W szkole górą dyrektorki

Kto rządzi w polskiej szkole? Najczęściej w fotelu dyrektora zasiada kobieta po czterdziestce, z wyższym wykształceniem. Jednak to nauczyciele mężczyźni, choć są w zawodzie mniejszością, mają większe szanse na dyrektorskie stanowisko.

Dyrektorami w polskich przedszkolach i szkołach są zwykle kobiety. Zajmują ponad 70 proc. foteli dyrektorskich i 78 proc. wicedyrektorskich - wynika z raportu Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli. - To żadna niespodzianka. Nauczycielstwo jest bardzo sfeminizowane, 82 proc. to kobiety - wyjaśnia Mirosław Sielatycki, dyrektor CODN.

Mężczyźni są jednak skuteczniejsi od nauczycielek w walce o stanowiska. Jest ich w zawodzie tylko 18 proc., a zasiadają w jednej trzeciej dyrektorskich gabinetów. Przy czym na niższych szczeblach edukacji mężczyzn na stanowiskach prawie nie ma. W przedszkolach i podstawówkach niemal w stu procentach rządzą dyrektorki. W gimnazjach jest już trochę więcej dyrektorów, w liceach następuje płciowa równowaga. - Za to w szkołach zawodowych i technikach dominują dyrektorzy. Tam jest więcej nauczycieli niż nauczycielek, bo mężczyźni częściej uczą przedmiotów zawodowych - mówi Sielatycki.

Dyrektorzy po czterdziestce

Średni wiek dyrektorki/dyrektora (i ich zastępców) to trochę ponad 45 lat. To się nie zmienia od kilku lat. "Bardzo trudno zostać dyrektorem przed 30-tym rokiem życia, ale też bardzo trudno dotrwać na tej funkcji do emerytury" - czytamy w raporcie. - Konkurs wygrywa się na pięć lat. Można przedłużyć kadencję, ale rzadko do tego dochodzi - mówi Sielatycki.

Dobrze wykształceni

Najlepsze wiadomości raport przynosi w sprawie wykształcenia. Jeszcze w 1992 r. "tylko" 72 proc. dyrektorów miało wyższe wykształcenie magisterskie (pozostali kończyli szkoły średnie, kolegium lub studium nauczycielskie). W ubiegłym roku szkolnym już 96,5 proc. dyrektorów miało dyplom magistra (wśród wicedyrektorów 97,2 proc.).

- Jest trend na dokształcanie się nauczycieli. Dziesięć lat temu zaledwie 58 proc. miało studia magisterskie. Teraz już 92 proc. - dyrektor CODN.

I jeszcze ciekawostka: dyrektorami częściej zostają humaniści. Najczęściej absolwenci wychowania przedszkolnego i wiedzy o społeczeństwie. Wśród wicedyrektorów zaś dominują absolwenci kierunków ścisłych - chemii, fizyki i astronomii oraz matematyki.

Według raportu CODN z roku szkolnego 2002/03 na prawie 557 tys. pełnozatrudnionych nauczycieli (na co najmniej pełny etat) było ponad 30 tys. dyrektorów i 15 tys. wicedyrektorów. Mężczyzn nauczycieli jest ok. 100 tys. (z tego niemal 9 tys. jest dyrektorami), kobiet jest 457 (z tego prawie 21,6 tys. dyrektorek). Raport o dyrektorach to pierwsza publikacja CODN na podstawie tzw. badań Ewikan. W skrócie to edukacyjny spis powszechny - raz na dwa lata wszystkie szkoły wypełniają specjalne ankiety.