Rosnąca presja zmian klimatycznych oraz potrzeba ograniczenia stosowania chemii w rolnictwie sprawiają, że świat nauki i hodowli coraz częściej sięga po nowe techniki genomowe (NGT). To zestaw precyzyjnych metod, które pozwalają modyfikować materiał genetyczny roślin wyłącznie w obrębie ich własnego genomu – bez dodawania obcego DNA. W efekcie możliwe jest tworzenie odmian bardziej odpornych, stabilnych i wydajnych, a jednocześnie bezpiecznych dla człowieka i środowiska.
Według opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i stanowiska polskiego MRiRW, rośliny uzyskane technikami NGT mogą być traktowane jako równoważne odmianom powstałym metodami konwencjonalnymi.
GMO polega na wprowadzaniu do genomu genów z innych gatunków.
NGT działa inaczej — wykorzystuje wyłącznie materiał genetyczny samej rośliny.
Oznacza to, że efekt mógłby pojawić się naturalnie lub w wyniku tradycyjnej hodowli, ale:
trwałoby to o wiele dłużej,
byłoby mniej precyzyjne,
obarczone większym ryzykiem niepożądanych cech.
NGT znacznie skraca proces, zachowując bezpieczeństwo i przewidywalność.
Najpopularniejszym narzędziem jest technologia CRISPR/Cas9, nazywana często „nożyczkami genetycznymi”. Umożliwia ona:
wycięcie wybranego fragmentu DNA,
wyłączenie genu odpowiedzialnego np. za podatność na choroby,
zmianę sekwencji odpowiadającej za odporność na suszę lub niskie temperatury.
To precyzyjny i przewidywalny proces — w przeciwieństwie do klasycznej mutagenezy, która bazuje na losowych zmianach genów.
Dla hodowców oznacza to możliwość szybszego tworzenia odmian:
wydajniejszych,
odpornych na choroby,
bardziej stabilnych przy ekstremalnych warunkach pogodowych.
Nowe techniki genomowe otwierają szereg możliwości:
Silniejsza tolerancja na:
suszę,
mróz,
zasolenie gleby,
choroby grzybowe i bakteryjne.
Odmiany odporne wymagają mniej środków ochrony roślin. Efekt:
niższe koszty produkcji,
mniejsza presja na środowisko,
mniej pozostałości w żywności.
NGT mogą zwiększać:
zawartość witamin i minerałów,
stabilność i trwałość plonów,
walory odżywcze,
obniżać poziom substancji antyodżywczych.
Gdy klimat zmienia się szybciej niż tradycyjna hodowla nadąża — NGT pozwalają reagować natychmiast:
skracają cykl hodowli,
zwiększają elastyczność produkcji żywności,
wspierają stabilność dostaw.
W Unii trwają prace nad nowym prawodawstwem dotyczącym NGT. Propozycja Komisji Europejskiej zakłada podział roślin na dwie grupy:
zmiany genetyczne równoważne naturalnym lub uzyskanym w tradycyjnej hodowli,
traktowane jak odmiany konwencjonalne,
bez obowiązku znakowania i dodatkowych procedur.
obejmują bardziej złożone modyfikacje,
podlegają części zasad właściwych dla GMO.
Wszystkie rośliny NGT muszą spełniać rygorystyczne normy bezpieczeństwa środowiskowego i zdrowotnego, analizowane przez niezależne instytucje naukowe.
Dla Polski to ogromna szansa. NGT mogą:
zwiększyć odporność krajowych odmian na suszę i zmiany klimatu,
wzmocnić niezależność genetyczną polskiego sektora nasiennego,
przyspieszyć rozwój krajowych technologii hodowlanych,
poprawić konkurencyjność polskich zbóż na rynkach światowych.
To również realne wsparcie dla strategii bezpieczeństwa żywnościowego — szczególnie w czasach niestabilności geopolitycznej.
Polskie zboża to gwarancja jakości i bezpieczeństwa. Każdego dnia trafiają na nasze stoły jako produkty spełniające najwyższe europejskie standardy.
Kampania „Jakość zaczyna się od ziarna”, realizowana przez Federację Branżowych Związków Producentów Rolnych, powstała, by pokazać, jak nowoczesne technologie – w tym NGT – wspierają:
zrównoważone rolnictwo,
troskę o środowisko,
wysoką jakość polskich upraw.
Celem inicjatywy jest budowanie zaufania konsumentów oraz rozwiewanie mitów dotyczących nowoczesnych metod hodowli, w tym polskich zbóż i ich roli w żywieniu.
Kampanię można śledzić na Facebooku, X oraz na stronie internetowej projektu.
oprac, e-red, ppr.pl
.png)
Zaloguj przez Facebook
