Cykl produkcyjny zbóż kończący się zbiorami w 2003r. rozpoczął się w niezbyt korzystnych warunkach. Niedobory opadów i nadmierne przesuszenie gleb w wielu rejonach kraju sprawiły, że później przystąpiono do siewów zbóż ozimych, często po upływie optymalnych terminów agrotechnicznych.
Wg GUS w czasie zimowania roślin powstały straty w ozimych uprawach zbóż oraz rzepaku. Złożyły się na to silne mrozy przy braku odpowiedniej pokrywy śnieżnej, duże dobowe wahania temperatur, utrzymywanie się na polach zastoisk wody oraz silne wiatry powodujące wysmolenia plantacji.
W badanych
próbach polowych, przeprowadzonych przez rzeczoznawców GUS w połowie marca,
mniejszy niż w roku ubiegłym był udział roślin żywych i kiełkujących, a także
mniejsza była na 1 m2 obsada roślin żywych i nasion kiełkujących.
Po koniec marca, na przeważającym obszarze kraju nastąpiło
ruszenie wegetacji roślin. Dość zimne noce hamowały jednak tempo wzrostu i
rozwój roślin.
Średnia suma opadów w I kw. br. ukształtowała
się na poziomie ok. 62 mm i była niższa od średniej wieloletniej o ok. 33 %.
Największy niedobór opadów wystapił w lutym, w wielu rejonach kraju osiągając
30% normy. W marcu opady były również niewielkie i na znacznym obszarze nie
osiągnęły 50% średniej z wielolecia.
Warunki
agrometeorologiczne przez znaczną część kwietnia były niepomyślne dla rolnitwa.
Na początku kwietnia powrót zimowej pogody z dość obfitymi opadami śniegu
zahamował rozpoczynającą się wegetację roślin i przerwał prace polowe. Bardzo
ciepła i słoneczna pogoda w ostatniej dekadzie kwietnia przyczyniła się do
znacznego przyspieszenia tempa wzrostu i rozwoju roślin.
Z
powodu niekorzystnych warunków zimowania, opóźnionej wiosny i niepomyślnych
warunków agrometeorologicznych w początkowym jej okresie, straty w powierzchni
zasianych ozimin w bieżącym roku (stwierdzone przez rzeczoznawców GUS) są
większe niż przed rokiem, zwłaszcza w zasiewach rzepaku (38,1 % w br., w r.ub. -
5,0 %) i zbóż ozimych.
O wystąpieniu strat informowała
większość województw, a przede wszystkim woj. opolskie, lubelskie, pomorskie,
łódzkie, małopolskie, lubuskie, śląskie, podkarpackie, warmińsko-mazurskie i
zachodniopomorskie.
W kwietniu średnia suma opadów wyniosła
ok. 32 mm i była niższa o ok. 21 % od normy.
Zgodnie z
informacja miesięczną GUS z dnia 26 czerwca 2003r. maj charakteryzował się
pogodą ciepłą i słoneczną, z nierównomiernym rozkładem opadów (średnia opadów
przekroczyła normę o ok. 1,9 %).
Opady występujące na
przełomie I i II dekady maja oraz w II dekadzie miesiąca wpłynęły na polepszenie
uwilgotnienia wierzchniej warstwy gleby i poprawiły warunki wzrostu i rozwoju
roślin. Suche, upalne i słoneczne dni w ostatniej dekadzie maja spowodowały w
wielu rejonach kraju niedostateczne uwilgotnienie ornej warstwy
gruntu.
Wzrost i rozwój roślin opóźniony długą zimą, niskimi
temperaturami powietrza i opadami śniegu w okresie przedwiośnia, w ciągu maja
uległ znacznemu przyspieszeniu i pod koniec miesiąca na ogół nie było opóźnień w
wegetacji roślin w stosunku do średniej
wieloletniej.
Pierwsza połowa czerwca charakteryzowała się
niedoborem opadów i w związku z tym niedostatecznym stanem uwilgotnienia gleby w
wielu rejonach kraju, szczególnie w woj. północno-zachodnich i centralnych.
Opady deszczu w końcu II i w III dekadzie miesiąca
zahamowały ujemne skutki suszy glebowej w uprawach zbóż jarych, a także w
uprawach ziemniaków, buraków cukrowych i kukurydzy, lecz nie miały większego
znaczenia dla poprawy stanu rzepaku i zbóż ozimych.
Z
informacji uzyskanych z Urzędów Wojewódzkich wynika, że do chwili obecnej
:
– w województwach
: śląskim, lubelskim i podkarpackim,
brak opadów w okresie maj-czerwiec spowodował lokalną obniżkę plonów, jednakże nie
o charakterze klęski. W województwach tych nie wpłynął żaden wniosek o
uznanie gminy za dotkniętą klęską suszy (w woj. podkarpackim miejscowo
wystąpiły gwałtowne burze połączone z gradobiciem – straty są oceniane przez komisje
powołane przez Wojewodę),
– w niżej wymienionych
województwach
: po tegorocznych wymarznięciach upraw ozimych, rolnicy ponoszą
ponadto straty spowodowane suszą:
1) lubuskie : z powodu
wymarznięcia rzepaku ozimego i zbóż ozimych straty zgłoszone w 501 zgłoszonych
gospodarstwach wynosiły ponad 13.755 tys. zł i dotyczyły 22,7
tys.ha.
W wyniku suszy (brak opadów w
okresie kwiecień-poł. czerwca) zdecydowana większość upraw, zwłaszcza zbóż,
które są aktualnie zupełnie pożółkłe, wyschnięte, gotowe do zbiorów, nie rokuje
żadnych plonów. Szacuje się, że straty mogą być dużo większe niż w czasie suszy
2000r., oszacowanej w województwie na 75,9 mln zł (Wojewoda Lubuski wystąpił do
Prezesa Rady Ministrów z prośbą o rozważenie możliwości ogłoszenia stanu klęski
żywiołowej),
2) dolnośląskie: wystąpienie suszy zgłosiły
ok. 73 gminy na powierzchni ok. 117 tys. ha. Liczba poszkodowanych gospodarstw -
ok. 4500, a szacowane straty ok. 60 mln zł. Wysokość strat w uprawach, w
zależności od rodzaju gleb, waha się od 30 do 80 % (największe straty odnotowano
na glebach lekkich na północy województwa i w rejonach górskich). W wyniku suszy
najbardziej ucierpiały uprawy roślin zbożowych jarych średnio o ok. 50 %, a na
glebach klas V i VI plantacje nie wydadzą plonów. Znaczne straty (ok.30%)
wystąpią również w uprawie ziemniaków, buraków cukrowych i
rzepaku,
3)
kujawsko-pomorskie : wnioski o powołanie komisji
do szacowania strat napłynęły z ok. 30 gmin, jednakże przewiduje się wzrost
liczby gmin objętych klęską suszy. Wg wstępnych szacunków straty w rzepakach,
zbożach i innych uprawach mogą osiągnąć od 20 do 60 % w zależności od powiatu.
Straty wystąpiły również w sadach, na plantacjach truskawek, warzyw w uprawie
polowej, ziół oraz na użytkach zielonych w przypadku II
pokosu,
4) świętokrzyskie: na terenie wszystkich powiatów województwa
występuje susza powodująca straty we wszystkich uprawach. Gospodarstwa rolne
przewidują niższe plony wynoszące: zboża ozime (pszenica, żyto, pszenżyto, jęczmień) – o 10-30%; zboża
jare (jęczmień, owies) – o 10-20%; kukurydza – o 5-20%; buraki cukrowe – o 10-30%; ziemniaki – o 15-20%;
warzywa – o 10-50%; sady, jagodniki – o 15-30%; użytki zielone – o
30-70%,
5) zachodniopomorskie : stan upraw roślin ozimych,
jarych i trwałych użytków rolnych jest bardzo zróżnicowany. Generalnie można
stwierdzić, że skutki suszy odczuwalne są w całym województwie, najmniej w pasie
gmin nadmorskich. Szacuje się, że susza dotknęła 24.542 gospodarstwa obejmujące
ok. 560.000 ha użytków rolnych. Straty z tego tytułu mogą sięgnąć ok. 260 mln
zł,
6)
łódzkie: klęską suszy objęte jest
całe województwo, jednakże największe nasilenie tego zjawiska występuje
w południowo-zachodniej jego części (sieradzkie). W zależności od rodzaju gleb spadek plonów
w zbożach oscyluje od 20 do 100%. Straty w użytkach zielonych – 60-100%. Plony
ziemniaków bardzo wczesnych i wczesnych – bardzo niskie: 110q/ha. Również zły jest stan
plantacji kukurydzy zasianych po poplonach ozimych,
7) podlaskie:
w północnej części województwa obniżka plonów zbóż będzie
sięgała 50-65%. W środkowej części województwa plony zbóż będą średnio o 10-20% niższe
od średnich z ostatnich lat, a w części południowej obniżka plonów będzie
sięgała 15-30%. Straty występują również na użytkach zielonych, gdzie zbiór I
pokosu traw był niższy od ubiegłorocznego w granicach 25-30 % (lokalnie do 50%)
w zależności od rejonu uprawy. Stan odrostu po zbiorze – niepokojąco
słaby.
Jako zadowalający ocenia się stan okopowych i
kukurydzy.
W produkcji sadowniczej i ogrodniczej nastąpi
spadek o ok.40%. Zbiory truskawek są niższe o ok. 50-60% , porzeczki czarnej
będą niższe nawet do 50%. W produkcji warzywniczej zbiory będą niższe o
35-40%,
8) opolskie:
straty powstałe w
okresie zimowania roślin zostały spotęgowane brakiem opadów (maj-czerwiec)
i wysokimi temperaturami. Największe szkody występują w uprawach
roślin zbożowych (zwłaszcza na glebach lekkich i piaszczystych w środkowej i
północnej części województwa) oraz na trwałych użytkach zielonych. W wyniku wymarznięcia
i suszy spadek plonowania zbóż ozimych szacuje się na 30 % , jarych – 40 %, a rzepaku –
do 50 %. Gorsza będzie jakość plonów,
9)
małopolskie : szacuje
się , że straty w wyniku suszy wystąpiły na areale ok. 27,5 tys. ha (5,3 %
ogólnej pow. zasiewów), zwłaszcza w północno-wschodniej części województwa.
Objawy suszy są najbardziej widoczne w uprawach zbóż (lokalnie obniżka plonów o
30-40%), okopowych (20-30 %) i warzyw, a także na użytkach zielonych (brak
odrostu po I pokosie),
10) wielkopolskie:
susza objęła teren całego województwa (226 gmin). Przewiduje się, że obniżka
plonów w stosunku do ubiegłorocznych, wyniesie w przypadku zbóż – 25-40 %, a rzepaku – 50
% (podobnie – użytki zielone). Dotychczasowe warunki agrometeorologiczne w mniejszym
stopniu wpłynęły na stan upraw roślin okopowych – obniżkę plonów szacuje się na 15-20
%,
11) pomorskie: skutki suszy są szczególnie odczuwalne w
południowej części województwa i dot. zasiewów zbóż (szacowana obniżka plonów
zbóż jarych – 50%, ozimych – 40% i ziemniaków – 50% oraz trwałych użytków
zielonych,
12) warmińsko - mazurskie : straty w uprawach
rolnych i na użytkach zielonych, wywołane suszą, (brak opadów w maju - czerwcu)
kształtują się na poziomie 20-40% w zależności od
regionu,
13)
mazowieckie : susza (brak opadów od maja do
III dekady czerwca) wystąpiła na terenie całego województwa, zwłaszcza na
glebach lekkich (głównie we wschodnich i północnych rejonach woj.). Straty w
uprawie zbóż szacuje się na 5-10 %, warzyw na 10-15 % i okopowych – 5 %. Po zbiorze I
pokosu występują słabe odrosty darni, co może obniżyć o ok. 20 % zbiór z II
pokosu.
Aktualnie w gminach powyższych
województw rozpoczęły prace Komisje Wojewodów, które szacują straty w uprawach
rolniczych i ogrodniczych u poszczególnych producentów rolnych dotkniętych
klęską suszy (lokalnie – gradobiciem). Szczegółowe dane na temat strat w
województwach będą znane po zakończeniu i podsumowaniu prac
Komisji.
.png)
Zaloguj przez Facebook
