Mięso drobiowe

Przetwórstwo

Znaczący wzrost przemysłowej produkcji mięsa drobiowego
W 2000 r. utrzymała się trwająca od 1993 r. wzrostowa tendencja w przemysłowej produkcji mięsa drobiowego. Szacuje się, że w tym roku zakłady przemysłowe wytworzą 590 tys.⁴ ton tuszek (waga mięsa), tj. o ok. 9% więcej niż, rok wcześniej. Wzrost produkcji wiązał się m.in. z poprawą koniunktury na rynku drobiarskim, silnie powiązanym z rynkiem wieprzowiny. Malejąca w tym roku produkcja mięsa wieprzowego wywołała efekt przeniesienia części popytu na drób. Szczególnie silnie zjawisko to zaczęło się od czerwca bieżącego roku.
Ilość przetworów wyprodukowanych w 2000 r. wyniesie, według wstępnych szacunków, ok. 150 tys. ton; będzie więc o 3% przewyższać produkcję ubiegłoroczną. Po gwałtownym spadku (o 27%) produkcji przetworów w 1999 r." wskutek załamania się rynków wschodnich, obecny poziom produkcji w głównej mierze wyznaczony jest przez chłonność rynku krajowego. Duża różnica w dynamice wzrostu produkcji mięsa i przetworów drobiowych wiąże się z silnym nasyceniem rynku względnie drogimi przetworami. Znaczny wzrost cen mięsa drobiowego w bieżącym roku spowodował ponadto podrożenie surowca dla przetwórstwa.

⁴ Wielkość przemysłowej produkcji mięsa drobiowego nie znajduje pokrycia w produkcji krajowego żywca ani też w rejestrowanym imporcie żywca i mięsa drobiowego. Według opinii autorów domniemywać można, że wynika to z faktu nielegalnego importu mięsa drobiowego.

Utrzymuje się dotychczasowa struktura rodzajowa produkcji mięsa i przetworów
W strukturze rodzajowej przemysłowej produkcji mięsa drobiowego bez zmian w stosunku co roku poprzedniego pozostał udział mięsa indyczego - ok. 19%. O połowę zmniejszył się natomiast udział mięsa gęsi - do ok. 2%. W produkcji przetworów nadal dominują wędliny drobiowe, choć w minionych czterech latach dynamika przyrostu ich produkcji była znacznie niższa niż konserw oraz wyrobów wędliniarskich.

Rys. 1

Produkcja tuszek i przetworów

*prognoza

Rys. 2

Tempo zmian poziomu produkcji mięsa drobiowego i przetworów (rok poprzedni = 100)

Tabela 1
Przemysłowa produkcja mięsa drobiowego i przetworów (w tys. ton)

* Szacunki własne
** Prognoza


Dalszy wzrost poziomu uprzemysłowienia produkcji drobiarskiej
Podobnie jak w latach poprzednich, w 2000 r. powiększył się poziom uprzemysłowienia produkcji drobiarskiej. Dekoniunktura na rynku drobiu w roku 1999 i zaostrzenie wymogów sanitarnych i weterynaryjnych przyczyniły się do upadku wielu drobnych ubojni i przetwórni drobiu oraz do spadku ubojów z chowu przyzagrodowego. Produkcja mięsa drobiowego pochodząca z sektora przemysłowego wyniosła ponad 95% krajowych ubojów na cele handlowe. Uprzemysłowienie przetwórstwa osiągnęło natomiast poziom 98-99%.

Nadal 29 firm posiada uprawnienia eksportu do UE
Wśród firm drobiarskich wyodrębnić można grupy zakładów z punktu widzenia ich przystosowania do przepisów sanitarno-weterynaryjnych oraz jakościowych Unii Europejskiej. Główny Inspektorat Weterynarii firmy te dzieli na trzy grupy: typu A - spełniające wymogi unijne, typu B l - w których niezbędne są przystosowawcze nakłady inwestycyjne, typu B 2 - firmy całkowicie odbiegające od standardów Unii Europejskiej. Wśród firm przemysłowych unijne wymogi w pełni spełnia 29 przedsiębiorstw. Są to równocześnie zakłady posiadające uprawnienia eksportowe do Unii Europejskiej. Zakres tych uprawnień wg stanu na dzień 3 września 2000 r. był następujący:

• Ubój-21 firm
• Rozbiór- 22 firmy
• Przetwórstwo - 8 firm
• Chłodnictwo - 4 firmy

Uprawnienia do eksportu mięsa gęsiego w 2000 r. posiadało 17 firm, kurcząt 18 firm, indyków 7 firm oraz kaczek 2 firmy. Od ok. pół roku grupa przedsiębiorstw o uprawnieniach eksportowych nie powiększa się. Duże zmiany natomiast zachodzą w grupie B. Jak wynika z analiz prowadzonych w Głównym inspektoracie Weterynarii zakłady typu B 2 dominują wśród firm lokalnych, tj. wytwarzających do 3 ton mięsa drobiowego i do 7,5 ton przetworów tygodniowo. Coraz więcej firm ponosi duże nakłady inwestycyjne, dzięki czemu przekwalifikowywane są z grupy B 2 do B l.

Niewielką poprawa wyników finansowych przedsiębiorstw
W pierwszej połowie 2000 r. poprawiła się przeciętna sytuacja finansowa firm drobiarskich5, choć nadal pozostaje ona bardzo niezadowalająca. Branża drobiarska w dalszym ciągu ponosi straty. Uległy one jednak zmniejszeniu w stosunku do pierwszego półrocza 1999 r. Po kryzysie związanym z załamaniem się eksportu na wschód w latach 1998-99, stopniowo zwiększa się dynamika sprzedaży. Wartość przychodów ze sprzedaży w firmach zatrudniających ponad 50 pracowników wzrosła realnie o 10%. W związku ze zmniejszającą się podażą mięsa czerwonego, a tym samym rosnącym popytem na drób na rynku krajowym, część firm zaczęła odrabiać straty. Udział ponoszonych przez branżę strat w przychodach ze sprzedaży zmniejszył się z -2,1 w pierwszej połowie 1999 r. do -1,4% w analogicznym okresie roku 2000. Po uwzględnieniu obciążeń podatkowych, rentowność netto wyniosła w pierwszej połowie 2000 r. -1,7%. Rok wcześniej była ona o 0.6 punktu procentowego niższa. Zwiększyła się ilość przedsiębiorstw osiągających zysk netto ze sprzedaży w ogólnej liczbie firm drobiarskich. W pierwszej połowie bieżącego roku ich udział wzrósł z 54% do 67% łącznej liczby firm. Relacja przychodów ze sprzedaży przedsiębiorstw osiągających zysk netto do przychodów ze sprzedaży ogółem zwiększyła się z 44% do 65%.
Pomimo niewielkiej poprawy, wskaźniki te informują o przeciętnie niskiej efektywności produkcji drobiarskiej względem innych kierunków przetwórstwa spożywczego. Od stycznia do czerwca 2000 roku średnia rentowność netto w przemyśle spożywczym wyniosła 0,9%. tj. o 1,6 punktu procentowego więcej niż w drobiarstwie. Zbliżone do branży drobiarskiej wyniki osiągnęło przetwórstwo mięsa, którego rentowność w latach poprzednich kształtowała się na znacznie wyższym niż w drobiarstwie poziomie.
5 Analiza obejmuje przedsiębiorstwa o zatrudnieniu powyżej 50 pracowników stałych.

Tabela 2
Wyniki finansowe przedsiębiorstw drobiarskich o zatrudnieniu powyżej 50 osób

* O zatrudnieniu powyżej 5 osób.
** Dane nieostateczne.
*** Stosunek sumy aktywów bieżących do sumy pasywów bieżących.

Tabela 3
Wybrane wskaźniki finansowe drobiarskich spółek publicznych

* Zobowiązania długo- i krótkoterminowe w relacji do kapitału własnego.

Nadal brak płynności finansowej w branży drobiarskiej
W ciągu minionego roku pogorszyła się płynność bieżąca środków finansowych branży. Relacja bieżących aktywów do pasywów firm zmniejszyła się z 0,99 w czerwcu 1999 roku do 0,88 w rok później. Należące do najmniej zadłużonych wśród firm przetwórstwa spożywczego, przedsiębiorstwa drobiarskie zaciągają coraz więcej zobowiązań krótko- i długoterminowych. Pomimo odzyskania przez branżę zdolności do akumulacji środków własnych (wskaźnik cash flow = 0,4% w I półroczu 2000 roku), własne środki finansowe firm są zbyt małe w stosunku do potrzeb inwestycyjnych. Rosnące zadłużenie wiąże się z koniecznością poniesienia przez wiele firm dużych nakładów przystosowawczych do wymogów sanitarno -weterynaryjnych Unii Europejskiej. Od kilku lat stopa inwestycji (wartość nakładów inwestycyjnych w stosunku do amortyzacji) w przemyśle drobiarskim należy do najwyższych w przetwórstwie spożywczym. W 1999 roku wyniosła ona 2.3%, podczas gdy w całym przemyśle 1,7%. Można sadzić, iż wraz z poprawą koniunktury na rynku drobiarskim w br. średnia stopa inwestowania wzrosła w stosunku do roku poprzedniego.

Rys. 3

Zapasy tuszek drobiowych u producentów

Spadek poziomu zapasów u producentów
Wzrost krajowego popytu na drób przyczynił się do zmniejszenia zapasów u producentów. Tym samym zmieniła się struktura majątku obrotowego firm. W strukturze tej udział zapasów w aktywach w l półroczu 2000 roku obniży! się do 26% z 39% w analogicznym okresie poprzedniego roku. Zmniejszenie zapasów wpłynęło na obniżenie kosztów własnych firm. Równocześnie jednak nadal problemem branży pozostaje brak kapitału.

Pogłębia się zróżnicowanie sytuacji ekonomiczno -finansowej firm
Coraz bardziej pogłębia się, trwający od kilku lat proces różnicowania się kondycji finansowej firm. Z powodu dużej polaryzacji, analiza średnich wyników finansowych branży drobiarskiej w coraz mniejszym stopniu odzwierciedla rzeczywistą sytuację poszczególnych jednostek produkcyjnych. Przykładem może być analiza wyników drobiarskich spółek giełdowych, które wykazują ogromne zróżnicowanie. Rentowność sprzedaży netto waha się od wyjątkowo dobrej w przemyśle zarówno drobiarskim, jak i spożywczym ogółem, tj. 2.0% do wyjątkowo niskiej -21.2%. Podobne zróżnicowanie wykazują pozostałe wskaźniki ekonomiczne. Oznacza to, iż nawet w tak trudnym dla drobiarstwa okresie lala 1998-1999, część firm zdołała ugruntować swą pozycję rynkową oraz wygospodarowywać zyski.
Należy oczekiwać, iż wyniki finansowe firm drobiarskich w całym roku 2000 będą znacznie wyższe niż w l połowie roku. Świadczy o tym rosnąca dynamika sprzedaży i poprawiająca się koniunktura na rynku drobiarskim. Pomimo to wiele słabych firm nie zdoła odrobić zaległości finansowych z lat poprzednich, co jeszcze silniej pogłębi zróżnicowanie kondycji finansowo - ekonomicznej firm. Postępować będą więc bankructwa głównie małych firm przetwórczych oraz przekształcenia własnościowe słabych firm o dużym potencjale produkcyjnym.

Spis treści