Prognoza cen rynkowych produktów rolniczych

Eksperci Agencji Rynku Rolnego zaktualizowali (19.09.02 r.) prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych do końca pierwszego półrocza 2003 r.

Rynek zbóż | Rynek mięsa | Rynek mleka

Aktualna sytuacja cenowa:

1. Mleko surowe

Ceny skupu mleka od początku br. wykazywały tendencje spadkowe. Wynikało to z wysokiej podaży na skutek zwiększenia towarowości produkcji mleka surowego, a ponadto w okresie letnim z jej sezonowego wzrostu. Miesięczny spadek cen od 0,7% w styczniu do 2,9% w lipcu br. (najgłębszy spadek odnotowano w maju – o 7,7%), w sierpniu został zahamowany. Cena skupu mleka w tym miesiącu ukształtowała się na poziomie 66,44 zł/hl, wobec 66,42 zł/hl płaconej rolnikom średnio w lipcu br. Jest to jednak poziom cen o 10% niższy niż przed rokiem.

2. Masło w blokach

Zwiększone dostawy mleka do przetwórstwa stymulowały produkcję podstawowych artykułów mleczarskich, w tym masła, mimo ograniczonego popytu na ten produkt. Ceny masła kształtują się więc na stosunkowo niskim poziomie, choć w porównaniu z ubiegłorocznymi są nieco wyższe. Według danych GUS w lipcu br. średnia cena zbytu masła w blokach wynosiła 8,16 zł/kg (z VAT). Była ona o 6% niższa niż na początku roku, ale o 2,4 % wyższa niż przed rokiem. W kolejnych tygodniach (wg cotygodniowych komunikatów Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi) ceny masła wykazywały tendencje spadkowe, ale w okresie jesienno-zimowym powinny ponownie wzrosnąć.

3. Mleko odtłuszczone w proszku

Utrzymująca się od listopada ub.r. dekoniunktura na światowym rynku mleka odtłuszczonego w proszku (aktualnie ceny OMP w portach Europy Zachodniej są o ok. 34% niższe niż rok temu) spowodowała głęboki spadek cen tego produktu również na rynku krajowym. W lipcu br. średnia cena zbytu OMP wg GUS obniżyła się o ok. 3% (największy miesięczny spadek w br. odnotowano w maju – o 7%) i wyniosła 6,65 zł/kg (z VAT). Był to poziom cen o ponad 17% niższy niż przed rokiem. W sierpniu i wrześniu (wg komunikatów MRiRW) ceny tego mleka w notowaniach tygodniowych ulegały dużym wahaniom, wykazując lekkie tendencje spadkowe.

Czynniki wpływające na poziom cen:

1. Pogłowie krów i produkcja mleka

Nadal utrzymuje się spadkowa tendencja w chowie krów. W czerwcu br. pogłowie krów wyniosło nieco ponad 2,9 mln szt. i było o 3,4% niższe od stanu notowanego przed rokiem oraz o 2,9% (86,7 tys. szt.) mniejsze niż w grudniu ub.r. Zmniejszenie stanu pogłowia oraz występująca w niektórych rejonach kraju letnia susza i pogorszenie sytuacji paszowej w gospodarstwach mogą wpływać ograniczająco na produkcję mleka w roku bieżącym oraz w okresie zimowym 2003 r. 

Jednocześnie jednak, w wyniku dalszej restrukturyzacji obór, wymiany stad i wdrażania postępu genetycznego, systematycznie wzrasta wydajność mleczna krów, co rekompensuje spadek ich liczebności. Należy jednak liczyć się z tym, że produkcja mleka w nadchodzącym okresie jesienno-zimowym może być nieco mniejsza niż w analogicznych miesiącach poprzedniego roku.

2. Podaż mleka surowego, masła i mleka odtłuszczonego w proszku

Mimo występujących przesłanek do ograniczania produkcji mleka jego podaż do skupu jest nadal wysoka w wyniku wzrostu towarowości tego surowca. Na poziom skupu w br. stymulujący wpływ ma aktualnie trwający rok referencyjny, gdyż producenci w celu zapewnienia sobie jak największych limitów produkcji mleka, starają się maksymalnie zwiększać jego dostawy do skupu.

Według danych GUS w sierpniu, tj. miesiącu rozpoczynającego się już sezonowego spadku podaży, skupiono 665,4 mln l mleka. Był to wprawdzie skup niższy niż w lipcu o 3,5%, ale wyższy o 2,5% od poziomu ubiegłorocznego. Łączny skup mleka w okresie 8 miesięcy br. wyniósł 4,89 mld l i był o 2,6% większy niż w analogicznym okresie 2001 r. Tendencje do maksymalizacji podaży mleka do skupu, przy ograniczaniu jego zużycia w gospodarstwach, będą utrzymywały się również w roku 2003.

Rosnąca podaż surowca skłania przetwórców do większego przerobu, jednak niski poziom cen artykułów mleczarskich i ograniczone możliwości zbytu wpływają hamująco na rozmiary ich produkcji. Według dostępnych danych GUS w okresie styczeń-lipiec br. wyprodukowano 86 tys. t masła, tj. nieznacznie (o 0,8%) mniej od wysokiej produkcji w analogicznym okresie 2001 r.

Niskie ceny mleka odtłuszczonego w proszku na rynku zagranicznym (w portach Europy Zachodniej do połowy czerwca br. utrzymywały się średnio na poziomie 1100 USD/t, a aktualnie wynoszą 1275 USD/t – ok. 5,30 zł/kg) ograniczają możliwości jego eksportu, a w efekcie również jego produkcję. W maju i czerwcu br. produkcja OMP była o ok. 7% niższa niż w analogicznych miesiącach ub. r. W okresie styczeń-lipiec br. wyprodukowano ok. 85 tys. t mleka odtłuszczonego w proszku, tj. o 3% mniej niż w porównywalnym okresie 2001 r., ale o blisko 50% więcej niż w analogicznym okresie 2000 r.

W najbliższych miesiącach produkcja masła i odtłuszczonego mleka w proszku będzie prawdopodobnie zmniejszać się wskutek sezonowego spadku podaży surowca.

3. Handel zagraniczny

Ceny masła i mleka odtłuszczonego w proszku na rynku międzynarodowym, mimo niewielkiego wzrostu w ostatnich tygodniach, są odpowiednio o ok.15% i 34% niższe niż rok temu. W krajach UE stosowane są dopłaty do eksportu tych produktów, co zmniejsza konkurencyjność polskich towarów. Według danych GUS w I półroczu br. wyeksportowano ok. 8 tys. t masła, tj. o ponad 40% mniej niż w analogicznym okresie ub.r. i było to głównie masło z zapasów ARR sprzedawane po cenach niższych od cen zakupu. Natomiast zwiększył się w tym czasie import masła, który wyniósł ok. 2,2 tys. t wobec ok. 1,3 tys. t w tym samym czasie 2001 r.

W br. niskie ceny odtłuszczonego mleka w proszku na rynku światowym znacznie zmniejszyły możliwości jego eksportu. Według GUS w okresie styczeń-czerwiec br. wyeksportowano ok. 34,5 tys. t proszku chudego, tj. o blisko 18% mniej w porównaniu z analogicznym okresem ub.r. W wyniku realizowanych przez ARR od 1 maja br. dopłat do eksportu mleka odtłuszczonego w proszku należy spodziewać się, że w miesiącach letnich jego sprzedaż eksportowa relatywnie wzrosła.

4. Spożycie masła

Po głębokim spadku w 2000 r., ubiegłoroczne spożycie masła wg badań budżetów rodzinnych prowadzonych przez GUS wzrosło o ok. 6,5 %. Utrzymująca się od początku br. spadkowa tendencja cen masła oraz relatywnie niski ich poziom sprzyjały dalszemu zwiększaniu konsumpcji tego produktu. Spożycie masła w I półroczu br. (wg danych GUS) było o ponad 5% większe w porównaniu z I półroczem 2001 r. Uwzględniając powyższe ocenia się, że w kolejnych miesiącach tempo wzrostu popytu konsumpcyjnego będzie malało.

5. Działania ARR

W celu zagospodarowania występujących nadwyżek rynkowych produktów mleczarskich od początku maja 2002 r. Agencja Rynku Rolnego prowadzi zakupy masła. Do połowy września 2002 r. zakupiono ponad 7 tys. t masła w blokach na zapasy ARR po cenie 8,02 zł/kg (z VAT). Również w maju br. ARR uruchomiła system dopłat do eksportu odtłuszczonego mleka w proszku. Zgodnie z ustaleniami WTO Polska ma możliwość w br. subsydiowania 37 tys. t eksportowanego OMP. Do dnia 16 września br. w tym systemie wyeksportowano 25,6 tys. t tego artykułu.

W ramach dodatkowych zadań powierzonych przez Radę Ministrów Agencja realizuje dopłaty do produkcji mleka w proszku (odtłuszczonego i pełnego) w wysokości 0,99 zł/kg, którymi objęte zostanie 40 tys. t (dotychczas zrealizowano dopłaty do ok.18,5 tys. t tego mleka). W ramach zatwierdzonego przez Radę Ministrów "Programu przechowywania przetworów mlecznych na 2002 r." ARR stosuje również dopłaty do przechowywania artykułów mleczarskich, którymi może objąć: 3,0 tys. t masła, 4,5 tys. t serów twardych i 40 tys. t OMP.

Prognoza cen do czerwca 2003 r.:

Zespół niezależnych ekspertów, uwzględniając koniunkturalne i sezonowe zmiany w układzie czynników podażowo-popytowych na rynku mleka, przewiduje do czerwca 2003 r. następujący poziom cen: