Rekompensaty dla gmin za dochody utracone w 2018 r.

Prezydent podpisał 4 stycznia 2022 r. ustawę z dnia 17 listopada 2021 r. o rekompensacie dochodów utraconych przez gminy w 2018 r. w związku ze zmianą zakresu opodatkowania elektrowni wiatrowych. Celem ustawy jest zrekompensowanie gminom dochodów utraconych w 2018 r. w związku ze zmianą opodatkowania budowli wchodzących w skład elektrowni wiatrowych. Uchwalona ustawa określa zasady, tryb i terminy obliczenia i wypłaty rekompensaty.

Na podstawie art. 17 pkt 2 ustawy z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1276 oraz z 2020 r. poz. 1336), zwanej dalej „nowelą o.z.e.”, weszły w życie z mocą wsteczną (tj. od dnia 1 stycznia 2018 r.) art. 2 pkt 1 i 6 oraz art. 3 pkt 1 tej ustawy. Efektem wejścia w życie art. 2 pkt 1 i 6 była zmiana definicji budowli w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, która dotychczas stanowiła, iż budowlą jest każdy obiekt budowlany, który nie jest budynkiem lub obiektem małej architektury. Z kolei efektem wejścia w życie art. 3 pkt 1 noweli o.z.e. była zmiana definicji elektrowni wiatrowej w ustawie z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Zgodnie ze znowelizowaną definicją elektrownia wiatrowa jest instalacją odnawialnego źródła energii, składającą się z części budowlanej stanowiącej budowlę w rozumieniu prawa budowlanego oraz urządzeń technicznych, w tym elementów technicznych. Zważywszy, że ww. definicje mają wpływ na wysokość podatku od nieruchomości, powyższe doprowadziło do zmiany wysokości tego podatku od elektrowni wiatrowych z mocą wsteczną, a zatem do zmniejszenia dochodów gmin w 2018 r.  

Stan prawny, obowiązujący na przełomie lat 2017/2018 (w czasie uchwalania budżetów gmin na rok 2018), pozwalał gminom, na terenie których zlokalizowane są elektrownie wiatrowe, zakładać wyższe wpływy do ich budżetu. Wpływy te były następnie faktycznie osiągane w I półroczu 2018 r. Terminowo uchwalając budżety na rok 2018, gminy działały racjonalnie i w pełni zgodnie z obowiązującym prawem. Uwzględniały zwiększone dochody z tytułu podatku od nieruchomości i na tej podstawie zaplanowały konkretne wydatki. Zmniejszenie ‒ z mocą wsteczną ‒ podstawy opodatkowania elektrowni wiatrowych podatkiem od nieruchomości znacząco pogorszyło sytuację gmin, pozbawiając je części dochodów, powodując konieczność zwrotu nadpłaconego za I półrocze 2018 r. podatku od nieruchomości za usytuowane elektrownie wiatrowe.

Na konieczność zrekompensowania gminom utraconych dochodów wskazał Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 22 lipca 2020 r. (sygn. akt K 4/19). Trybunał Konstytucyjny orzekł niekonstytucyjność art. 17 pkt 2 noweli o.z.e. w zakresie, w jakim narusza zasadę nieretroakcji i wprowadza z mocą wsteczną art. 2 pkt 1 i 6 oraz art. 3 pkt 1 tej ustawy. Trybunał Konstytucyjny orzekł również, że wspomniany przepis w tym zakresie traci moc po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw (wyrok został ogłoszony dnia 4 sierpnia 2020 r.). Ponadto Trybunał Konstytucyjny zobowiązał ustawodawcę do podjęcia w tym czasie prac legislacyjnych mających na celu opracowanie regulacji rekompensującej gminom straty poniesione w następstwie wprowadzenia z mocą wsteczną regulacji wpływającej na obniżenie ich dochodów z podatku od elektrowni wiatrowych.  

Wprowadzana uchwaloną ustawą rekompensata wyrówna gminom dochody utracone w 2018 r. Założeniem przyjętej regulacji jest szybka wypłata gminom rekompensat za tę część poniesionych przez nie strat, która może być relatywnie łatwo oszacowana.

W myśl uchwalonej ustawy maksymalna wysokość rekompensaty dla danej gminy będzie stanowić wartość dochodów utraconych w 2018 r. rozumianą jako różnica między kwotą należną z tytułu podatku od nieruchomości od elektrowni wiatrowych w okresie od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. na podstawie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie noweli o.z.e., a kwotą należną w tym okresie na podstawie przepisów nią znowelizowanych. Do obliczenia rekompensaty przyjęto wielkości i dane wyjściowe do określenia i oszacowania przychodów z podatku od nieruchomości przez każdą uprawnioną gminę, tj. stawkę podatku określoną w uchwale rady gminy na 2018 r. pomnożoną przez podstawę opodatkowania przed i po zmianie przepisów.

Zgodnie z ustawą rekompensata zostanie wypłacona z budżetu państwa na rachunek budżetu gminy, na jej wniosek, zawierający określone w ustawie informacje pozwalające  określić sumę utraconych przez gminę dochodów. Do wniosku załączone będą kopie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie elektrowni wiatrowych objętych opodatkowaniem i zlokalizowanych na terenie gminy w dniu 31 grudnia 2017 r.  

Zgodnie z postanowieniami ustawy wnioski gmin będą kierowane do właściwego wojewody. Wojewoda w celu poprawnego ustalenia wysokości rekompensaty, dokona sprawdzenia prawidłowości wniosków pod względem formalnym i rachunkowym.  

Ustawa przewiduje ograniczenie terminów składania wniosków (do 3 miesięcy, liczonych od dnia wejścia w życie ustawy) oraz weryfikowania wniosków przez wojewodę (również do 3 miesięcy, wliczając procedurę uzupełniania braków i korekty błędów, która powinna być dokonana w terminie  30-dniowym).

Po rozpatrzeniu wniosku wojewoda wyda decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania rekompensaty.

Rekompensata ma zostać przekazana przez wojewodę na rachunek gminy do dnia 31 grudnia 2022 r.  

Zgodnie z ustawą wypłacona rekompensata będzie wliczona do dochodu podatkowego gminy w rozumieniu ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, uwzględnianego do wyliczenia części wyrównawczej i równoważącej subwencji ogólnej dla gmin oraz wpłat do budżetu państwa, o których mowa w art. 29 tej ustawy.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 5 lutego 2022 r.

Źródło: prezydent.pl