KRIR: Wstrzymać przetargi na OPR-y. Apel do ministra w obronie ziemi rolników

KRIR żąda wstrzymania przetargów na ośrodki produkcji rolnej. Apel do ministra Siekierskiego

Warszawa, 17 czerwca 2025 r. – Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych (KRIR) wystąpił z oficjalnym pismem do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Czesława Siekierskiego, domagając się natychmiastowego wstrzymania procedur przetargowych dotyczących tzw. ośrodków produkcji rolnej (OPR).

KRIR wyraziła głębokie zaniepokojenie sposobem, w jaki prowadzone są działania zmierzające do rozdysponowania gruntów rolnych należących do Skarbu Państwa. W ocenie Rady, obecne procedury przetargowe są nieprzejrzyste i nieuwzględniają głosu lokalnych środowisk rolniczych.

Zarząd KRIR domaga się:

• zatrzymania rozpoczętych przetargów na OPR,

• przeprowadzenia konsultacji z wojewódzkimi izbami rolniczymi w sprawie zasad funkcjonowania i tworzenia OPR,

• bezpośredniego spotkania przedstawicieli rolników z województw objętych procedurą z Ministrem Rolnictwa.

– Rolnicy powinni mieć realny wpływ na to, co dzieje się z państwowymi gruntami w ich regionach. Ośrodki produkcji rolnej nie mogą być tworzone za zamkniętymi drzwiami, bez dialogu z tymi, których to bezpośrednio dotyczy – komentuje jeden z członków prezydium KRIR.

KRIR podkreśla, że brak transparentności w działaniach administracji publicznej w tym obszarze może prowadzić do nieodwracalnych szkód dla rodzinnych gospodarstw rolnych, a także wzrostu napięć społecznych w regionach wiejskich.

Obecnie czekamy na reakcję Ministerstwa Rolnictwa na wystosowane żądania. Sprawa może stać się jednym z głównych punktów debaty publicznej w nadchodzących tygodniach, zwłaszcza w kontekście trwających napięć wokół polityki rolnej i gospodarowania państwową ziemią.

Czym są Ośrodki Produkcji Rolnej (OPR)?

Ośrodki Produkcji Rolnej (OPR) to wyodrębnione kompleksy gruntów rolnych należących do Skarbu Państwa, które są zarządzane przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR). Ich celem jest tworzenie dużych, zintegrowanych gospodarstw towarowych, które mają zapewnić efektywne wykorzystanie państwowej ziemi, rozwój nowoczesnej produkcji rolniczej i często również współpracę z sektorem edukacji rolniczej lub badawczo-rozwojowym.

Zgodnie z założeniami KOWR, ośrodki te:

• obejmują kilkaset lub kilka tysięcy hektarów ziemi,

• mają być wydzierżawiane w przetargach podmiotom prywatnym (najczęściej spółkom rolnym),

• mogą być ukierunkowane na określony profil produkcji (np. hodowlany, nasienny, warzywniczy),

• mają zapewnić wysoki poziom technologiczny i organizacyjny.

Dlaczego OPR-y budzą kontrowersje?

Zarówno samorządy rolnicze, jak i wielu indywidualnych rolników krytykuje koncepcję OPR z kilku powodów:

1. Zamknięcie dostępu do ziemi dla rolników indywidualnych

Tworzenie dużych ośrodków sprawia, że ziemia trafia do nielicznej grupy dużych podmiotów, najczęściej działających w formie spółek. Rolnicy indywidualni, szczególnie młodzi, mają przez to ograniczony dostęp do gruntów potrzebnych do rozwoju swoich gospodarstw.

2. Brak konsultacji społecznych

Decyzje o utworzeniu OPR zapadają często bez konsultacji z lokalnymi izbami rolniczymi i społecznością wiejską. Rolnicy dowiadują się o tym dopiero w momencie ogłoszenia przetargu, co wywołuje poczucie braku przejrzystości i marginalizacji ich głosu.

3. Obawa przed koncentracją ziemi

Związek zawodowy rolników i izby rolnicze obawiają się, że tworzenie OPR sprzyja koncentracji ziemi w rękach kapitałowych, często niepowiązanych z lokalną społecznością, co może osłabić strukturę tradycyjnego rolnictwa rodzinnego w Polsce.

4. Potencjalna nierówność przetargowa

Wielkie ośrodki produkcji wymagają ogromnych nakładów inwestycyjnych, co eliminować może lokalnych rolników z procesu przetargowego – mimo że to właśnie oni często zabiegają o dzierżawę mniejszych działek w okolicy.

Głos rolników: ziemia dla tych, którzy na niej pracują

Zarząd KRIR argumentuje, że ziemia należąca do Skarbu Państwa powinna służyć przede wszystkim gospodarstwom rodzinnym, zgodnie z konstytucyjnym modelem ustroju rolnego. Rolnicy oczekują wstrzymania przetargów na OPR i rozpoczęcia transparentnego dialogu na temat przyszłości państwowej ziemi.

 Ile ziemi rolniczej pozostaje w zasobach Skarbu Państwa?

Według danych Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) na koniec 2024 roku:

• w zasobie Skarbu Państwa pozostaje ok. 1,3 mln hektarów gruntów rolnych,

• z tego około 1 mln ha jest dzierżawiony, głównie przez duże podmioty gospodarcze (spółki prawa handlowego),

• a około 300 tys. ha to grunty wolne, w tym przeznaczane na przetargi, zagospodarowanie lub wciąż czekające na rozstrzygnięcie prawne.

Dla porównania: w momencie utworzenia Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (poprzedniczki KOWR) w latach 90., państwo posiadało blisko 4,7 mln ha gruntów rolnych. Od tego czasu większość została sprzedana lub przekazana w dzierżawę.

 Dlaczego dostęp do tej ziemi ma kluczowe znaczenie?

Ziemia z zasobu Skarbu Państwa stanowi ostatnią rezerwę gruntów rolnych, które mogą zostać przekazane lub wydzierżawione młodym rolnikom, gospodarstwom rodzinnym lub wykorzystane do realizacji celów publicznych (np. edukacja rolnicza, gospodarstwa demonstracyjne, cele środowiskowe).

W opinii samorządu rolniczego, preferencyjny dostęp do tej ziemi powinien mieć charakter społeczny, a nie wyłącznie rynkowy. Decyzje podejmowane bez dialogu mogą pogłębiać nierówności w dostępie do zasobów i prowadzić do nadmiernej koncentracji ziemi w rękach kilku dużych graczy.

oprac, e-red, ppr.pl