Urządzenia elektryczne

Przy stosowaniu urządzeń elektrycznych istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo powstania nieszczęśliwych wypadków, na skutek porażenia prądem elektrycznym. Skutki porażenia zależą głównie od rodzaju prądu, czasu jego przepływu, drogi prądu w ciele człowieka oraz stanu zdrowia i innych indywidualnych cech organizmu (na przykład wagi ciała, wieku, stanu psychicznego).

Przy przepływie prądu o dużym natężeniu może nastąpić nawet zwęglenie tkanek. Również łuk elektryczny (temperatura ponad 3000°C) powoduje ciężkie oparzenia zewnętrzne lub zwęglenie. Prąd o natężeniu 60–100 mA (miliamperów) powoduje migotanie komór serca. Porażane są mięśnie oddechowe, następuje śmierć przez uduszenie. Szczególnie niebezpieczne, grożące śmiercią są porażenia (nawet przy napięciu 220 V) powstałe w środowisku wilgotnym i gorącym.

Aby zapobiec takim wypadkom, przy korzystaniu z urządzeń elektrycznych powinny być stosowane, w zależności od warunków eksploatacji, odpowiednie środki ochrony.

Ochrona przed dotykiem bezpośrednim (dawniej zwana ochroną podstawową) zapobiega:

• zetknięciu się człowieka z częściami obwodów elektrycznych pod napięciem,
• wystąpieniu napięcia na przedmiotach lub częściach, które nie powinny znajdować się pod napięciem,
• szkodliwemu działaniu łuku elektrycznego, jakie może wystąpić przy normalnej lub awaryjnej pracy urządzeń.

Do środków ochrony przed dotykiem bezpośrednim zalicza się powłoki izolacyjne kabli i przewodów, bariery, osłony lub obudowy uniemożliwiające przypadkowe dotknięcie przez człowieka części i instalacji pod napięciem.

Ochrona przed dotykiem pośrednim (dawniej zwana ochroną dodatkową) zabezpiecza przed: napięciem pojawiającym się w przypadku uszkodzenia ochrony przed dotykiem bezpośrednim, pojawienia się napięcia na przedmiotach przewodzących nie należących do obwodu elektrycznego.

Do środków ochrony przed dotykiem pośrednim należy: stosowanie dodatkowych przewodów ochronno-neutralnych PEN (dawniej – zwanych przewodami zerującymi), uziemienie ochronne, ochronne obniżone napięcie robocze, stosowanie urządzeń II klasy ochronności, oznaczonych izolacja ochronna, wyłączniki przeciwporażeniowe, sieci ochronne, separacja i izolacja stanowiska.

Prawidłowa budowa i konserwacja urządzeń elektrycznych gwarantuje pełne bezpieczeństwo ich użytkowania, jeżeli zachowamy niezbędną ostrożność.

Zawsze należy:

• zwracać uwagę na wszelkiego rodzaju tablice ostrzegawcze, znajdujące się na obiektach i urządzeniach elektrycznych i stosować się do ich treści,
• dbać, aby wszystkie osłony do wyłączników, bezpieczników, wtyczek, gniazdek, itp. były porządnie i prawidłowo przymocowane; uszkodzone części trzeba natychmiast wymienić,
• silniki elektryczne utrzymywać w należytym porządku; przed każdym uruchomieniem silnika należy dokonać starannego przeglądu i dokładnie oczyścić go z kurzu,
• dokładnie zbadać przewody urządzeń przenośnych i upewnić się, czy ich izolacja ochronna oraz wtyczki są całe i nie uszkodzone,
• dokładnie uziemić wszystkie części metalowe urządzenia elektrycznego, nie służące do przewodzenia prądu elektrycznego,
• zapewnić dostęp do wyłączników, bezpieczników i silników elektrycznych,
• obsługę urządzeń elektrycznych dokładnie zaznajomić z przepisami bezpieczeństwa i ratownictwa,
• ogrodzić i oznaczyć (w odległości ok. 10 m) miejsce awarii (np. zerwanie przewodu, zwalenie na przewody drzewa, itp.), a następnie natychmiast zawiadomić najbliższą placówkę energetyczną,
• dokonywać okresowo przeglądów użytkowanej instalacji elektrycznej oraz pomiarów zastosowanej ochrony przeciwporażeniowej (skuteczność zerowania, oporność instalacji uziemieniowych).

Nie wolno:

• dopuszczać dzieci w pobliże urządzeń elektrycznych,
• naprawiać bezpieczników topikowych (korków), zakładać drutu i innych przedmiotów metalowych; trzeba mieć stale zapas bezpieczników o właściwym amperażu, przewidzianych dla danego natężenia prądu,
• dotykać przewodów elektrycznych nieizolowanych ani leżących na nich przedmiotów, zarówno w miejscach oznaczonych tabliczkami ostrzegawczymi, jak i tam, gdzie tabliczek takich nie ma,
• przewodów elektrycznych zarzucać słomą lub innymi materiałami, chodzić po nich ani jeździć, gdyż łatwo można w ten sposób uszkodzić ich powłokę izolacyjną,
• urządzać stanowisk pracy i składowisk bezpośrednio pod liniami elektrycznymi i w odległości mniejszej niż 2 m od skrajnych przewodów linii napowietrznych niskiego napięcia.