Unijny rynek mięsa i drobiu – prognoza 2003-2010

RYNEK WOŁOWINY

Prognozy dla UE-15
W 2002 roku – po okresie kryzysu związanego z BSE – spożycie wołowiny w krajach UE zaczęło wzrastać i w rezultacie było o 11% wyższe niż w roku 2001; tendencja ta utrzymała się w 2003 roku (wzrost o 3%). Produkcja mięsa wołowego pozostawała na relatywnie niskim poziomie (powracając prawie do poziomu z 2001 roku), natomiast średnie ceny były relatywnie wysokie. Poprawa sytuacji na rynku wołowiny pozwoliła na sprzedaż zapasów mięsa pochodzących z interwencji na rynku, które zaczęły się stopniowo zmniejszać, w szczególności od IV kwartału 2002 roku.

Według prognoz Komisji Europejskiej, produkcja wołowiny i cielęciny w krajach Piętnastki wzrośnie do 7,5 mln ton w 2006 roku, po czym zacznie stopniowo maleć w następnych latach, ze względu na wprowadzenie dotacji oddzielonych od decyzji produkcyjnych w sektorze wołowiny. Przewidywania te są jednak oparte na przekonaniu, że program OTMS (usuwanie z łańcucha żywieniowego mięsa od zwierząt w wieku powyżej 30. miesiąca życia) w Wielkiej Brytanii będzie stopniowo znoszony, począwszy od 2004 roku.

Sektor krów mamek, zależny w dużej mierze od dopłat bezpośrednich, odczuje w największym stopniu zmiany wynikające z reformy Wspólnej Polityki Rolnej. W średnim okresie pogłowie krów mamek zmniejszy się o 7%, natomiast do 2010 roku spadek ten wyniesie 2,2%.

Eksport unijnej wołowiny będzie związany w prognozowanym okresie z cyklami wzrostu lub spadku produkcji w krajach obecnej Piętnastki i do 2010 roku zmniejszy się o ponad 6% (lub 30 tys. ton). Komisja Europejska przewiduje, że w omawianym okresie import wołowiny będzie nadal rósł (w nieco mniejszym tempie niż w 2002 roku), co sprawi, że kraje UE staną się małym importerem netto tego gatunku mięsa.

Tabela 1. Rynek wołowiny i cielęciny w krajach UE-15 w latach 2001-2010 (w mln ton)

Prognozy dla UE-25
Według prognoz Komisji Europejskiej, przyjęcie nowych krajów do Wspólnoty spowoduje podwyższenie przewidywanego poziomu produkcji i konsumpcji w Piętnastce o około 10%. Łączna produkcja mięsa wołowego w poszerzonej UE ukształtuje się na poziomie 8 mln ton w 2010 roku. Pomimo niewielkiego spadku konsumpcji wołowiny w powiększonej Wspólnocie, ze względu na wyższe ceny producenckie, rynek wołowiny pozostanie relatywnie ustabilizowany do 2010 roku.

Przyjęcie nowych krajów do Wspólnoty będzie prowadzić do obniżenia średnich cen wołowiny w UE o około 50-70 euro/t. Wprowadzenie w niektórych krajach Piętnastki częściowego dotowania oddzielonego od decyzji produkcyjnych spowoduje obniżanie cen producenckich na rynku wołowiny, w obliczu akcesji nowych członków i malejącego popytu na wołowinę, szczególnie w nowych krajach Wspólnoty. Komisja Europejska oczekuje, że do 2010 roku ceny producenckie wołowiny będą o 7-8% wyższe niż przewidziane w Agendzie 2000. Według analityków, wyższy udział oddzielenia wsparcia w sektorze wołowiny od decyzji produkcyjnych oznacza dla obecnych krajów UE wyższe ceny producenckie i lepsze perspektywy dla farmerów zajmujących się produkcją bydła, niż gwarantowała to reforma Agenda 2000.

Tabela 2. Bilans rynku wołowiny w krajach UE-25 do 2010 roku (w mln ton)

RYNEK WIEPRZOWINY

Według średniookresowej prognozy Komisji Europejskiej opublikowanej w marcu br., dotyczącej rozwoju rynków rolnych, rynek wieprzowiny w państwach Piętnastki przezwycięży aktualne problemy. Przewiduje się, że produkcja mięsa wieprzowego będzie wzrastać, głównie za sprawą dużego popytu (wewnętrznego i zewnętrznego), osiągając do 2010 roku wielkość 18,8 mln ton. Wieprzowina będzie chętnie wybierana przez konsumentów, a spożycie na osobę może wzrosnąć w 2010 roku do ok. 45,7 kg.

Tabela 3. Prognozy na rynku wieprzowiny w UE-15 w latach 2003-2010 (w mln ton)

Źródło: Komisja Europejska.

Wpływ rozszerzenia i reformy WPR na rynek wieprzowiny w UE-25
Prognozy państw członkowskich dotyczące przyszłości sektora wieprzowiny po przystąpieniu dziesięciu nowych państw zapowiadają zasadnicze zmiany na rynku, podkreślając szereg korzystnych dla Piętnastki aspektów wynikających z rozszerzenia, głównie w wymiarze handlowym. Związane one będą przede wszystkim ze wzrostem siły nabywczej i w konsekwencji popytu na wieprzowinę w dziesiątce nowych państw członkowskich. Według przewidywań Danske Slagterier (DS), w ciągu trzech najbliższych lat eksport wieprzowiny do nowych państw członkowskich może wzrosnąć czterokrotnie, do 180 tys. ton. Produkcja może nie nadążyć za rosnącym popytem rynkowym w sektorze przetworów mięsnych i niektórych elementów wieprzowiny. Unijny Komisarz ds. Rolnictwa Franz Fischler również zapewniał państwa członkowskie o przejściowych problemach sektora wieprzowiny wywołanych silnym euro i wysokimi kosztami pasz oraz niskim popytem. Aktualnie przystępujące do Unii państwa są samowystarczalne w sektorze wieprzowiny, jednak w następstwie rozszerzenia spożycie wieprzowiny może wzrosnąć o 28%, a produkcja o 20-25%. Stworzy to dogodną sytuację dla dotychczasowych producentów i eksporterów unijnych.

Na podstawie ww. raportu Komisji Europejskiej prognozuje się, że w poszerzonej Unii Europejskiej, obejmującej 25 państw, produkcja wieprzowiny wzrośnie do 2010 roku do 23 mln ton. Sytuacja na tym rynku będzie jednak w dużym stopniu zależeć od zgromadzonych zapasów państwowych nowych państw członkowskich. Brak jest aktualnie jasności w kwestii, ile wieprzowiny zgromadzono w publicznych magazynach, o ile wzrosły zapasy w br., kiedy dążono do zrównoważenia rynku przed akcesją i ile magazynowanej wieprzowiny zostało sprzedanej na rynku rodzimym oraz rynkach zagranicznych przed rozszerzeniem. Komisja przewiduje, że rynek wieprzowiny skorzysta na wzrostowym trendzie popytu w dziesiątce nowych państw członkowskich, gdzie konsumpcja mięsa może wzrosnąć o 20% w omawianym okresie. Jednocześnie ocenia się, że sektor w tych państwach będzie się charakteryzować niższym stopniem przestrzegania wymogów jakości mięsa (np. w zakresie zawartości tłuszczu), co może w konsekwencji spowodować 0,3 mln import z aktualnych państw członkowskich Unii Europejskiej. Bez akcesji dziesięć nowych państw członkowskich mogłoby być eksporterami netto ok. 0,17 mln ton wieprzowiny. Pomimo trudności w nowych i aktualnych państwach członkowskich przewiduje się dynamiczne zmiany w sektorze, które pozwolą na przezwyciężenie problemów. Przewiduje się, że produkcja w Unii Europejskiej-25 może ustabilizować się w prognozowanym okresie.

Ubiegłoroczna reforma Wspólnej Polityki Rolnej z czerwca 2003 roku może tylko pośrednio wpłynąć na rynek wieprzowiny, gdyż żadne bezpośrednie zmiany organizacji rynku nie zostały przewidziane. Produkcja wieprzowiny może wzrosnąć w związku z przejściem producentów z sektora wołowiny. Podobnie jak na rynku drobiu, nie stosuje się w organizacji wspólnego rynku wieprzowiny dopłat bezpośrednich. W związku z tym wprowadzenie jednolitej płatności do produkcji nie spowoduje zasadniczych zmian na tym rynku. Jednak niektóre elementy przyjętej reformy mogą również objąć swym zakresem rynek wieprzowiny. Otrzymanie jednolitej płatności na gospodarstwo uwarunkowane zostało spełnieniem określonych standardów w dziedzinie ochrony środowiska, standardów weterynaryjnych oraz dobrostanu zwierząt zgodnie z tzw. zasadą współzależności (cross-compliance).

Tabela 4. Rynek wieprzowiny w UE-25 w latach 2003-2010 (w mln ton)

Źródło: Komisja Europejska.

RYNEK BARANINY

Pomimo stopniowego poprawiania się sytuacji na unijnym rynku baraniny po okresie kryzysu wywołanego przez epidemię pryszczycy, średnioterminowa prognoza Komisji Europejskiej wskazuje na spadek produkcji mięsa owczego w krajach Wspólnoty. Spadek ten może być częściowo związany z wprowadzeniem przez kraje Piętnastki dopłat w części pozbawionej powiązania z produkcją. W omawianym okresie może wzrastać import baraniny i koziny do krajów Wspólnoty ze względu na lepszy dostęp do rynków trzecich.

Sektor baraniny po rozszerzeniu UE
Należy podkreślić, że przyjęcie nowych ośmiu państw z Europy Środkowej i Wschodniej do UE w 2004 roku będzie miało znikomy wpływ na sektor baraniny w poszerzonej Wspólnocie. Zdecydowanie większego wpływu można się spodziewać po akcesji do UE Rumunii i Bułgarii, co może nastąpić w 2007 roku.

W wyniku rozszerzenia UE pogłowie stada owiec w nowej Wspólnocie wzrośnie tylko o 2%, natomiast produkcja baraniny i jagnięciny zwiększy się o 1,3%.

Łączna wielkość pogłowia owiec u ośmiu nowych członków UE nie przekracza 2 mln sztuk, przy czym największe (bo ponad 1 milionowe) stado jest naWęgrzech. W ostatnich latach pogłowie tych zwierząt wykazywało stały wzrost właśnie na Węgrzech, malało zaś w Polsce (333 tys. sztuk) i na Słowacji (316 tys. sztuk). Pogłowie owiec w Czechach utrzymuje się na stałym poziomie około 100 tys. sztuk. W krajach bałtyckich znajduje się łącznie tylko 73 tys. sztuk owiec.

Tabela 5. Rynek baraniny i mięsa koziego w krajach UE-15 w latach 2001-2010 (w mln ton)

Przyjęcie Rumunii i Bułgarii do UE będzie miało o wiele większy wpływ na sektor owczy. Bułgarskie stado owiec liczy bowiem ponad 2,4 mln sztuk, natomiast rumuńskie 7 mln sztuk; tym samym łączne pogłowie tych zwierząt we Wspólnocie wzrośnie o 8%, a produkcja baraniny i jagnięciny zwiększy się o 5%.

Poszerzenie Unii wpłynie korzystnie na odbudowanie i rozwój sektora owczarskiego w krajach wstępujących do Wspólnoty; przyniesie również szerszy dostęp do unijnych rynków zbytu na baraninę, w szczególności we Francji, Włoszech, Grecji i Niemczech.

CENY REPREZENTATYWNE DROBIU Z PAŃSTW TRZECICH

W okresie styczeń-marzec 2004 roku wielokrotnie wprowadzano modyfikacje do poziomu cen reprezentatywnych drobiu pochodzącego z państw trzecich, dostosowując je do aktualnej sytuacji na rynkach. Na podstawie rozporządzenia 124/2003 opublikowanego 24 stycznia br. zmieniono wysokość cen reprezentatywnych wszystkich produktów oraz – z powodu niskich cen na rynku – zdecydowano się przywrócić ceny reprezentatywne indyków mrożonych pochodzących z Brazylii, w wysokości 112,4 euro/100 kg. Oprócz szeregu kolejnych zmian w wysokości cen reprezentatywnych, rozporządzeniem 267/2004 (ob. od 17 lutego) wprowadzono ceny reprezentatywne piersi kurcząt mrożonych pochodzących z Brazylii (120 euro/100 kg), Tajlandii (161,5 euro/100 kg) i Argentyny (189,9 euro/100 kg) oraz przywrócono ceny reprezentatywne mrożonych kawałków kaczek i perliczek z Chin (273,4 euro/100 kg). Następnie, na podstawie rozporządzenia 483/2004 z 16 marca br., wprowadzono ceny reprezentatywne mrożonych nóg kurczaków z Brazylii (133,3 euro/100 kg) i całych kurczaków importowanych z Argentyny (74 euro/100 kg). Jednocześnie zniesiono ceny reprezentatywne indyków pochodzących z Brazylii. Obowiązujący poziom cen reprezentatywnych znajduje się w poniższej tabeli.

Tabela 6. Ceny reprezentatywne obowiązujące od 16 marca 2004 roku

Prognozy rozwoju rynku drobiu w UE-15
Według średniookresowej prognozy Komisji Europejskiej, produkcja drobiu w UE-15 powróci do poziomu sprzed kryzysu związanego z ptasią grypą, który spowodował w 2003 roku spadek produkcji o ponad 4%. Korzystna sytuacja związana jest z konkurencyjnymi – w stosunku do innych gatunków mięsa – cenami i dużym popytem. Spożycie na osobę prawdopodobnie wzrośnie do 2010 roku do 24,3 kg. W omawianym okresie wzrośnie również import drobiu, częściowo pokrywając wzrost popytu.

Rynek drobiu w Unii Europejskiej-25
Rynek drobiu w rozszerzonej Unii Europejskiej, podobnie jak rynek wieprzowiny, rozwinie się dzięki rosnącemu popytowi ze strony nowych państw członkowskich. Według prognoz Komisji Europejskiej, produkcja drobiu wzrośnie z 10,9 mln ton w 2004 roku do 11,9 mln ton w roku 2010. Dzięki wpływowi jednolitego rynku niektóre z nowych państw członkowskich zyskają na bezpośrednich inwestycjach zagranicznych, które zwiększą konkurencyjność w sektorze drobiu. Rósł będzie udział produkcji (do 0,6 mln ton) w tych państwach skierowany bezpośrednio na rynki aktualnych państw członkowskich.

Tabela 7. Prognozy na rynku drobiu w UE-15 w latach 2003 – 2010 (w mln ton)

Źródło: Komisja Europejska.

Wśród dziesięciu nowych państw członkowskich największym konsumentem mięsa drobiowego są Węgry, ze spożyciem na poziomie 37,8 kg/osobę (nieznacznie wyższym niż w Hiszpanii). W Polsce spożywa się rocznie 21,3 kg drobiu na osobę, co jest nieco poniżej poziomu konsumpcji we Francji. W okresie ostatnich dziesięciu lat, w odpowiedzi na wzrost spożycia, produkcja rosła 7,6% rocznie. W dziesięciu nowych państwach członkowskich mięso drobiowe obejmuje aktualnie 1/3 całkowitej produkcji mięsa. Przewiduje się, że eksport drobiu do państw Piętnastki nadal będzie rósł.

Tabela 8. Rynek drobiu w UE-25 w latach 2003-2010 (w mln ton)

W publikacji wykorzystano fragmenty kwartalnego raportu „Rynek mięsa, drobiu i miodu” opracowanego przez Zespół Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych (FAMMU) Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA), datowanego – kwiecień 2004.