Dobre nastroje i wzrost cen produktów żywnościowych na rynkach światowych napędzają koniunkturę w polskim rolnictwie

W lipcu 2016 r. koniunktura w polskim rolnictwie poprawiła się. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGAGR) wzrosła o 7,0 punktów, z poziomu -14,0 pkt. do 7,0 pkt., i przekroczyła linię średniej z lat 1999-2015, która wynosi -11,4 pkt. Wzrost wartości wskaźnika koniunktury wynika ze zwiększenia się wartości zarówno wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych – o 9,1 punktu, z poziomu-19,2 pkt. do -10,1 pkt. – jak i wskaźnika zaufania, o 2,7 pkt, z poziomu -3,5 pkt. do -0,8 pkt.

Poprawa w zakresie przychodów i poprawa nastrojów gospodarstw rolnych w III kwartale roku są typowe i pod tym względem rok 2016 nie odbiega od wzorca. Wzrost wartości wskaźnika koniunktury jest tylko nieznacznie (o 0,7 pkt.) niższy od średniego wzrostu w III kwartale w latach 1999-2015. Nieco niższy od średniego (o 1,9 pkt.) jest również wzrost wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych. Silniejsza jest natomiast – niż zwykle o tej porze roku – poprawa nastrojów gospodarstw rolnych. Zdecydowanie większy optymizm cechuje rolników młodszych, gorzej wykształconych, prowadzących nieduże gospodarstwa w Polsce południowej i wschodniej.

Sytuacja finansowa gospodarstw rolnych poprawiła się, a decydują o tym wyższe ceny sprzedaży produktów rolnych i udane zbiory. Rosną, choć niewspółmiernie do poprawy sytuacji dochodowej, wydatki na zakup obrotowych i trwałych środków produkcji rolnej. Przewidywania rolników dotyczące ich przyszłych dochodów są pozytywne.

Wszystkie te zmiany okazały się jednak niewystarczające dla przełamania obserwowanej od blisko 3 lat tendencji spadkowej w polskim rolnictwie (opadająca linia składowej cyklicznej). Wartości ogólnego wskaźnika koniunktury i wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych są niższe niż rok temu (o odpowiednio: 0,5 i 3,6 pkt.). Wzrosła natomiast w skali roku wartość wskaźnika zaufania, o 3,8 pkt. Poprawę nastrojów rolników należy wiązać ze wzrostem ich dochodów z produkcji rolnej, jak i zapewne z programem Rodzina 500 Plus.

Należy jednak zwrócić uwagę, że o perspektywach rolnictwa w większym stopniu decydują takie czynniki jak kształtowanie się cen na rynkach rolnych w dłuższym okresie, warunkujące rentowność produkcji, niż przejściowy wzrost plonów, będący wynikiem sprzyjających warunków pogodowych, czy nastroje rolników, które – jak wynika z doświadczenia – są bardzo chwiejne.

Nie bez znaczenia jest fakt, że obecnie optymistyczne nastawienie cechuje tych rolników, których efektywność produkcji jest niższa. Wyniki badania zaplanowanego na październik przesądzą o trwałości zanotowanej w lipcu poprawy koniunktury rolnej.

SGH, Instytut Rozwoju Gospodarczego