Rynek zbóż według prognozy ARR

W dniu 26 września 2003 r. odbyło się kolejne posiedzenie zespołu ekspertów, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego, którego celem było określenie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych do końca I kwartału 2004 r.

Poniżej prezentujemy prognozy cen zbóż, żywca wieprzowego i wołowego oraz mleka i jego przetworów na tle przewidywanych czynników popytowo-podażowych wpływających na ich poziom.

Rynek zbóż | Rynek mięsa | Rynek mleka

RYNEK ZBÓŻ

• aktualna sytuacja cenowa

Według danych GUS w sierpniu br., tj. w miesiącu o najwyższej podaży zbóż, przeciętna cena skupu pszenicy ukształtowała się na poziomie 435 zł/t i była o ponad 9% niższa niż w poprzednim miesiącu. W porównaniu z analogicznym okresem ub. r. była ona wyższa o 1,2%. Średnia cena żyta wyniosła 325 zł/t i była o blisko 10% niższa niż w lipcu br. W odniesieniu do cen sprzed roku ziarno to było droższe o 1,8%.

Według danych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w trzecim tygodniu września br. przeciętna cena skupu pszenicy konsumpcyjnej wyniosła 455 zł/t, a żyta 328 zł/t.

Na krajowych giełdach towarowych zboże jest oferowane do sprzedaży po cenach wyższych niż w skupie, tj. pszenica konsumpcyjna po 540-570 zł/t, pszenica paszowa po 525 zł/t, a żyto konsumpcyjne po 425-430 zł/t. Jednak jak zwykle o tej porze roku transakcje sprzedaży obejmują marginalne ilości ziarna.

Według notowań Reurters’a (na podstawie informacji FAMMU/FAPA) na rynku europejskim ceny pszenicy utrzymują się na wysokim poziomie. W trzecim tygodniu września br. na giełdach w Niemczech ceny tego ziarna (klasa A) w transakcjach rzeczywistych wynosiły średnio 138 USD/t (552 zł/t), we Francji 145 USD/t (581 zł/t), a na Węgrzech 170 USD/t (681 zł/t). W Rosji przeciętna cena rynkowa pszenicy konsumpcyjnej wynosiła 141 USD/t (565 zł/t). Znacząco wyższe ceny tego gatunku zbóż notowane są na Ukrainie, które osiągają poziom nawet ok. 190 USD/t (ok. 760 zł/t).

Ceny pszenicy na rynku amerykańskim kształtowały się na niższym poziomie, tj. pszenica SRW Nr 2 - 132 USD/t (529 zł/t) oraz HRW Nr 2 - 138 USD/t (552 zł/t).

• czynniki wpływające na poziom cen:

– zapasy początkowe
Szacuje się, że na początku roku gospodarczego 2003/2004 zapasy zbóż wyniosły ok. 2,4 mln i były niższe niż przed rokiem o 35% (tak niskiego poziomu nie notowano od 1996 r.). Redukcja zapasów nastąpiła głównie w obrocie rynkowym, które zmniejszyły się o ponad 50%. Na zbliżonym poziomie do ubiegłorocznego utrzymały się zapasy ziarna u producentów.

– poziom produkcji
Według drugiego szacunku GUS (z 19.09.br.) tegoroczne zbiory zbóż ogółem wyniosą 23,6 mln t i będą o blisko 3,3 mln t (o 12,0%) mniejsze niż w 2002 r. oraz o 1,6 mln t (o 6,1%) mniejsze od średniej z lat 1996-2000. Główną przyczyną tak dużego spadku zbiorów są niższe plony, które oszacowano na poziomie 29 dt/ha, tj. o 10,5% mniej niż przed rokiem. Powierzchnia uprawy obniżyła się w niewielkim stopniu (o 1,5%) i wyniosła 8,2 mln ha.

Zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi zebrano 21,7 mln t ( w tym 7,9 mln t pszenicy i 3,2 mln t żyta), tj. o 3,2 mln t (o 13%) mniej od ubiegłorocznych. Zbiory kukurydzy oszacowano na 1,9 mln t, tj. o 0,7% mniej niż w 2002 r.

– zużycie krajowe
Ocenia się, że w sezonie 2003/2004 krajowe zużycie zbóż może być niższe niż w poprzednim sezonie o blisko 1 mln t (o ponad 3%) i wyniesie 26,8 mln t. Przewidywany spadek pogłowia trzody chlewnej, bydła rzeźnego oraz postępująca redukcja stad innych zwierząt gospodarskich, nawet przy wysokiej produkcji drobiu spowoduje, że paszowe zużycie zbóż może zmniejszyć się (o ok. 4%) do poziomu 16,9 mln t. W wyniku ograniczonego przerobu żyta w gorzelniach o ok. 1% mniejsze może być również zużycie zbóż na cele przemysłowe.

– handel zagraniczny
Przewiduje się, że w sezonie 2003/2004, przy niższych zbiorach zbóż i znacząco mniejszych zapasach początkowych, w bilansie wystąpi niedobór zbóż w ilości ok. 3 mln t, który powinien być uzupełniony importem. Faktyczny import uzależniony będzie jednak od wysokości cen zbóż na rynkach zagranicznych oraz kursu złotówki w stosunku do EUR i USD. Część importu ziarna (głównie pszenicy) może być zrealizowana w kontyngencie po preferencyjnych stawkach celnych w ramach obowiązujących umów międzynarodowych. Trudności mogą wystąpić zwłaszcza przy przywozie ziarna paszowego, w związku z czym, w celu ułatwienia jego realizacji wystąpi potrzeba ustanowienia dodatkowych kontyngentów.

Według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa w pierwszych dwóch miesiącach sezonu 2003/2004 (lipiec-sierpień) import zbóż i produktów pochodnych wyniósł 190 tys. t (w tym 3,1 tys. t pszenicy i 17,3 tys. t żyta) i był o 38% większy niż w analogicznym okresie poprzedniego sezonu. Znaczący udział w imporcie miały produkty pochodne pszenicy i jęczmienia, które stanowiły blisko 50% sprowadzonego zboża ogółem.

Wzrost cen zbóż w bieżącym sezonie na rynku międzynarodowym może natomiast zachęcać przedsiębiorców do ich eksportu. Z uwagi na spodziewane niedobory w krajowej podaży zbóż konieczne było wprowadzenie barier zmniejszających konkurencyjność ich eksportu poprzez zastosowanie opłat wywozowych na zboża i produkty przemysłu młynarskiego (w okresie od 28 sierpnia br. do 30 kwietnia 2004 r.).

Według prognozy Departamentu Rolnictwa USA, opublikowanej we wrześniu br., w sezonie 2003/2004 zbiory pszenicy na świecie wyniosą 547 mln t i będą o 17 mln t mniejsze niż w poprzednim sezonie. Największy spadek zbiorów notuje się w Unii Europejskiej, Kanadzie, Rosji i w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (głównie na Ukrainie, Węgrzech i Rumunii), który nie będzie mógł być zrekompensowany zwiększonymi zbiorami w innych krajach, m. in. USA. Większe niż przed rokiem (o 12 mln t) będą natomiast zbiory zbóż paszowych. Specjaliści jednak wskazują, że możliwości eksportu zbóż (w tym również paszowych), zwłaszcza z UE będą ograniczone.

– działania ARR
W celu stabilizacji rynku zbóż, wraz z rozpoczęciem żniw (II połowa lipca br.) uruchomiony został skup zbóż z dopłatami ARR dla producentów w ramach programu działań interwencyjnych przewidzianych na 2003 rok. Przedsiębiorcy uczestniczący w programie zobowiązani są do stosowania w skupie zbóż cen nie niższych od interwencyjnych netto - 440 zł/t pszenicy i 325 zł/t żyta, przy określonych przez ARR parametrach jakościowych. Dopłaty do cen skupu dla producentów są uzależnione od terminu sprzedaży ziarna, tj. dla pszenicy – 110 zł/t w lipcu/sierpniu, 120 zł/t we wrześniu oraz 130 zł/t w październiku i dla żyta w analogicznych miesiącach odpowiednio 75 zł/t, 80 zł/t, 85 zł/t. Dotychczasowy skup zbóż w systemie z dopłatą ARR dla producentów jest o 15% wyższy od zrealizowanego w tym samym okresie przed rokiem. Do końca września br. skupiono w tym systemie 2.925 tys. t pszenicy i 480 tys. t żyta (w tym za środki ARR odpowiednio 211 tys. t i 18,6 tys. t).

• prognoza cen skupu do marca 2004 r.

Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo-popytową zespół ekspertów ocenił, że przeciętne ceny skupu zbóż do marca 2004 r. mogą ukształtować się na następującym poziomie: