Departament Analiz Makroekonomicznych Credit Agricole Bank Polska S.A. w cotygodniowym raporcie przedstawił bardzo ciekawą analizę wpływu obniżania przez rząd stawek VAT na obniżanie cen żywności.
W MAKROmapie czytamy, że z początkiem 2023 r. rząd przywrócił stawki VAT dla paliw i wybranych nośników energii sprzed wybuchu wojny w Ukrainie. Stawki te przez ostatni rok kształtowały się na obniżonym poziomie z uwagi na obowiązywanie tzw. Tarczy Antyinflacyjnej. W przypadku żywności i napojów bezalkoholowych okres obowiązywania zerowej stawki VAT został wydłużony do czerwca 2023 r. Poniżej szacujemy, jaki był wpływ obniżki VAT na ceny żywności.
Obniżka stawki VAT do zera w lutym 2022 r. dotyczyła towarów żywnościowych opodatkowanych
dotychczas stawką w wysokości 5%. Towary te stanowią około 80% zakupów w ramach kategorii
inflacyjnej „żywność i napoje bezalkoholowe”. Tym samym tarczą Antyinflacyjną nie zostały objęte m.in.
cukier, kawa, herbata, czekolada, napoje gazowane, które przed lutym 2022 r. były opodatkowane stawką
VAT wyższą niż 5%. Gdyby obniżenie stawki VAT znalazło pełne odzwierciedlenie w cenach detalicznych,
ceny towarów żywnościowych objętych Tarczą Antyinflacyjną powinny obniżyć się o 4,8%. Przykładowo
towar, którego cena netto wynosiła 100 zł kosztowałby 105 zł brutto przed obniżką stawki VAT, a przy
zerowej stawce VAT jego cena brutto powinna obniżyć się do 100 zł czyli spaść o 4,8%. Niemniej jednak z
uwagi na różne czynniki (m.in. kształtowanie się marż, konkurencję na danym rynku, dostęp do informacji, presję kosztową) sprzedawcy mogli wraz z wprowadzeniem Tarczy Antyinflacyjnej jednocześnie podnieść cenę netto, co skutkowałoby mniejszą reakcją (niż spadek o 4,8%) ceny brutto na obniżenie stawki VAT.
Uwarunkowania, które mogą ograniczać transmisję obniżki stawki VAT na ceny żywności omówiliśmy
szczegółowo w MAKROmapie z 10.01.2022. W celu oszacowania rzeczywistej skali transmisji obniżki stawki VAT na ceny żywności w Polsce skorzystaliśmy z analizy ekonometrycznej – tzw. metody difference-in-differences. W dużym uproszczeniu, metoda ta polega na zmierzeniu różnicy pomiędzy ceną danego produktu przed i po obniżeniu stawki VAT w Polsce. Następnie liczona jest różnica pomiędzy poziomami cen analogicznego produktu w tych samych punktach czasowych w innym kraju. Różnica tych dwóch wspomnianych różnic (difference-in-differences) w obu krajach odpowiada na pytanie jaki był efekt interwencji rządu (w tym wypadku obniżki stawki VAT) na ceny żywności. Metoda ta wykorzystuje założenie o równoległości trendów (zmian w czasie) w obu krajach. Innymi słowy, zakładamy, że gdyby stawka VAT nie została obniżona w Polsce, ceny żywności w Polsce i w wybranym kraju odniesienia zachowywałyby się tak samo.
Jako kraj odniesienia (czyli scenariusz kontrfaktyczny do sytuacji Polski) wybraliśmy Czechy.
Wynika to z dwóch czynników. Po pierwsze, ze względu na zbliżoną szerokość geograficzną, rolnictwo
w Polsce i w Czechach ma podobne uwarunkowania klimatyczne. Z tego powodu, struktura produkcji rolnej w Polsce i w Czechach jest zbliżona.
Po drugie, ze względu na bliskość geograficzną oraz możliwość swobodnego przepływu towarów w ramach UE, istnieją duże możliwości przeprowadzenia arbitrażu w warunkach odchylania się cen produktów rolno-spożywczych pomiędzy tymi krajami. Te podobieństwa potwierdza również analiza statystyczna. Korelacja pomiędzy Polską i Czechami w przypadku poszczególnych podkategorii inflacyjnych w ramach kategorii „żywność i napoje bezalkoholowe” była w ostatnich latach bardzo wysoka i wynosiła przeciętnie 0,80. Jednocześnie rząd Czech nie podjął żadnej interwencji w mechanizm kształtowania się cen żywności w okresie obowiązywania Tarczy Antyinflacyjnej w Polsce.
Tym samym założenie, że gdyby w Polsce stawka VAT nie została obniżona, ceny żywności w Polsce i Czechach zachowywałyby się podobnie, jest uzasadnione - czytamy w tygodnik ekonomiczny „MAKROmapa” sporządznym przez ekonomistów z Credit Agricole.
źródło: Credit Agricole
.png)
Zaloguj przez Facebook
