Trwa saga - "Kaucja na szklane butelki"

Producenci opakowań szklanych i handel wspólnie apelują o wyłączenie butelek szklanych jednokrotnego użytku (butelki szklane) z systemu kaucyjnego.

Autorzy apelu argumentują następująco:

I.Na rynek krajowy wprowadza się przynajmniej 600 tys. ton butelek szklanych rocznie. W większości są one już zbierane w systemach gminnych. Opakowania szklane są już poddawane efektywnemu recyklingowi dzięki istniejącym systemom zbiórki. Z danych GUS wynika, że obecnie już blisko 70% opakowań szklanych w Polsce jest kierowanych do recyklingu. Nie ma zatem potrzeby obejmowania ich dodatkowo systemem kaucyjnym. Nakładanie takiego obowiązku i związane z nim wyzwania organizacyjne, logistyczne i finansowe dla jednostek handlowych są niewspółmierne do możliwych do osiągnięcia efektów. Wręcz przeciwnie – takie dodatkowe obowiązki mogą obniżyć poziom uczestnictwa sklepów w systemie kaucyjnym w zakresie podstawowego celu ustawy i implementowanej przez nią Dyrektywy 2019/904, czyli w zakresie zbiórki opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Z danych nam dostępnych wynika także, że utworzenie systemu logistycznego na potrzeby zbierania opakowań szklanych w sklepach będzie wiązało się dodatkowo z generowaniem większego śladu węglowego w stosunku do obecnych systemów gminnych. Warto dodać, że w Niemczech po wprowadzeniu kaucjonowania szkła jednorazowego nastąpiła siedmioletnia stagnacja poziomu zbierania stłuczki szklanej.

II. Problem bezpieczeństwa i ograniczeń przestrzennych przy składowaniu opakowań szklanych w jednostkach handlu detalicznego – składowanie butelek szklanych wymaga wygospodarowania i odpowiedniego zabezpieczenia dużej części powierzchni sklepu, co w przypadku wielu sklepów małopowierzchniowych:
a. będzie powodowało utrudnienia w działalności handlowej (ze względu na zajęcie dużej części powierzchni przez składowane szkło, którą ze względów bezpieczeństwa należałoby wyłączyć z normalnego ruchu placówki, co nie będzie możliwe w przypadku sklepów posiadających niewielką powierzchnię zaplecza, nawet jeśli powierzchnia handlowa tych sklepów przekracza 100m2);
b. może zagrażać bezpieczeństwu personelu oraz klientów (ze względu na zwiększone ryzyko stłuczenia opakowań jednorazowych w porównaniu do butelek zwrotnych). Proces odbioru butelki szklanej od klienta, przeniesienia go w miejsce bezpiecznego składowania w obrębie sklepu oraz samego składowania w dużej objętości na stosunkowo niewielkiej powierzchni stwarza zagrożenie, a także zakłóca przebieg procesu handlowego.

III.Dyrektywa 2019/904, którą implementuje projektowana ustawa, dotyczy wyłącznie opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i nie obejmuje opakowań szklanych. Wobec tego przyjęcie tak szerokiego zakresu ustawy nie jest niezbędne dla implementacji prawa UE i osiągnięcia celów wyznaczonych przez to prawo. Włączenie opakowań szklanych do systemu kaucyjnego, wprowadzanego w ramach implementacji Dyrektywy 2019/904, stanowi ponadto przejaw gold-platingu, czyli nakładania na przedsiębiorców dodatkowych obowiązków pod pretekstem transpozycji prawa unijnego.

IV. Włączenie butelek szklanych do obligatoryjnego systemu kaucyjnego, zgodnego z przedmiotowym projektem, spowodowałoby konieczność tworzenia od nowa lub znacznej restrukturyzacji istniejących już w tym zakresie zasad, sieci logistycznej itp. Będzie się to wiązać z dodatkowymi obciążeniami finansowymi dla podmiotów wprowadzających napoje na rynek, a tym samym dla klienta końcowego. Wprowadzenie opakowań szklanych wymaga większych powierzchni magazynowych (dla produktu i pustej butelki) oraz znacznie większej ilości transportów: około 2 razy więcej samochodów na dostawę produktu tej samej objętości w stosunku do butelek PET (lżejsze i cieńsze niż szkło).

V. Obecnie największym problemem związanym z recyklingiem szkła w Polsce jest wzrastające rozdrobnienie stłuczki szklanej (frakcja <3mm trudna w recyklingu). Dlatego system kaucyjny zakładający kruszenie lub cięcie butelek w łańcuchu logistycznym – dla uniknięcia oszustw – nie jest, w naszej ocenie, rozwiązaniem optymalnym. W europejskich systemach depozytowych zawartość najdrobniejszej frakcji wynosi nawet do 30%.

Podpisali przedstawiciele organizacji:

Pani Renata Juszkiewicz Prezes Zarządu POHiD
Pan Waldemar Nowakowski Prezes Zarządu Polska Izba Handlu
Pan Maciej Ptaszyński Wiceprezes Zarządu Polska Izba Handlu
Pan Piotr Kardaś Sekretarz Generalny ZP „Polskie Szkło”