Które umowy zlecenia i umowy o dzieło bez VAT?

Od 1 maja br. zmienią się przepisy dotyczące opodatkowania prac wykonywanych osobiście na podstawie umów zlecenia czy umów o dzieło. Czy już obecnie można stwierdzić, które z tych umów będą podlegały VAT, a które nie?

Najistotniejsze znaczenie dla analizy tego problemu mają przepisy zawarte w art. 15 ust. 3 pkt 2 oraz 3 nowej ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535). Zgodnie z tymi przepisami spod zakresu przedmiotowego wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej „wyjęto” – z założenia – czynności:

• wykonywane przez osobę fizyczną na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy;

• z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług, od 1 maja 2004 r. nie będą więc objęte m.in. umowy zlecenia oraz o dzieło, o ile zawarte zostały przez osobę fizyczną z pracodawcą, z którym ta osoba fizyczna pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Chodzi tu więc o umowy dodatkowe, występujące zawsze obok istniejącego już stosunku pracy w rozumieniu art. 22 par. 1
oraz par. 12 kodeksu pracy.

Jednocześnie jednak spod zakresu opodatkowania wyjęte zostały także pozostałe umowy cywilnoprawne, w tym umowy zlecenia czy umowy o dzieło (a więc zawierane także z podmiotami innymi niż własny pracodawca lub niepolegające na świadczeniu na rzecz własnego pracodawcy). W tym zakresie sformułowano jednak warunek, aby mieściły się one w katalogu art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kolejny warunek wyjęcia spod zakresu opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest taki, aby w wyniku wykonania tych czynności (umów) osoby fizyczne związane były ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie tych czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Kwestie związane z opodatkowaniem nowym VAT umów zlecenia i umów o dzieło wyjaśnił Mariusz Unisk, doradca podatkowy z Instytutu Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o.