Zarząd KRIR zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości ws. doprecyzowania przepisów dot. egzekucji komorniczych

Zarząd KRIR poprosił Ministra o sporządzenie wytycznych, które doprecyzowałyby obowiązujące przepisy oraz wyjaśniły przedstawione wątpliwości a także umożliwiłyby poprawne stosowanie przepisów i realizację wydanego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji (Dz. U z 2017 r., poz. 1385), zgodnie z którym na wojewódzkie izby rolnicze został nałożony nowy obowiązek. Na mocy rozporządzenia wojewódzkie izby rolnicze są zobligowane do wydania na wniosek komornika opinii w przedmiocie uznania lub nieuznania nadwyżka inwentarza żywego ponad stado podstawowe oraz przedmioty, o których mowa w § 1 pkt 6, 8, 9, 11–13 i 15 rozporządzenia, ponad ilości wymienione w § 1 rozporządzenia, za niezbędne do prowadzenia tego gospodarstwa.

26 września 2017 r. Zarząd KRIR przedstawił Ministrowi Sprawiedliwości szereg problemów jakie pojawiły się w związku z podjęciem się realizowania rozporządzenia. Jednocześnie zwrócił się do Ministra o wydanie wytycznych dla wojewódzkich izb rolniczych, co do sposobu realizacji rozporządzenia z uwzględnieniem przedstawionych poniżej uwag.

Na chwile obecną komornicy sporządzają wnioski do wojewódzkich izb rolniczych o wydanie opinii o której mowa w § 2 pkt. 1 rozporządzenia w trybie art. 761 § 1 kpc. Uprawnienie organu egzekucyjnego do żądania udzielenia wyjaśnień lub informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji zabezpiecza sankcja grzywny z art. 762 kpc. Zgodnie z tym przepisem za nieuzasadnioną odmowę udzielenia organowi egzekucyjnemu wyjaśnień lub informacji przewidzianych w art. 761 kpc albo za udzielanie informacji lub wyjaśnień świadomie fałszywych osoba odpowiedzialna może być na wniosek wierzyciela lub z urzędu ukarana przez organ egzekucyjny grzywną do dwóch tysięcy złotych.

W tym miejscu pojawiają się pierwsze wątpliwości. Mianowicie czy izby rolnicze są podmiotami, na których spoczywa ciężar udzielenia informacji na podstawie art. 761 kpc? Czy opinia, którą mają wydawać izby rolnicze jest informacją w rozumieniu art. 761 kpc, która ma pomóc w przeprowadzeniu postepowania egzekucyjnego? Jaka jest więc podstawa prawna opinii art. 761 kpc czy § 2 pkt 1 rozporządzenia z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji (Dz. U z 2017 r., poz. 1385)? Nie zostało to jednoznacznie określone w rozporządzeniu. Zaznaczono, że rozporządzenie nie przewiduje żadnej sankcji za niewydanie opinii.

Należy mieć na uwadze, że wojewódzkie izby rolnicze nie dysponują żadnymi środkami prawnymi, nie prowadzą też rejestrów rolników, które mogłyby być zastosowane wobec rolników – ich członków, aby uzyskać od nich informacje o ich gospodarstwach rolnych. Nie mają również prawa wstępu na teren gospodarstw rolnych swoich członków bez ich zgody. Pracownik wojewódzkiej izby rolniczej mógłby dokonać oględzin gospodarstwa rolnego tylko za wyraźną zgodą rolnika będącego jego właścicielem. Opinia dla komornika, aby mogła spełniać swoją funkcję musi zostać wydana na podstawie informacji o sytuacji ekonomicznej gospodarstwa, jego zasobach oraz profilu działalności gospodarstwa. Niemniej jednak izby rolnicze nie mogą przymusić rolnika do ich udzielenia. Wojewódzkie izby rolnicze będą oczywiście proponować rolnikowi wobec którego toczy się postępowanie komornicze do aktywnego uczestnictwa w tym postępowaniu, w tym do udzielenia takich informacji i ewentualnie do wyrażenia zgody na wejścia na teren gospodarstwa. Niemniej jednak jeśli rolnik nie wyrazi woli współpracy lub nie będzie z nim kontaktu izba ma tzw. „związane ręce”. Izby rolnicze nie zostały wyposażone w instrumenty do pozyskiwania niezbędnych informacji. Izby rolnicze nie posiadają żadnych uprawnień organu egzekucyjnego. Okazuje się,  że jedynym sposobem na realizację powierzonego zadania w zakresie wydania opinii jest prośba skierowana do rolnika do dobrowolnego udzielenia informacji oraz ewentualnie umożliwienia dokonania oględzin jego gospodarstwa rolnego. W innym przypadku wydaje się, iż izba powinna sporządzić pismo informujące komornika prowadzącego postępowanie o braku możliwości sporządzenia opinii ze wskazaniem przyczyn takiego stanu rzeczy. Czy wtedy będzie to traktowane jako opinia? Żadna grzywna nie powinna być wtedy nałożona na izbę lub jej pracownika gdyż brak możliwości wydania opinii będzie wynikać nie z zaniechania czy złej woli.

Zarząd KRIR zwrócił się również z prośbą również o interpretacje § 2 pkt 1 rozporządzenia w zakresie doprecyzowania czy opinia izby jest wiążąca dla komornika, a jej niewydanie sprawi, że komornik nie może dalej prowadzić postepowania egzekucyjnego? Czy opinia ma charakter jedynie doradczy i komornik w przypadku jej niewydania prowadzi dalej postępowanie egzekucyjne z pominięciem opinii? Z treści rozporządzenia wynika, że to komornik podejmuje ostateczną decyzję o uznaniu nadwyżki inwentarza żywego oraz przedmiotów, o których mowa w § 1 pkt 6, 8, 9, 11–13 i 15, za niezbędne do prowadzenia gospodarstwa rolnego, lecz komornicy inaczej rozumieją treść cytowanego przepisu rozporządzenia. Jeżeli opinia ma więc jedynie charakter doradczy sankcja grzywny wydaje się być zbyteczna. Ponownie więc pojawia się kwestia zastosowania art. 761 oraz 762 kpc.

Należy zaznaczyć, że pracownicy i przedstawiciele wojewódzkich izb rolniczych nie korzystają z żadnego immunitetu. W przypadku kiedy powstanie szkody w majątku wierzyciela lub dłużnika w trakcie prowadzonego postępowania egzekucyjnego miałoby jakkolwiek związek z wydaną opinią, izby lub jej pracownicy mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności odszkodowawczej. Izby muszą więc działać z dużą starannością i  rzetelnością, ale i ostrożnością, właściwym wydaje się aby to komornicy dołączali do swoich wniosków dokumenty umożliwiające sporządzenie i wydanie opinii przez izbę rolniczą. Wnioski aktualnie przychodzące od komorników są bardzo zróżnicowane. Większość z nich jest lakoniczna i nie zawiera żadnych informacji mogących stanowić podstawę do sporządzenia opinii. Komornicy jako organ egzekucyjny mają zdecydowanie więcej narzędzi aby uzyskać niezbędne informacje o stanie gospodarstwa. Znacznie usprawniłoby to proces sporządzenia opinii, gdyby np. były dołączane protokoły zajęcia i wtedy łatwiejsze i szybsze byłoby przygotowanie opinii.

Zasygnalizowano, iż wielokrotnie w nadesłanych pismach od komorników pojawiała się wniosek o udzielenie informacji czy rolnik przeciwko, któremu prowadzone jest postępowanie egzekucyjne widnieje w rejestrze rolników. Jak już informowaliśmy jedynym rejestrem rolników jest rejestr podatników podatku rolnego prowadzony przez gminę, izby rolnicze nie prowadzą rejestrów.

Dużym problemem okazał się również krótki 14 dniowy termin na sporządzenie opinii. Samo zawiadomienie rolnika o wystąpieniu przez komornika z wnioskiem o sporządzenie opinii przez wojewódzką izbę rolniczą i prośba o udzielenie informacji co do posiadanego gospodarstwa rolnego niezbędnych do rzetelnego sporządzania opinii trwać będzie dłużej niż 14 dni. Zawiadomienia powinny być wysyłane w formie przesyłki poleconej. Oczywiście, w miarę możliwości izby będą dokonywać zawiadomień szybszymi metodami np. telefonicznie, ale nie zawsze będzie to możliwe, ze względu na brak numeru telefonu. Do tego należy przewidzieć okres czasu na spotkanie z rolnikiem, ewentualną wizytację w gospodarstwie rolnym a następnie sporządzenie projektu opinii przez pracownika izby rolniczej oraz podpisanie jej przez zarząd zgodnie z zasadami reprezentacji obowiązującymi w każdej z wojewódzkich izb rolniczych. Mając powyższe na uwadze wnioskujemy aby termin ten był wydłużony do 30 dni.

Mając powyższe na uwadze, Zarząd KRIR poprosił Ministra o sporządzenie wytycznych, które doprecyzowałyby obowiązujące przepisy oraz wyjaśniły przedstawione powyżej wątpliwości a także umożliwiłyby poprawne stosowanie przepisów i realizację wydanego rozporządzenia w przyszłości.

KRIR