Czy gluten naprawdę szkodzi?

Poznaj popularne mity na jego temat

Czy eliminacja glutenu poprawia kondycję jelit i dodaje sił witalnych? Czy dieta bezglutenowa rzeczywiście sprzyja utracie wagi i jest zdrowa? Wraz z ekspertką kampanii „Glutenowy zawrót głowy – obalamy mity, potwierdzamy fakty” - Agnieszką Piskałą-Topczewską, specjalistką ds. żywienia, rozprawiamy się z niektórymi mitami dotyczącymi glutenu i jego wpływu na nasze zdrowie.

Wyeliminowanie glutenu poprawi kondycję jelit.

PRAWDA i MIT. Dysfunkcja jelit może mieć różnorodne podłoże. Może wynikać z zakażeń wirusowych
i pasożytniczych, zakażeń bakteryjnych, uwarunkowania genetycznego czy uszkodzenia tkanek w wyniku urazu mechanicznego. Wykluczenie glutenu z diety zazwyczaj zaleca się w chorobach związanych bezpośrednio z glutenem, np. celiakii. Są jednak badania potwierdzające skuteczność okresowego stosowania diety bezglutenowej w innych chorobach, np. w chorobie Leśniowskiego-Crohna, choć nie u wszystkich osób przynosi to oczekiwane efekty. Problemy jelitowe często związane są z zaburzeniami mikrobioty jelitowej, a to nie ma nic wspólnego ze spożywaniem glutenu.

Eliminacja glutenu dodaje sił witalnych.

MIT. To stwierdzenie wywodzi się z założenia, że trawienie glutenu pochłania więcej energii, przez co fizycznie człowiek czuje się ospały. Według School of Public Health Uniwersytetu Wisconsin nie ma żadnych badań potwierdzających tę tezę. Efekt ten wynika raczej z wyeliminowania z diety produktów wysokoprzetworzonych, bogatych w tłuszcze zwierzęce, cukry i cholesterol, i przejścia na żywienie zawierające więcej produktów niskoprzetworzonych oraz warzyw i owoców. Lepiej zbilansowana dieta daje odczucie większej energii.

Diety bezglutenowe są niskokaloryczne i sprzyjają utracie wagi.

PRAWDA i MIT. Istnieje przekonanie, że dieta bezglutenowa sprzyja odchudzaniu, ponieważ jest niskokaloryczna. Odpowiedź jest złożona. Jeśli zamiast wysokoprzetworzonych produktów z glutenem włączy się do diety produkty niskoprzetworzone oraz odpowiednią ilość warzyw i owoców, to słusznie, może tak być. Bo to nie produkt, a jego dawka ma tutaj kluczowe znaczenie. Nie ma obecnie bezpośrednich dowodów potwierdzających korzyści z wprowadzenia diety bezglutenowej w celu zmniejszenia masy ciała. Pomimo iż wiele osób dorosłych uważa, że dieta bezglutenowa pomaga w utracie masy ciała, to wiadomo, że ten model żywienia może temu sprzyjać głównie u osób chorych na celiakię. U osób zdrowych dieta może zadziałać odwrotnie i sprzyjać wystąpieniu nadwagi i otyłości, głównie z powodu spożywania większej ilości cukrów
i tłuszczów, zastępujących produkty zbożowe.

Żywność bezglutenowa jest zdrowsza od typowej.

MIT. Żywność bezglutenowa nie jest zdrowsza od tradycyjnych odpowiedników. Po prostu nie zawiera glutenu. Wyroby bez glutenu służą chorym na celiakię, jednak nie ma wyraźnych dowodów potwierdzających, że dieta bezglutenowa wspomaga funkcjonowanie organizmu w przypadku osób zdrowych.

Ludzie nie byli stworzeni do trawienia glutenu.

MIT. To nieprawda. Badania potwierdzają, że produkty powstające z połączenia takich składników, jak pszenica, żyto, proso, owies, jęczmień i bulwy szuwarowe oraz woda, wykorzystywane były do produkcji pokarmu na wzór dzisiejszego chleba. Takie wyroby były spożywane już 14 440 lat temu!

Gluten prowadzi do osłabienia kości.

MIT. U osób z celiakią gluten rzeczywiście wywołuje reakcję zapalną, która prowadzi ostatecznie do ataku na strukturę kości. Jednak osoby zdrowe nie muszą się tego obawiać. W badaniu, w którym jedna z grup była karmiona dużą ilością pieczywa wzbogaconego o gluten, wykazano wręcz wzrost bilansu składników mineralnych, co wskazuje na ich większą akumulację w organizmie. Naukowcy potwierdzili, że dieta bogata w białko i gluten nie ma negatywnego wpływu na bilans wapnia.
 
Dieta bezglutenowa jest zdrowa i nie prowadzi do niedoborów.

MIT. Wykluczenie z diety glutenu dla wielu osób oznacza duże zmiany w jadłospisie, a także eliminację produktów bogatych w witaminy i składniki mineralne. Niestety, w rezultacie, taka dieta często nie dostarcza wszystkich mikro- i makroskładników. Oczywiście nie jest to zasada, a dietę bezglutenową można ułożyć tak, by była zdrowa i odżywcza. Jednak osoby, które eliminują gluten bez nadzoru specjalistów, często popełniają błędy żywieniowe, prowadzące do poważnych niedoborów witamin i składników mineralnych.