Czeladź/ Powstanie muzeum górnictwa Zagłębia Dąbrowskiego

Muzeum poświęcone węglowej tradycji Zagłębia Dąbrowskiego powstanie – przy unijnym dofinansowaniu - w cechowni dawnej kopalni Saturn w Czeladzi (Śląskie). Od kilku lat w zrewitalizowanym sąsiednim budynku kopalnianej elektrowni działa już galeria sztuki.

Na początku marca br. zarząd woj. śląskiego zdecydował o dofinansowaniu 38 projektów na 67 zgłoszonych w konkursie Regionalnego Programu Operacyjnego Woj. Śląskiego na lata 2014-2020 dot. dziedzictwa kulturowego. Wśród dofinansowanych projektów znalazł się projekt zgłoszony przez samorząd Czeladzi, dotyczący rewitalizacji cechowni kopalni Saturn.

Miasto to otrzymało największe pojedyncze dofinansowanie (16,9 mln zł z RPO i – dodatkowo - 2 mln zł z budżetu państwa) do oszacowanej na 21,1 mln zł inwestycji pod nazwą „Postindustrialne Centrum Dziedzictwa Górnictwa Węglowego w Zagłębiu”.

Według wcześniejszych informacji czeladzkiego samorządu będzie ona polegała na przebudowie dawnej cechowni, łaźni, szatni i części administracyjnej kopalni Saturn oraz adaptacji tego budynku pod kątem nowych funkcji. Działać w nim mają filia Miejskiej Biblioteki Publicznej oraz muzeum poświęcone węglowej tradycji regionu - wraz z salą konferencyjną i częścią gastronomiczną.

Czeladzcy samorządowcy akcentują, że muzeum pod względem tematyki będzie jedynym tego typu w Zagłębiu Dąbrowskim. Żadna z instytucji muzealnych na terenie pogranicza małopolsko-śląskiego nie porusza bowiem w formie ekspozycji tematycznej kwestii powstania tam i rozwoju górnictwa, a także jego postindustrialnego dziedzictwa.

W czeladzkim muzeum organizowane mają być m.in.: wystawy stałe i czasowe, wykłady, wieczory autorskie, lekcje muzealne, spacery historyczne. Biblioteka ma włączać się w działania organizowane przez muzeum, a razem mają współpracować z istniejącą już na terenie kopalni Saturn Galerią Sztuki Współczesnej Elektrownia.

Galeria Elektrownia już od kilku lat uważana jest za przykład udanej adaptacji obiektu poprzemysłowego na cele kulturalne. Zakończona pod koniec 2013 r., warta 12 mln zł inwestycja samorządu Czeladzi objęła jeden z najlepiej zachowanych budynków (wraz z otoczeniem) dawnej kopalni Saturn, która po ponad 100 latach pracy zakończyła wydobycie w 1996 r.

Zmodernizowany i dostosowany do potrzeb galerii sztuki budynek kopalnianej elektrowni powstał w latach 1902-1908, zaprojektował go wybitny architekt Józef Pius Dziekoński. We wnętrzu zachowały się oryginalne maszyny i urządzenia elektryczne, w tym generator z 1903 r., kompresor, gigantyczne przetwornice, pulpit sterowniczy z połyskującymi zegarami czy 8-tonowa suwnica.

W 2010 r. Galeria Elektrownia została wpisana na Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

Czeladzki samorząd na początku stycznia br. zapowiedział też – wśród swoich tegorocznych planów inwestycyjnych – remont nieużywanych dziś i niszczejących budynków po warsztatach elektrycznych i transformatorowni b. kopalni Saturn pod kątem utworzenie w nich Warsztatów Aktywności Miejskiej.

Miasto już wcześniej podpisało umowę o dofinansowanie kwotą blisko 2,9 mln zł z innej części RPO oszacowanej na 3,9 mln zł inwestycji, polegającej na wyremontowaniu budynku dawnych warsztatów elektrycznych i budynku transformatorów pod kątem utworzenia siedziby ośrodka społecznego. Mieszkańcy w różnym wieku mają tam realizować swe zainteresowania w zakresie: twórczości artystyczności, edukacyjnej i aktywności fizycznej.

Powstać mają tam też pomieszczenia biurowe wraz z zapleczem. Obiekty będą ze sobą połączone szklanym łącznikiem, dającym dodatkową powierzchnię umożliwiającą realizację nowych funkcji.

Konkurs na projekty renowacji obiektów dziedzictwa kulturowego był jedynym rozdysponowującym fundusze dostępne na ten cel w śląskim RPO. Ogółem 38 wybranych projektów – o łącznej wartości 267,4 mln zł - otrzymało z RPO 190,4 mln zł dotacji (siedem z wybranych do dofinansowania przedsięwzięć zasilają też środki budżetu państwa – dodatkowymi 5,4 mln zł).

Mateusz Babak, Jacek Ensztein (PAP) / zdj. ilustrac.