OPOLAGRA_2025
AgroShow_05_2025_Zielone

Eko-lęk. Skąd się bierze i jak zamienić jego w działanie?

28 maja 2025
Eko-lęk. Skąd się bierze i jak zamienić jego w działanie?
Rekordowe temperatury, susze, powodzie, pożary i topniejące lodowce – kryzys klimatyczny to fakt, który potwierdzają kolejne raporty naukowe. Zmiany są coraz bardziej odczuwalne nie tylko w Polsce – wystarczy wspomnieć o rosnących cenach żywności czy anomaliach pogodowych. Nic dziwnego, że coraz więcej osób próbuje działać: ogranicza mięso, rezygnuje z fast fashion, przesiada się na rower, oddaje zużyty olej do specjalnych punktów zbiórki. A jednak wielu z nas towarzyszy frustracja. Czujemy, że nasze indywidualne wysiłki giną w skali globalnych problemów. Dlaczego tak się dzieje?

Eko-lęk to nie fanaberia

Zjawisko, które psycholodzy nazywają „eko-lękiem” (ang. eco anxiety), zostało oficjalnie uznane przez American Psychological Association już kilka lat temu. To stan niepokoju i napięcia wywołany obserwacją postępującej degradacji środowiska. Według badania opublikowanego w „The Lancet”, aż 59% młodych ludzi w 10 krajach świata deklaruje, że są „bardzo” lub „ekstremalnie” zaniepokojeni zmianami klimatu, a 45% twierdzi, że ich obawy negatywnie wpływają na codzienne funkcjonowanie[1]. 
– Wiele osób czuje, że ich indywidualne działania to kropla w oceanie – komentuje Katarzyna Lisowska-Bojar, psycholog z Academy International. – Mają poczucie, że robią dużo: kupują mniej, ograniczają plastik, oddają odzież do recyklingu, kompostują. A mimo to z każdej strony zalewają ich informacje o kolejnych katastrofach środowiskowych. Pojawia się bezsilność, zwłaszcza gdy myślą o przyszłości swoich dzieci i świecie, w którym będą dorastać. To wszystko rodzi frustrację i wypalenie – dodaje.

Zmiany systemowe są konieczne, ale oddolne działania to ich początek

Osobiste wybory mają znaczenie, ale nie zastąpią polityki klimatycznej. Najwięksi emitenci to przemysł, transport ciężki, energetyka oparta na paliwach kopalnych. W Polsce aż 70% energii elektrycznej wciąż pochodzi z węgla. W skali świata – według danych Carbon Majors Database – tylko 100 firm odpowiada za ponad 70% globalnych emisji CO₂ od 1988 roku[2]. 
Ale to nie znaczy, że działania jednostek są bez znaczenia.
– Presja społeczna, która prowadzi do realnych zmian, zaczyna się właśnie od indywidualnych wyborów – komentuje Małgorzata Rdest, wiceprezes EMKA S.A., inicjatorka projektu Olejomaty. – Przykładem może być rosnące zainteresowanie alternatywami dla plastiku czy rozwój rynku odzieży cyrkularnej. Decydenci i firmy reagują na nastroje społeczne – dlatego warto działać konsekwentnie.

Przykład z życia: zużyty olej, który zmienia więcej, niż myślisz

Nawet jeśli nie widać efektu od razu, konkretne działania mogą przynieść realne skutki – zwłaszcza w skali zbiorowej. Przykład? Olejomaty, specjalne urządzenia, do których można oddać zużyty olej spożywczy w specjalnych, szczelnie zamkniętych butelkach. Ten sam olej – jeszcze niedawno trafiający do zlewów i zatykający kanalizację – dziś przetwarzany jest na biopaliwo.
– Zależy nam na tym, żeby dać mieszkańcom realne narzędzie, które pozwala działać ekologicznie bez wielkiego wysiłku – mówi Małgorzata Rdest z projektu Olejomaty. – Wierzymy, że ekologia nie powinna być skomplikowana. A każde działanie – nawet to z pozoru niewielkie – może mieć znaczenie, jeśli stanie się nawykiem.
Projekt to również forma edukacji – w ramach akcji „Olej zdasz, drzewko masz!” mieszkańcy mogą wymieniać butelki z olejem na sadzonki drzew.

Jak radzić sobie z klimatycznym wypaleniem?

Eksperci radzą, by zamiast próbować robić wszystko naraz – skupić się na jednym obszarze, który naprawdę nas interesuje. Może to być moda, żywność, mobilność miejska. Warto też szukać wspólnot: grup, inicjatyw lokalnych, organizacji pozarządowych. Poczucie działania razem znacznie obniża poziom stresu i zwiększa poczucie sprawczości.
– Niezwykle ważna jest też higiena informacyjna – podkreśla Małgorzata Rdest z projektu Olejomaty. – Nadmiar negatywnych newsów może paraliżować. Warto ograniczyć doomscrolling (zjawisko polegające na nadmiernym przewijaniu negatywnych wiadomości w internecie), wybierać źródła, które pokazują też pozytywne przykłady zmian. Wbrew pozorom, nie brakuje inspirujących dowodów na to, że świat idzie w dobrą stronę.

Zamiast rezygnować – zmień perspektywę

Psycholodzy i aktywiści mówią wprost: lepiej robić coś niedoskonale niż pozostawać biernym. Nie chodzi o perfekcję, ale o kierunek. Rezygnacja z działań z powodu poczucia bezsilności działa tylko na korzyść tych, którym zależy na utrzymaniu statusu quo.
– Kiedy słyszymy o skali kryzysu klimatycznego, łatwo pomyśleć: „to już bez znaczenia, co zrobię” – mówi Katarzyna Lisowska-Bojar, psycholog z Academy International. – W takich momentach pomagają proste, codzienne nawyki – jak segregowanie odpadów czy oddawanie surowców do recyklingu. To rzeczy, które mamy pod kontrolą. A to poczucie bywa naprawdę budujące – zaznacza.

Co możesz zrobić i się przy tym nie wypalić

Nie wszystko musisz robić samodzielnie. Ale od czegoś warto zacząć. Oto kilka praktycznych działań, które – w skali zbiorowej – naprawdę mają znaczenie:
· Segreguj odpady – to podstawa, a wciąż nie każdy robi to prawidłowo. Sprawdź, co trafia do konkretnych pojemników – dzięki temu więcej surowców może zostać ponownie wykorzystanych.
· Oddawaj zużyty olej spożywczy – litr wylany do zlewu może zanieczyścić nawet milion litrów wody. Zamiast tego, wrzuć go do Olejomatu lub oddaj do PSZOK (Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych).
· Zmieniaj sposób kupowania ubrań – statystyczna Europejka czy Europejczyk kupuje rocznie 26 kg odzieży[3]. Wybieraj second handy, lokalne marki szyjące z odzyskiwanych materiałów, oddawaj niepotrzebne rzeczy do punktów zbiórki. Od początku 2025 roku nie można wyrzucać tekstyliów do odpadów zmieszanych.
· Ogranicz plastik i opakowania – miej przy sobie wielorazową torbę, butelkę i kubek. Proste? Tak, a jeśli zrobi to milion osób – efekt jest ogromny.
· Kompostuj odpady organiczne – nawet jeśli mieszkasz w bloku, warto sprawdzić, czy wspólnota nie planuje postawić kompostownika.
· Rozmawiaj, pytaj, edukuj – nie każdy wie, że oleju nie wolno wylewać do zlewu, że fusy można wykorzystać jako nawóz, a stary t-shirt może zostać zamieniony na ścierkę do podłogi. Dziel się wiedzą – bez moralizowania.
· Dołącz do lokalnych inicjatyw – to może być wymiana książek, wspólne sprzątanie osiedla, warsztaty o kompostowaniu czy zrzutka na sadzenie drzew. Działanie w grupie pomaga odzyskać poczucie sensu.
Nie da się rozwiązać globalnych problemów w pojedynkę. Ale można dokładać swoją cegiełkę – bez wypalenia, bez poczucia winy, bez perfekcjonizmu. Wystarczy, że zrobisz coś już dziś. A jutro – może ktoś inny pójdzie za Twoim przykładem.

[1:] https://www.thelancet.com/journals/lanplh/article/PIIS2542-5196(21)00278-3/fulltext 
[2:] https://carbonmajors.org/ 
[3:] https://www.gov.pl/web/klimat/tekstylia 

O projekcie Olejomaty
Olejomaty to rewolucyjny system pozwalający na stworzenie na poziomie gmin, miast oraz innych jednostek organizacyjnych sieci punktów z maszynami, do których lokalna społeczność może oddawać zużyty olej spożywczy (UCO). Projekt ten przyniesie znaczący wzrost poziomu recyklingu i odzysku z odpadów na poziomie samorządowym i ogólnokrajowym. Na system ten składają się specjalne maszyny, ale także innowacyjne butelki, interaktywna aplikacja mobilna, procesy logistyczne, procesy recyklingu i raportowania, a także szeroko zakrojone działania edukacyjne i promocyjne w tym flagowy projekt EMKA Oil – „Olej zdasz, drzewko masz!”.

***

O firmie EMKA S.A.
EMKA S.A. to jedna z wiodących firm w Polsce zajmujących się unieszkodliwianiem odpadów medycznych i weterynaryjnych. Jej początki sięgają 1992 roku. Od 2000 roku firma specjalizuje się w odbiorze, transporcie i unieszkodliwianiu odpadów, wprowadzając nowoczesne rozwiązania technologiczne i organizacyjne, które wyznaczyły nowe standardy w branży. Dzięki innowacyjności, elastyczności oraz kompleksowemu podejściu do obsługi klienta, EMKA S.A. zdobyła reputację pioniera w gospodarce odpadami medycznymi. Doświadczony zespół i wysoki poziom serwisu sprawiają, że firma nie tylko spełnia, ale często przewyższa oczekiwania klientów, przyczyniając się do zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Bazując na doświadczeniu w branży odpadów, firma rozszerzyła swoją działalność o odpady warsztatowe, oferując kompleksową obsługę warsztatów samochodowych w zakresie odbioru, transportu i unieszkodliwiania odpadów.

oprac, e-red ppr.pl


ppr.pl - Rolnictwo, Ekologia, Natura
gospodarka
biznes
przedsiębiorczość
Innowacje
drewno opałowe
butelki
skup butelek
opakowania szklane

POWIĄZANE

Analitycy Oil World podnieśli prognozę światowej produkcji soi w latach 2024/25 ...

Spółdzielnia Mleczarska Mlekpol została uhonorowana prestiżowym Brand Footprint ...

 Warsaw Enterprise Institute zainaugurował 27.05.2025 roku nową inicjatywę mając...

Komentarze

Bądź na bieżąco

Zapisz się do newslettera

Każdego dnia najnowsze artykuły, ostatnie ogłoszenia, najświeższe komentarze, ostatnie posty z forum

Najpopularniejsze tematy

gospodarkapracaprzetargi
Nowy PPR (stopka)Pracuj.pl
Jestesmy w spolecznosciach:
Zgłoś uwagę