Dlaczego Łotwa kontroluje ukraińskie jaja?

W 2020 roku łotewskie władze wprowadziły zintensyfikowane kontrole jaj i przetworów jajecznych sprowadzanych z  Ukrainy pod kątem zanieczyszczenia mikrobiologicznego Salmonellą oraz pozostałości substancji leczniczych. Kluczowym argumentem podanym przez stronę łotewską  przemawiającym za koniecznością zaostrzenia kontroli były pojawiające się zgłoszenia w systemie RASFF o zanieczyszczeniu salmonellą towarów z Ukrainy.

Rząd łotewski zaznaczył, że w sytuacji rosnącego przywozu ukraińskich produktów  na rynek UE priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego europejskim konsumentom. W wydanym w grudniu minionego roku komunikacie łotewskich władz poinformowano o kolejnych skażeniach jaj kurzych importowanych z Ukrainy wykrytych podczas wzmożonych kontroli granicznych.  W dwóch próbkach badania laboratoryjne potwierdziły obecność  Salmonelli. W 2020 roku w ramach kontroli na granicy  przebadano 609 próbek jaj i produktów jajecznych (198 w kierunku Salmonelli, 311 na obecność substancji leczniczych).  

Można domniemywać, że poza oficjalnym argumentem przemawiającym za zaostrzeniem  granicznych kontroli, czyli dbałością o ochronę  zdrowia  lokalnych konsumentów,  działania  Łotwy  mogą mieć charakter protekcjonistyczny.

Przypomnijmy, że rynek łotewski stanowi  już o d kilku lat ważną platformę handlową  na rynku UE dla  ukraińskiej firmy Ovostar Union, jednego z trzech największych ukraińskich producentów i eksporterów jaj. Po pierwsze, firma Ovostar Union  posiada na Łotwie spółki zależne specjalizujące się w działalności handlowej i produkcyjnej. Pierwsza z zależnych jednostek „OE Product” to przedsiębiorstwo handlowe, profil drugiej spółki Gallusman to produkcja jaj kurzych w skorupkach.

Po drugie, Ovostar rozpoczął inwestycje w budowę kurników towarowych kur niosek na Łotwie. Do czasu pojawienia się ukraińskiego kapitału na Łotwie na bałtyckim rynku liczył się w zasadzie jeden producent, czyli firma Balticovo, któremu to przedsiębiorstwu coraz mocniejsza pozycja ukraińskiego konkurenta z pewnością „nie jest na rękę”. Interesy inwestycyjne Ovostaru  na Łotwie reprezentuje spółka produkcyjna Gallusman zlokalizowana w tym kraju i będąca częścią Ovostar Union Group. Ukraiński inwestor przez wiele miesięcy spotykał się z dużym oporem łotewskiej branży i społeczności, co utrudniało znalezienie terenu pod inwestycję.

Jednak w maju 2020 roku pojawiły się informacje potwierdzające, że Gallusman i nordycka firma energetyczna ADVEN podjęły współpracę przy projekcie budowy nowoczesnego zakładu produkcji jaj, którego wartość oszacowano na około 100 mln euro. Ovostar deklaruje, że po zakończeniu projektu, nowy zakład będzie liderem w branży drobiarskiej i paszowej w tym kraju bałtyckim oraz największym producentem w Europie Północnej. Powstać  mają między inny mi kurniki o obsadzie do 6 milionów kur niosek i produkcji rocznej jaj do 2 miliardów sztuk. Wstępne założenia przewidują, że inwestycja powinna zostać ukończona do roku 2026. Według deklaracji ukraińskich inwestorów, jaja produkowane w łotewskich fermach mają trafiać w co najmniej 90 proc. na eksport: do Unii Europejskiej, krajów Bliskiego Wschodu i innych rejonów świata.

Ukraiński inwestor przyznaje, że w produkcji z poszanowaniem europejskich standardów środowiska i dobrostanu dostrzega szansę dalszego rozwoju na rynkach międzynarodowych. Potwierdziły się także dotychczasowe spekulacje Krajowej Izby Producentów Drobiu i Pasz, że ukraińskie fermy na Łotwie będą instalacjami alternatywnymi. Gdy po raz pierwszy zakomunikowano w zagranicznej prasie, że Ovostar wchodzi do Łotwy, nie było wzmianki, na jaki typ chowu stawia.

Śledząc na bieżąco model biznesowy ukraińskich producentów jaj i ich presję na wejście do unijnego handlu, założyliśmy że Ukraińcy postawią na modne trendy konsumenckie. Spekulowaliśmy,  że skoro na fermach zlokalizowanych na Ukrainie już od kilku lat wstawiane są „klatki wzbogacone”, to ukraińska firma inwestując na terytorium państw unijnych pójdzie o krok dalej.  Firma Ovostar Union decyzję o wybudowaniu w pełni nowego zakładu w UE podjęła w 2017 roku. Pierwotnie, polityka ekspansji zakładała, że dobrym narzędziem do umocnienia się w UE będą akwizycje istniejących obiektów produkcyjnych.

Jednak próby przejęć napotkały niezrozumiały dla inwestora opór unijnych producentów jaj. W związku z tym Ovostar postanowił zmodyfikować model działania. Zamiast przejmowania ferm preferuje obecnie budowę „od podstaw”.

KIPDiP