Ptak_Waw_CTR_2024
Green Gas Poland

Unia Gospodarcza i Monetarna (EMU)

23 czerwca 2004

Stwierdzenie D. Lasoka, iż „logika wspólnego rynku i Unii Europejskiej, opartej na integracji gospodarczej, wymaga wspólnej polityki monetarnej” jest bezwzględnie słuszne. Uświadomiono to sobie już przed wieloma laty i w tym właśnie kierunku zmierzały przedsięwzięcia podejmowane od samego niemal początku procesu integracji europejskiej. Już w 1958 roku utworzono Komitet Monetarny, którego zadaniem było „wspieranie koordynacji polityk państw członkowskich w dziedzinie pieniężnej, w zakresie koniecznym dla funkcjonowania wspólnego rynku”.

W kolejnych latach przedsięwzięcie to starano się skonkretyzować przez powołanie Komitetu Gubernatorów Banków Centralnych i utworzenie Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej. Coraz wyraźniejsze staje się wówczas przekonanie, wyrażone expressis verbis w tzw. raporcie Wernera z 1970 roku, iż niezbędnym warunkiem tworzenia unii monetarnej jest zarazem pełna wymienialność walut państw członkowskich, likwidacja płynnych kursów walut i określenie stałego parytetu walut. Sugestie te zostały przyjęte przez Radę, która uchwałą z 22 marca 1971 roku, przyjęła, iż począwszy od 1 lipca 1972 roku wahania między walutami państw członkowskich nie będą przekraczały marginesu +/-2,25 % ich kursu w stosunku do dolara jako waluty bazowej. Ponieważ jednak początek lat siedemdziesiątych był w światowej gospodarce okresem niestabilności finansowej, szybko okazało się, że utrzymanie się w wyznaczonym „tunelu” było bardzo trudne. Ze współpracy wycofała sie Wielka Brytania, a wkrótce Francja, Szwecja i Włochy. Dopiero pod koniec dekady współpracę walutową określono w bardziej konkretny sposób. W 1979 roku, w wyniku niemiecko-francuskiej inicjatywy, model „węża w tunelu” został przekształcony w Europejski System Walutowy, którego podstawowymi elementami składowymi były: Europejska Jednostka Walutowa (European Currency Unit - ECU ), mechanizm kursowy (Exchange Rate Mechanism - ERM) oraz system wzajemnych kredytów między bankami centralnymi.

W ramach nowego "węża" zaprzestano ustalania kursów wobec dolara, powiązano natomiast kursy walut państw członkowskich pomiędzy sobą i z ECU. Ustalono dość wąski przedział wahań kursowych w granicach +/-2,25% od kursu centralnego, tylko dla niektórych walut zezwolono na przedział +/-6%. Z biegiem czasu, w wężu znalazły się wszystkie waluty państw członkowskich EWG (z wyjątkiem greckiej drachmy), ale jesienią 1992 r. - w warunkach zamieszania na rynkach finansowych - z systemu wycofano brytyjskiego funta i włoskiego lira. Rok później, znacznie poszerzono pasmo wahań kursowych do +/-15%. W celu obrony własnej waluty przed zmianą kursu przekraczającą dozwolony przedział, państwa członkowskie były zobowiązane do interwencji na rynku, a przypadku wystąpienia poważnych trudności finansowych - mogły ubiegać się o pomoc kredytową z Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej. Utworzona w ramach Europejskiego Systemu Walutowego europejska jednostka walutowa ECU była sztuczną walutą, spełniającą w stopniu ograniczonym funkcje pieniądza na międzynarodowym rynku towarowym i finansowym. W zamyśle, miała ona stanowić łącznik pomiędzy Europejskim Systemem Walutowym a przyszłą Unią Gospodarczą Walutową z prawdziwym, wspólnym pieniądzem.

Europejski System Walutowy (niepełna unia walutowa) nie zapewnił osiągnięcia celu, jakim było stworzenie stabilnego obszaru walutowego. Względy polityczne, dążenie do zacieśnienia integracji, a przede wszystkim decyzja podjęta na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego o zakończeniu budowy jednolitego rynku wewnętrznego stały się silnym bodźcem do przyśpieszenia integracji walutowej. Aby zapewnić efektywne funkcjonowanie tego rynku zaistniała konieczność odpowiednich dostosowań także w sferze pieniężnej. Pozytywne skutki realizacji rynku wewnętrznego mogły ujawnić się dopiero po wprowadzeniu stałych kursów wymiany walut lub wspólnej waluty. Niezbędne stało się więc prowadzenie intensywnej współpracy w zakresie polityki walutowej. Rozwiązaniem miała stać się Unia Gospodarcza i Walutowa.

Szefowie państw i rządów zebrani w 1988 r. w Hanowerze powołali Komitet, którego zadaniem było zaproponowanie konkretnych działań i etapów dochodzenia do UGiW. Komitet Delors’a (od nazwiska przewodniczącego Komisji Europejskiej), złożony z gubernatorów banków centralnych krajów Wspólnoty oraz niezależnych ekspertów, opracował raport, zawierający propozycje dotyczące integracji gospodarczej i walutowej. Raport Delors’a, opublikowany w 1989 r., uzasadniał potrzebę realizacji UGiW, określał jej warunki wstępne oraz propozycje etapów tworzenia Unii. UGiW miała być końcowym rezultatem integracji gospodarczej i stanowić dwie integralne części:

Unia Gospodarcza - obszar gospodarczy, na którym zapewnione są:

  • jednolity rynek w ramach którego kapitały, towary, usługi i siła robocza mogą się swobodnie przemieszczać
  • polityka konkurencji mająca na celu zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynku wewnętrznego (nieograniczony dostęp do rynku)
  • wspólna polityka umożliwiająca przemiany struktury w gospodarce krajów członkowskich, zapobieganie pogłębianiu się dysproporcji między krajami (bo zabraknie instrumentu zmiany kursu walutowego)
  • koordynacja polityki makroekonomicznej, a w szczególności określenie reguł unikania nadmiernego deficytu budżetowego oraz polityka antyinflacyjna.

Unia Walutowa - obszar walutowy, na którym zapewnione są:

  • pełna i nieodwracalna wymienialność walut
  • całkowita liberalizacja transakcji kapitałowych i pełna integracja rynku finansowego
  • eliminacja wahań kursów walutowych oraz nieodwołalne usztywnienie parytetów walutowych

Raport Delors’a przewidywał trzy etapy utworzenia UGiW. W pierwszym etapie kraje Wspólnot Europejskich miały zapewnić pełną swobodę przepływu kapitału, a także ulepszyć mechanizm funkcjonowania ESW i zacieśnić współpracę pomiędzy narodowymi bankami centralnymi. Etap ten miało zakończyć ustalenie działań, które będą realizowane w kolejnych dwóch etapach oraz wynegocjowanie traktatu zawierającego poprawki do Traktatu Rzymskiego. Utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej (Economic and Monetary Union - EMU) oraz przyjęcie wspólnego pieniądza, euro, ukoronowało przebieg dotychczasowych procesów integracyjnych w Europie.

Budowa EMU zakończyła się 1 stycznia 2002 r., kiedy euro stało się jedyną walutą obowiązującą na terenie strefy euro, obejmującej dwanaście państw: Austrię, Belgię, Finlandię, Francję, Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Niemcy, Portugalię, Włochy i od 1 stycznia 2001 r. Grecję. W strefie euro żyje dziś ponad 300 mln ludzi, którzy wytwarzają ponad 18 proc. światowego produktu i generują 20 proc. światowego eksportu. Unię Gospodarczą i Walutową uważa się za czynnik, który przesądzi o właściwym funkcjonowaniu jednolitego rynku europejskiego. Traktat z Maastricht i Traktat Rzymski nie opisują Unii Gospodarczo-Walutowej jako celu samego w sobie, ale jako „wkład w postęp gospodarczy i społeczny” oraz „stabilność cen”. Podstawowym założeniem jest tu fakt, że efektywność i tym samym korzyści z Jednolitego Rynku można zwiększyć do maksimum tylko jeżeli konsumenci, producenci, handlowcy i inwestorzy nie będą ponosić ryzyka związanego z wymianą walut. Istnienie wspólnego pieniądza eliminuje wpływ kursów wymiany walut krajowych na rozwój handlu i przepływy kapitału. Rynek staje się zatem bardziej przejrzysty, a ceny łatwiej porównywalne, co powinno korzystnie oddziaływać na alokację czynników produkcji. Wymagana w EMU dbałość Europejskiego Banku Centralnego o stabilność cen powinna umożliwić, na dłuższą metę, utrzymywanie niskiego oprocentowania. W ostatecznym wyniku, oczekuje się korzystnego wpływu EMU na tempo rozwoju gospodarczego krajów członkowskich, wzrost poziomu dobrobytu społeczeństw i wzrost zatrudnienia. Unia Europejska należy do światowych potęg handlowych, toteż jej wspólna waluta - euro - powinna z biegiem czasu stać się jedną z głównych walut transakcyjnych i rezerwowych na świecie. Ułatwi to firmom europejskim działanie w ramach gospodarki globalnej. Europa, wyposażona we wspólny, doceniany na świecie pieniądz, będzie mogła efektywnie współdziałać na rzecz stabilności międzynarodowego systemu finansowego. Rezygnując ze swojego pieniądza i narodowej polityki monetarnej, państwa członkowskie EMU zyskują wspólną, wzmocnioną suwerenność walutową.

Bibliografia:

T. Bainbridge, A Teasdale: Leksykon Unii Europejskie, Kraków, Platan 1998
J. Barcz: Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Warszawa, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza 2003
Z. Brodecki, M. Derezińska: Prawo Integracji Europejskiej, Wydawn. Praw. Lex, Sopot 1999
L. Ciamaga (i in.): Unia Europejska, Warszawa ,Wydawnictwo Naukowe PWN 1998
W. Głuch: Unia Europejska. Słownik Encyklopedyczny, Wrocław, Wydawnictwo Europa 2003
J. D. Hansen: Ekonomiczne aspekty integracji europejskiej, Kraków, Oficyna Ekonomiczna 2003
J. Justyński: Podstawy prawne polityk gospodarczych Unii Europejskiej, Toruń, Dom Organizatora 2001
W. Nicoll, T.C. Salmon: Zrozumieć Unię Europejską, Warszawa, Książka i Wiedza 2002
J. Sołdaczuk, Z. Kamecki, P. Bożyk: Międzynarodowe stosunki ekonomiczne. Teoria i polityka, Warszawa, PWE 1983

Strony www:

www.cie.gov.pl
www.lomza.pl
www.darr.pl
http://free.ngo.pl/parlament/unia


 


POWIĄZANE

Od 10 lutego Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będzie przyjmował...

Około 92,6 tys. ton żywności o wartości ponad 265 mln zł trafi w tym roku do org...

Sytuacja na unijnym rynku rolnym nadal jest krytyczna. Potrzeba środków łagodząc...


Komentarze

Bądź na bieżąco

Zapisz się do newslettera

Każdego dnia najnowsze artykuły, ostatnie ogłoszenia, najświeższe komentarze, ostatnie posty z forum

Najpopularniejsze tematy

gospodarkapracaprzetargi
Nowy PPR (stopka)
Jestesmy w spolecznosciach:
Zgłoś uwagę