Co ma rolnik do integracji pionowej przemysłu spożywczego?

W trakcie I Forum Przemysłu Spożywczego z udziałem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Marka Sawickiego (11 grudnia 2008 r., Hotel Sheraton) jednym z najczęściej poruszanych  problemów była sprawa braku integracji pionowej w poszczególnych sektorach przemysłu spożywczego.  (Warto zwrócić w tym miejscu uwagę, że na Forum Przemysłu Spożywczego zabrakło  przedstawicieli najważniejszych organizacji rolniczych, zarówno tych o charakterze horyzontalnym, jak np. izb rolniczych, związków zawodowych, jak i sektorowych, tj. organizacji branżowych. A szkoda. Na przyszłość organizatorzy powinni wziąć to pod uwagę, zwłaszcza, że debata pokazała, jak ważnym ogniwem przemysłu produkującego żywność są rolnicy).

Co to jest ta integracja pionowa? Najkrócej mówiąc jest to trwałe powiązanie umowami kontraktacyjnymi producentów surowców rolnych z przedsiębiorstwami przetwórczymi, a także równoczesne powiązanie umowami handlowymi tychże przedsiębiorstw przetwórczych z sieciami handlowymi (centrami dystrybucyjnymi, hurtowniami, itd.). Dzięki takim powiązaniom integracja pionowa sprowadza się do utworzenia względnie trwałego łańcucha dostaw „od pola do stołu”, gwarantując wszystkim uczestnikom tego łańcucha znacznie większą przewidywalność  przyszłości i  stabilizację warunków produkcyjno-ekonomicznych.  Dla samych rolników oznacza to gwarancję zbytu i godziwe ceny skupu, umożliwiające egzystencję i stabilny rozwój.
Już na wstępie debaty Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi powiedział, że „czas indywidualizmu się skończył, że „potrzebna jest integracja zarówno pionowa, jak i pozioma” i  nadszedł „czas na współpracę w poszczególnych branżach”.

Były minister rolnictwa Roman Jagieliński wywołany do udziału w dyskusji poprzez pytanie postawione przez moderatora debaty („Co by Pan zrobił, gdyby był Pan ministrem obecnie?”), stwierdził między innymi, że bardzo ważne jest integrowanie pionowe sektora rolno-spożywczego. „Integracja pionowa nam nie wyszła” – powiedział R. Jagieliński odnosząc się najwyraźniej do działań nie tylko swoich, ale także innych poprzedników M. Sawickiego. Były minister wyraził przekonanie, że zarówno  co do poziomu technologicznego samego rolnictwa, jak i nowoczesności przetwórstwa nie mamy się czego wstydzić,  natomiast cały czas szwankuje sprawa powiązań między producentami produktów pierwotnych, przetworzonych i odbiorcami rynkowymi wyrobów gotowych. Minister dla przykładu przywołał  sprawę produkowanej w Polsce papryki, której produkcja dzięki wysiłkom producentów osiągnęła bardzo dużą wydajność i doskonałą jakość, ale brak integracji pionowej uniemożliwia wykorzystanie tego potencjału produkcyjnego na rynku krajowym i zagranicznym. W swej wypowiedzi minister R. Jagieliński zarzucił obecnej władzy „brak myśli” wspierającej proces integracji sektorów. Winą za obecny stan rzeczy obarczył jednak przede wszystkim przetwórców, którzy nie dbają o tworzenie trwałych powiązań. „Trzeba umieć się podzielić z innymi, aby samemu zyskać” – stwierdził były minister podając w tym kontekście przykłady konfliktów między producentami i przetwórcami w sektorze wiśni i jabłek przemysłowych, którzy „nie chcieli się podzielić [zyskami] i dlatego wciąż przegrywają”. Pogląd ten wyraził w dyskusji również inny przedstawiciel branży owocowo-warzywnej pan Julian Pawlak. Potwierdził on, że organizacyjnie jesteśmy bardzo słabi, a relacje między producentami a przetwórniami są najczęściej złe. „To dwie strony barykady” – stwierdził gorzko J. Pawlak. Podkreślił jednak, że w tworzeniu dobrych relacji między przemysłem a rolnikami jest potrzebna pomoc państwa.
Na koniec debaty poświęconej generalnym problemom sektora spożywczego Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Marek Sawicki jeszcze raz podkreślił pilność przeprowadzenia procesu integracji pionowej w sektorze rolno-spożywczym uznając to za kwestię nawet ważniejszą od integracji poziomej. Minister zwrócił także uwagę, że zwieńczeniem procesu integracji powinno być „stworzenie dobrych marek handlowych, które potem trzeba szanować”.