Europa jeździ na biopaliwach?

Komisja Europejska (KE) zarzuca Polsce, że na koniec 2005 roku planowany jest zbyt mały udział biopaliw na polskim rynku paliwowym. KE wszczęła postępowanie o naruszanie przepisów w tej sprawie i wysłała do rządu polskiego tzw. wezwanie do wykonania.

Państwa członkowskie miały do spełnienia trzy zobowiązania w związku z prawem unijnym dotyczącym biopaliw. Jednym z nich było przygotowanie raportu, w którym miały wskazać udział biopaliw na swoim rynku pod koniec 2005 roku oraz przedstawić wyjaśnienia dotyczące różnicy między tym wskaźnikiem a stałą wartością ustaloną na poziomie 2 proc. dla wszystkich krajów członkowskich UE.

Jak mówi komisarz UE ds. energii Andris Piebalgs w komunikacie KE: "Biopaliwa mają do odegrania ważną rolę w polityce unijnej dotyczącej transportu i energii. Biopaliwa pozwolą walczyć ze zmianami klimatycznymi, zmniejszając emisję gazów, różnicując źródła energii, zmniejszając zależność od importu ropy naftowej czy także otwierając na nowe rynki europejskie rolnictwa".

Tomasz Pelc, ekspert rynku biopaliw z firmy Nexus Consultants zajmującej się doradztwem gospodarczym ocenia, że w perspektywie najbliższych trzech lat nastąpi szybki rozwój rynku biokomponentów w Polsce.

Można oszacować, że w roku 2005 na rynku polskim pojawi się około 200 tys. ton oleju napędowego z dodatkiem biokomponentów. W odniesieniu do benzyn trudno podać szacunki. Przy obecnej cenie ropy naftowej znaczna część benzyn oferowanych na naszym rynku ma dodatek bio. Patrząc na rynek na podstawie statystyk można go przedstawić w następujący sposób: rynek oleju napędowego w Polsce to około 6 mln ton, które zużywa się w ciągu roku. Przy założeniu, że z przyczyn ekonomicznych i jakościowych opłacalne jest dodawanie średnio do 5% biokomponentów, można oszacować aktualny rynek na biokomponenty w wysokości 300 tys. ton. Docelowo w ciągu najbliższych lat rynek powinien rosnąć nawet do 400 - 450 tys.ton. Na bazie znanych opracowań 50 tys. - 100 tys. ton to optymalna wielkość instalacji do produkcji biokomponentów w polskich warunkach, która pozwala na zwrot poniesionych nakładów inwestycyjnych i osiągnięcie opłacalności produkcji.

Obecnie tylko instalacja zlokalizowana w Rafinerii Trzebinia może wyprodukować biokomponenty i od polityki PKN Orlen będzie zależało, ile paliw z dodatkiem biokomponentów pojawi się na rynku polskim - głównie w Polsce południowej. Także spółka Elstar Oils S.A. ogłosiła, że rozpoczyna inwestycję związaną z produkcją biokomponentów.

Perspektywy

Tomasz Pelc widzi przed producentami biopaliw i biokomponentów w Polsce duże perspektywy rozwoju. Warunki, które obecnie funkcjonują w naszej gospodarce sprzyjają rozwojowi rynku biopaliw. Dobra koniunktura gospodarcza, ceny ropy naftowej oraz prawodawstwo UE - dyrektywa dotycząca biopaliw - będą powodowała rozwój rynku.

Przyjęta w 2003 roku Dyrektywa Unii Europejskiej zakłada 2% udziału biopaliw w paliwach płynnych używanych w transporcie w krajach UE w 2005 r. i coroczny wzrost o 0,75% tak, aby w roku 2010 osiągnąć poziom nie mniejszy niż 5,75%. W tym roku Polska jeszcze nie spełnia tych wymagań. Z wytyczonego na 2005 rok przez Komisję Europejska celu, jakim jest 2% udziału biopaliw w zużyciu w transporcie, Polska zrealizowała tylko 0,5% i to wyłącznie w zastosowaniu do benzyn. Konsekwencją mogą być kary nałożone przez Komisję Europejską, o czym rząd polski został oficjalnie poinformowany.

Ważnym czynnikiem stabilizującym jest dostosowanie prawa regulującego rynek biopaliw w Polsce. Uchwalona w 2003 roku ustawa o biokomponentach wciąż jest nowelizowana, co utrudnia rozwój działalności firm produkujących biopaliwa. Do zwiększenia inwestycji w segment rynku biopaliw przyczyni się stabilna i długoterminowa polityka państwa, dotycząca regulacji podatkowych.

Myślę, że w perspektywie najbliższych trzech lat nastąpi bardzo szybki rozwój tego rynku, przy założeniu, że będzie on budowany w oparciu o jasno określone kryteria jakościowe biokomponetów –  mówi Tomasz Pelc. Jest to znacząca bariera, która moim zdaniem pojawi się przy rozwoju tego rynku. Apelowałbym do producentów paliw, by razem z potencjalnymi producentami biopaliw jak najszybciej określili te parametry, ułatwi to znacząco przyszłą współpracę na rynku –  dodaje.

Rynek biopaliw w Europie

Europejski rynek biopaliw jest daleko bardziej rozwinięty od polskiego, głównie z powodu rozwiązań legislacyjnych sprzyjających producentom i konsumentom biopaliw. Na tle państw Unii Europejskiej wyróżniają się Niemcy. Rynek ten należy obecnie do największych i najszybciej rozwijających się w Europie. Od 2004 roku obowiązuje tam zwolnienie z podatku akcyzowego czystych biopaliw i biokomponentów do paliw płynnych. Zwolnienie z akcyzy jest proporcjonalne do procentowej zawartości biopaliwa w paliwie stanowiącym końcową mieszankę. Im większy udział biopaliwa - tym większa redukcja akcyzy.

W roku 2001 w Niemczech wyprodukowano około 250 tys. ton biodiesla, co stanowiło ok. 1% rynku oleju napędowego. Produkcja biodiesla w 2004 roku była ponad czterokrotnie wyższa i wyniosła 1 097 tys. ton. W Niemczech biopaliwa oferowane są w postaci stuprocentowego estru (biodiesel) lub jako paliwo mineralne z dodatkiem biokomponentów.

Innymi znaczącymi rynkami biopaliw w Europie są: Francja, Austria, Włochy i Czechy. W większości tych krajów produkcja biopaliw jest od lat mocno wspierana przez programy rządowe. Zainicjowany w 1991 roku we Francji program obejmował główne sektory związane z produkcją biopaliw: producentów nasion, wytwórców oleju, producentów silników oraz Agencję Środowiska i Energii. Wynikiem programu była pilotażowa produkcja i ulgi podatkowe na estry oleju rzepakowego i słonecznikowego, które były mieszane z olejem napędowym w ilości 5%. Dzięki temu w 2000 roku francuski rynek przejął 40% przychodów z europejskiego rynku biopaliw i był największy w Europie. Obecnie pozycję lidera w produkcji i sprzedaży biopaliw na unijnym rynku przejęły Niemcy.

Analitycy rynku paliwowego przewidują, że czynnikiem stabilizującym rynek biopaliw w Europie będą dyrektywy unijne nakazujące systematyczne zwiększenie udziału biopaliw w paliwach ciekłych używanych w transporcie. Zakładany przez Unię Europejską do 2010 r. wzrost w bilansie energetycznym odnawialnych źródeł energii, z obecnych 6% do 12% oraz wzrost udziału do 20% w 2020 r. paliw alternatywnych w stosunku do paliw ropochodnych, również zwiększy produkcję biopaliw. Unia Europejska ratyfikując Protokół z Kioto, zobowiązała się ponadto zmniejszyć emisję CO2 o 8% do okresu 2008-2012. Podejście do emisji CO2 oparte na analizie cyklu życia pokazuje, że biopaliwa generują o 50% mniej CO2 niż olej napędowy ropochodny. Między innymi ten argument przekonał poszczególne rządy państw członkowskich UE o celowości rozwoju rynku biopaliw.