Czy wiosna będzie bezpieczna?

To zależy głównie od samych rolników i ich wiedzy na temat organizowania pracy w sposób bezpieczny. Wiadomo, że o tej porze roku istnieje konieczność wykonania bardzo różnorodnych zabiegów agrotechnicznych, a dodatkowo większość z nich musi być wykonana w określonym terminie. Stąd pośpiech i brak czasu na odpoczynek, które zwiększają narażenie pracujących ludzi na wypadek. Czynnikiem dodatkowo podnoszącym ryzyko jest nie najlepszy stan techniczny środków produkcji używanych przez rolników.

Kolejne pytanie dotyczy tego, które z wiosennych prac są najbardziej niebezpieczne? Są dwie poprawne odpowiedzi. Pierwsza z nich brzmi – wszystkie prace są niebezpieczne, a druga – każda praca może być bezpieczna. Wyjaśnienie tych pozornie kontrowersyjnych odpowiedzi jest proste.
Każda praca będzie niebezpieczna, jeśli przystąpimy do niej bez właściwego przygotowania. I w tym momencie można by wyliczać całkiem pokaźną liczbę zagrożeń, ale poprzestanę na kilku. Jeżeli przystępując do pracy nie zdajemy sobie sprawy z tego, co może nas spotkać, to zagrożenie wypadkiem istnieje przez cały czas wykonywania pracy.

Używanie do pracy maszyny czy urządzenia, które nie posiada osłon ruchomych części, takich jak wał przegubowo-teleskopowy, przekładnie i inne elementy, a w dodatku gdy osoba pracująca ubrana jest w luźną odzież i w znoszone obuwie (kiedyś wyjściowe), to tak się jakoś dziwnie składa, że wirujący wał łatwo chwyta zbyt luźną połę marynarki czy kurtki, a buty ze startym bieżnikiem nią chcą zapewniać przyczepności z zazwyczaj śliskim podłożem.

Na większości siewników i sadzarek do ziemniaków umieszczane są rysunkowe ostrzeżenia (piktogramy), wyraźnie informujące, czego nie należy robić podczas pracy, a wiele osób robi na przekór tym obrazkom, zupełnie co innego. Może dla sportu?

Wykonanie wielu prac wymaga użycia siły polegającego na przenoszeniu i podnoszeniu znacznych ciężarów, bywa ze znacznie przekraczających możliwości zdrowego mężczyzny, a cóż dopiero mówić o kobietach i dzieciach.

Błędem jest ignorowanie zachowania zwierząt, które stojąc całą zimę na uwięzi, wyprowadzone na zielone i słoneczne pastwiska mają ochotę choć trochę pobrykać, a tu ktoś próbuje prowadzić je na łańcuchu dokładnie nawiniętym wokół dłoni. W takim zestawie jedno z ogniw musi pęknąć.

Każdy z czytających dochodzi do słusznego wniosku, że on to wszystko wie, ale skoro tak, to dlaczego Czesław R. ładując obornik przy pomocy ładowacza, napędzanego od WOM ciągnika, kiedy zszedł z siedziska i przechodził w stronę ciągnika, poślizgnął się (czytaj niewłaściwe obuwie), a luźna nogawka spodni (wcale nie roboczych) została pochwycona przez nieosłonięty wał powodując częściową amputację dolnej kończyny?
Dlaczego Jadwiga S., mimo że nie należy tego robić, podczas siewu rozsuwała ziarno w skrzyni siewnika prętem metalowym? Kiedy mieszadło pochwyciło pręt i rękawicę, doszło do amputacji przedramienia prawej ręki.
Dlaczego Aniela R, a w innym wypadku 8-letni Andrzej, podczas sadzenia ziemniaków, stojąc na pomoście sadzarki, chociaż na sadzarce był napis zabraniający tego, strącali z kubków podajnika nadmiar sadzeniaków. W obydwu przypadkach doszło do amputacji palców dłoni.

Powszechnie wiadomo, że przed regulacjami, czyszczeniem i innymi czynnościami należy odłączyć napęd. Tak być powinno, a w praktyce – Krzysztof R. lat 34 oczyszczał widłami włączony rozrzutnik obornika. Został pochwycony za luźną odzież przez łopatki przyrządu roztrząsającego. Uratował go 6-letni syn, który wyłączył napęd. Rolnik doznał na szczęście tylko poważnych obrażeń obu rak.
Temat dźwigania obrazuje wypadek Zofii C., która pomagała mężowi sprzęgać rozrzutnik obornika z ciągnikiem. Ciężki dyszel wyśliznął się jej z rąk i opadł na stopę. Prosta podpórka dyszla pozwala ustrzec się przed wypadkiem.
Sprawę brykania zwierząt zobrazuję prostym i najbardziej typowym przykładem: Zofia B. podczas przewiązywania krów na pastwisku doznała zwichnięcia stawu barkowego, gdy jedna z krów szarpnęła łańcuchem. Zamiast wypasu palikowego znacznie bezpieczniej jest korzystać z ogrodzeń elektrycznych tzw. pastuchów. 

By druga odpowiedź udzielona na początku – każda praca może być bezpieczna – była prawdziwa, wystarczy pamiętać i przestrzegać pewnych zasad.

• Przed rozpoczęciem sezonu przygotować maszyny i sprzęt poprzez dokonanie przeglądów, regulacji, a w koniecznych przypadkach solidnych napraw. 
• Przystępując do konkretnej pracy musimy ją dokładnie zaplanować i zorganizować, by nie narażać siebie i osób pomagających na zagrożenia wypadkowe.
• Sprzęganie maszyn, przyczep i rozrzutników należy wykonywać w ten sposób, by pomiędzy ciągnikiem i agregowanym sprzętem nie przebywali ludzie. Stosować stabilne podpory, umożliwiające wykonanie tego manewru wyłącznie przez kierowcę ciągnika. Prawie idealnym rozwiązaniem w odniesieniu do maszyn zawieszanych jest wyposażenie ciągnika w szybkosprzęg (TUZ). Wały przegubowo-teleskopowe bezwzględnie muszą posiadać kompletne osłony. Mycie, czyszczenie i dokonywanie bieżących napraw i regulacji może być przeprowadzone po uprzednim wyłączeniu silnika w ciągniku.
• Na pracujących siewnikach i sadzarkach nie powinny przebywać żadne osoby kontrolujące ich funkcjonowanie. Próby przegarniania ziarna lub strącania sadzeniaków kończą się urazami.
  O zaistnieniu niektórych wypadków decyduje brak właściwej odzieży roboczej i obuwia zabezpieczającego przed poślizgnięciem, a nie jest to wielki wydatek, tym bardziej że ponoszony co dwa, trzy lata.
• Obsługą dużych zwierząt powinni zajmować się zdrowi mężczyźni, a nie dzieci i kobiety. Wypas zwierząt najlepiej zorganizować w ten sposób, by wykluczyć system palikowy i ograniczyć przeprowadzanie (głównie bydła) na trzymanych w ręku splątanych łańcuchach.

Wszystkie z poruszonych problemów są oczywiście tylko przypomnieniem o najczęściej występujących wiosną zagrożeniach. Sądzę jednak, że pozwoli to na zmniejszenie chociaż o kilka liczby wypadków przy pracy rolniczej.