o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego, w którym przewiduje się udzielanie przez Agencję pomocy w formie dopłat do kwalifikowanego materiału siewnego i sadzeniakowego. Projekt tej ustawy został już przyjęty przez Radę Ministrów w trybie obiegowym i zostanie przekazany do Sejmu RP po jej notyfikacji przez Komisję Europejską. Zostały również w MRiRW przygotowane projekty aktów wykonawczych do ww. ustawy. Rolnicy poszkodowani przez suszę zostali poinformowani o możliwości odzyskania części zapłaconej ceny za materiał kwalifikowany zakupiony po 15 sierpnia pod warunkiem posiadania dowodu zakupu, tj. faktury.

Według stanu na dzień 25 października br. wojewodowie złożyli do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 53 wnioski o wyrażenie zgody na uruchomienie procedury w zakresie preferencyjnych kredytów dla 630.036 gospodarstw rolnych poszkodowanych wskutek tegorocznej klęski suszy ubiegających się o kredyty preferencyjne, na łączną kwotę strat w tych gospodarstwach w wysokości 5.260.836,2 tys. zł, na łącznej powierzchni 8,5 mln ha użytków rolnych. Zgody na uruchomienie procedury preferencyjnego kredytowania stosownie do ww. wniosków wojewodów zostały już przekazane do Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wnioski wojewodów o uruchomienie procedury preferencyjnych kredytów na wznowienie produkcji po klęskach, w tym zwłaszcza suszy są uruchamiane na bieżąco bez zbędnej zwłoki.

W zasadach stosowania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dopłat do oprocentowania kredytów obrotowych udzielanych na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych po klęskach m.in. suszy, gradobicia, nadmiernych opadów atmosferycznych itp. został wprowadzony przepis umożliwiający wydłużenie do 5 lat okresu stosowania dopłat do oprocentowania tych kredytów. Producenci rolni stosowne wnioski mogą składać do banków współpracujących z ARiMR.

Zgodnie z informacją Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnej dyrektorzy oddziałów terenowych na podstawie art. 700 Kodeksu cywilnego oraz jednolitych zasad przyjętych w ANR podejmują decyzje o obniżeniu czynszu dzierżawnego, jeżeli łącznie spełnione są dwie przesłanki :
- zaistniały okoliczności, za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby, w tym negatywne działanie sił przyrody,
- nastąpiło znaczne zmniejszenie zwykłego przychodu z przedmiotu dzierżawy.

Obniżenie czynszu może nastąpić po złożeniu przez dzierżawcę stosownego wniosku, w którym zawarte zostaną informacje dotyczące:
- struktury zasiewów,
- okoliczności, które miały wpływ na znaczne zmniejszenie plonów,
- rodzaju uprawy ( z określeniem, czy jest to uprawa jara czy ozima), powierzchni uprawy, na którą miały wpływ negatywne skutki potwierdzone protokołem Komisji dokonującej szacowania strat,
- uzyskany plon i średni plon z 3 ostatnich lat,
- kwoty uzyskane z tytułu odszkodowań i ubezpieczeń.

Ponadto wychodząc naprzeciw oczekiwaniom dzierżawców, z uwagi na tegoroczną klęskę suszy:
- zostały przekazane do stosowania dyrektorom oddziałów terenowych ANR zmodyfikowane ww. zasady, w których m.in. obniżony został z 15% do 10 % wskaźnik spadku plonów umożliwiający ubieganie się o ulgę w opłacie czynszu,
- dyrektorzy zostali upoważnieni do proporcjonalnego umorzenia czynszu dzierżawnego za budynki produkcyjne, w których w bieżącym roku prowadzona jest produkcja zwierzęca, a także do zastosowania ulg w spłacie należności Agencji z tytułu sprzedaży z rozłożeniem ceny na raty majątku obrotowego i ruchomych środków trwałych oraz sprzedaży nieruchomości (przesuniecie terminu płatności bieżącej raty).

Dotychczas dokonane przez Agencję na prawidłowo złożone wnioski wraz z niezbędnymi, wymaganymi dokumentami umorzenia przekroczyły 100 mln zł. Zgodnie z informacją Prezesa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego rolnikom, którzy doznali poważnej szkody w prowadzeniu gospodarstwa rolnego wskutek suszy, KRUS udziela pomocy w opłacaniu bieżących składek na ubezpieczenia społeczne rolników za III i IV kw. 2006 r. w terminach odroczonych lub korzystnych układach ratalnych, jak również stosuje przesuniecie terminu płatności rat układów ratalnych do końca roku. W wyjątkowo uzasadnionych indywidualnych przypadkach podejmowane są decyzje o umorzeniu w całości lub w części bieżących składek, a także wstrzymywane są postępowania egzekucyjne wobec poszkodowanych przez suszę rolników. Według stanu na 19 października br. do jednostek KRUS wpłynęło łącznie 31.018 wniosków rolników o umorzenie i udzielenie ulgi w opłacaniu składek za III i IV kw. 2006 r. (tj. 2,6% płatników czynnych), z czego rozpatrzono 10.343 sprawy (tj. umorzeń – 8.439 spraw na kwotę ok. 3,4 mln zł, odroczeń terminu płatności – 1.014 spraw na kwotę ok. 440 tys. zł, rozłożenia na raty – 890 spraw na kwotę ok. 427 tys. zł).

Z Funduszu Składkowego KRUS na książki dla dzieci z rodzin rolniczych poszkodowanych przez suszę przeznaczone zostało 1 mln zł. Środki te rozprowadzane są za pośrednictwem Caritasu. Z informacji napływających od jednostek samorządu terytorialnego w niektórych przypadkach podejmowane są decyzje odnośnie ulg i umorzeń w podatkach rolnych, jednakże podstawową barierą przy podejmowaniu decyzji w tym zakresie przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) jest utrata dochodów gmin z tego tytułu, które nie są rekompensowane gminom.

Jak wynika z dotychczasowej korespondencji napływającej do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi największe problemy występują w przypadku pomocy udzielanej na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2006 r. w formie jednorazowego zasiłku dla poszkodowanych przez suszę gospodarstw rolnych, jest pewna grupa rolników, którzy nie spełniaja kryteriów określonych w ww. rozporządzeniu, tj.:
- w niektórych gospodarstwach rolnych nie zostały wyszacowane straty przez komisje powołane przez wojewodów i dotyczy to gospodarstw, które nie zamierzały ubiegać się o kredyty klęskowe i nie zgłosiły faktu wystąpienia w ich gospodarstwie suszy do wojewody celem oszacowania strat przez komisje;
- niektórzy producenci rolni pracują dodatkowo i są ubezpieczeni w ZUS lub pobierają rentę albo emeryturę, lub są ubezpieczeni w KRUS na wniosek.

Zgodnie z ustaleniami z Ministrem Pracy i Polityki Społecznej - rodziny rolnicze, które nie spełniają wymogów określonych w ww. rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2006 r. mogą ubiegać się o przyznanie im zasiłków celowych na ogólnych zasadach wynikających z art.40 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.) - zgodnie bowiem z ww. przepisem, zasiłek celowy może być przyznany także osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej.