Rynek mleka według prognozy ARR

W dniu 20 marca 2003 r. odbyło się kolejne posiedzenie zespołu niezależnych ekspertów, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego, którego celem było zaktualizowanie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych w okresie II i III kwartału 2003 r.

Poniżej ARR przedstawia prognozę cen zbóż, żywca wieprzowego i wołowego oraz mleka i jego przetworów na tle przewidywanych czynników popytowo-podażowych wpływających na ich poziom.

Rynek zbóż | Rynek mięsa | Rynek mleka

RYNEK MLEKA

• aktualna sytuacja cenowa

- mleko surowe
Utrzymująca się również w 2003 r. zwiększona podaż mleka surowego do skupu wpływa hamująco na wzrost poziomu jego cen. W okresie styczeń-luty br. skup mleka był większy o 5,2% w porównaniu do analogicznego okresu 2002 r., a jego ceny w tym okresie obniżyły się. Według danych GUS w lutym br. średnia cena skupu mleka surowego wyniosła 73,42 zł/hl i była o blisko 1% niższa niż w styczniu i o ponad 8% niższa niż w analogicznym okresie 2002 r.
masło w blokach

Relatywnie wysoki poziom produkcji masła (w pierwszych dwóch miesiącach br. był o ponad 3% większy niż przed rokiem), przy stabilnym popycie, wywołuje tendencje spadkowe jego cen od początku br. Dane GUS wykazały w styczniu br. odwrócenie tendencji wzrostowej cen notowanej od września ub.r. W lutym 2003 r., według cotygodniowych komunikatów Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi cena masła w blokach ukształtowała się średnio na poziomie 8,20 zł/kg (z VAT) i była o 0,5% niższa niż w poprzednim miesiącu i o 3,5% niższa w porównaniu do analogicznego okresu 2002 r. W połowie marca br. producenci za masło w blokach uzyskiwali 8,05 zł/kg (z VAT).

- mleko odtłuszczone w proszku (OMP)
Odnotowany na przełomie roku 2002/03 wzrost cen mleka odtłuszczonego w proszku na rynku światowym skutkował również wzrostem cen tego artykułu na rynku krajowym. W styczniu br. producenci mleka odtłuszczonego w proszku uzyskiwali za nie o 2% wyższe ceny niż w grudniu ub.r. (wg GUS). W lutym przeciętna cena OMP, według cotygodniowego monitoringu prowadzonego przez MRiRW wyniosła 5,96 zł/kg (z VAT) i była o 7,4% wyższa niż miesiąc wcześniej. W połowie marca br. ceny tego mleka kształtowały się na podobnym poziomie (5,97 zł/kg z VAT), ale były o blisko 15% niższe niż przed rokiem.

• czynniki wpływające na poziom cen:

- pogłowie krów i produkcja mleka
Utrzymująca się od końca 1998 r. spadkowa tendencja w chowie krów w końcu ub.r. uległa ograniczeniu. Według danych GUS w grudniu 2002 r. pogłowie krów wynosiło ok. 3 mln szt. i było o 0,8% niższe niż w analogicznym okresie 2001 r. i jednocześnie o 2,2% większe niż w czerwcu 2002 r. Trwający rok referencyjny oraz sukcesywny wzrost mleczności krów wpływają stymulująco na poziom produkcji surowca. Przewiduje się, że z uwagi na wyhamowanie tempa spadku pogłowia, dalszą restrukturyzację obór, wymianę stad i wdrażanie postępu genetycznego produkcja mleka będzie się stopniowo zwiększać.

- podaż mleka surowego, masła i mleka odtłuszczonego w proszku
Z uwagi na chęć zapewnienia sobie jak najwyższych kwot produkcyjnych rolnicy zwiększają towarowość produkcji mleka nawet kosztem zużycia w gospodarstwach. Również postępujący proces koncentracji produkcji mleka w gospodarstwach specjalistycznych sprzyja zwiększaniu towarowości. W tej sytuacji rośnie podaż surowca do skupu. Według danych GUS skup mleka ogółem w 2002 r. wyniósł 7,2 mld l i był o 2,8% większy niż przed rokiem, a w pierwszych dwóch miesiącach br. był o ponad 5% większy niż w analogicznym okresie ub.r.

Ocenia się, że tendencje do zwiększania towarowości produkowanego mleka, przy ograniczaniu jego zużycia w gospodarstwach, będą utrzymywały się nadal.

W 2002 r., pomimo zwiększonej podaży surowca, produkcja podstawowych artykułów mleczarskich uległa ograniczeniu. Według danych GUS w ub.r. wyprodukowano 150 tys. t masła, tj. o 0,9% mniej niż w 2001 r. W okresie styczeń-luty 2003 r. produkcja tego artykułu ukształtowała się na poziomie 20,8 tys. t i była już o 3,1% wyższa niż w analogicznym okresie ub.r.
Znacznemu obniżeniu uległa produkcja mleka odtłuszczonego w proszku. W 2002 r. wyniosła ona 143 tys. t i była o 5,4% niższa niż w 2001 r. Jednak w styczniu br. produkcja tego artykułu była o 3% wyższa niż przed rokiem i ukształtowała się na poziomie 7,4 tys. t.

Przewiduje się, że w 2003 r. na skutek prawdopodobnej niewielkiej poprawy koniunktury na rynkach zagranicznych oraz spodziewanego dalszego wzrostu podaży surowca produkcja odtłuszczonego mleka w proszku oraz masła może wykazywać tendencje do wzrostu.

- handel zagraniczny
Dekoniunktura na światowym rynku mleka (zapoczątkowana na jesieni 2001 r.) skutkowała ograniczeniem eksportu zarówno mleka w proszku jak również masła. Czynnikiem hamującym wywóz masła z kraju były głównie jego niskie ceny na rynku zagranicznym. W grudniu 2002 r. na rynku międzynarodowym (FOB - porty Europy Zachodniej) za masło płacono 1125 USD/t, tj. o ponad 6% mniej niż w tym samym okresie przed rokiem. Według danych GUS w okresie styczeń-listopad 2002 r. wyeksportowano ok. 11 tys. t tego artykułu, tj. o 36% mniej niż w analogicznym okresie 2001 r. W tym samym czasie odnotowano wzrost importu. W ciągu 11 miesięcy 2002 r. zaimportowano ok. 3,8 tys. t masła wobec ok. 2,6 tys. t w analogicznym okresie 2001 r.

Niskie ceny odtłuszczonego mleka w proszku na rynku światowym również w znacznym stopniu ograniczyły jego eksport. Według GUS w okresie styczeń - listopad 2002 r. wyeksportowano 89,2 tys. t proszku chudego, tj. o 13% mniej niż w tych samych miesiącach 2001 r. Dopiero na przełomie roku 2002/2003 odnotowano sukcesywny wzrost jego cen na rynku międzynarodowym. Na początku marca 2003 r. cena OMP osiągnęła poziom 1600 USD/t (6,32 zł/kg) i była o ponad 16% wyższa niż w analogicznym okresie przed rokiem. Ponadto Unia Europejska w końcu 2002 r. czterokrotnie obniżała refundacje eksportowe dzięki czemu znacznie wzrosła konkurencyjność polskiego mleka w proszku na rynkach zagranicznych.

- spożycie masła
Utrzymująca się od początku 2002 r. spadkowa tendencja cen masła sprzyjała zwiększaniu konsumpcji tego produktu. Spożycie masła w okresie styczeń-wrzesień (wg danych GUS) było o ponad 3% większe w porównaniu z analogicznym okresem 2001 r. Jednak ponowny wzrost cen masła w ostatnim kwartale ub.r. oraz ograniczone dochody ludności wskazują, że należy oczekiwać wyhamowania tempa wzrostu spożycia tego artykułu.

-działania ARR
W celu uzupełnienia malejącej w okresie jesienno-zimowym podaży masła z bieżącej produkcji Agencja Rynku Rolnego z początkiem listopada 2002 r. uruchomiła sprzedaż masła w blokach, pochodzącego z zapasów zgromadzonych w okresie letnim, po cenie wywoławczej 7,70 zł/kg netto. Łącznie do połowy marca 2003 r. sprzedano ok. 5,9 tys. t, uzyskując na poszczególnych przetargach ceny transakcyjne w zakresie 7,70-7,93 zł/kg.
Działania interwencyjne na rynku mleka w 2003 r. prowadzone będą zgodnie z ustawą o regulacji rynku mleka i przetworów mleczarskich oraz ustawą o administrowaniu obrotem towarami z zagranicą. W okresie letnim przewiduje się wykup nadwyżek masła, dopłaty do przechowywania (masła, mleka odtłuszczonego w proszku i serów dojrzewających) oraz dopłaty do eksportu i produkcji mleka w proszku.

• prognoza cen do września 2003 r.

Zespół niezależnych ekspertów, uwzględniając koniunkturalne i sezonowe zmiany w układzie czynników podażowo-popytowych na rynku mleka, przewiduje na II i III kwartał 2003 r. następujący poziom cen: