aaaaaaaaaaaJOHN_DEERE1

Wiadomość

24 września 2005

Rolnictwo - Deklaracja Wyborcza PSL

  1. Zapewnienie dobrych warunków życia rodzin rolniczych, opłacalności produkcji rolnej, samowystarczalności żywnościowej Polski, dostatku zdrowej żywności dla całego społeczeństwa i na eksport.
  2. Podwyższenie dochodów rolników, zwłaszcza przez zapewnienie pełnych dopłat, jako rekompensaty rosnących kosztów produkcji i malejących cen skupu (a jednocześnie – zapewniających niższe ceny żywności dla wszystkich konsumentów) – zarówno ze środków Unii Europejskiej, jak i z budżetu państwa. Poprawa parytetu dochodowego rolników do pozostałej sfery produkcyjnej gospodarki polskiej.
  3. Utrzymanie KRUS w dotychczasowej postaci, z możliwością ubezpieczenia członków rodziny i prowadzących działalność pozarolniczą na wsi.
  4. Zachowanie dotychczasowego systemu podatkowego w rolnictwie oraz niższych stawek podatku VAT na artykuły rolne i żywnościowe.
  5. Lepsze zorganizowanie rynków skupu produktów rolnych i wprowadzenie skutecznej ochrony polskich rolników przed nieuczciwą konkurencją kapitału zagranicznego w skupie i w supermarketach. Poprawa kursu euro, na korzyść podwyższenia cen skupu i zwiększenia kwoty dopłat z Unii Europejskiej.
  6. Pełne wykorzystanie potencjału produkcyjnego polskiego rolnictwa – ziemi, pracy i środków produkcji. Wspieranie sektora własności polskiej w rolnictwie i przetwórstwie rolno–spożywczym – spółdzielczości, grup producenckich, towarzystw ubezpieczeniowych, giełd, bankowości. Konsolidacja pozioma i pionowa sektora rolno–spożywczego w dyspozycji polskich rolników.
  7. Zagospodarowanie nowych obszarów produkcji, jak biopaliwa czy wsparcie finansowe na poprawę gospodarki leśnej dla 1,5 mln właścicieli prywatnych lasów.
  8. Zdecydowane wspieranie trwałości i rozwoju gospodarstw rodzinnych.
  9. Obrona i realizacja Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej oraz pełna realizacja zadań władz państwowych w rozwoju wsi i rolnictwa.
  10. Uzupełnienie dopłat bezpośrednich, zachowanie obecnego systemu podatkowego, organizacja rynków rolnych, ochrona uczciwej konkurencji, budowa infrastruktury wiejskiej, szczególne wsparcie dla oświaty i kultury na wsi oraz ochrony zdrowia rolników, doradztwo rolnicze, wspieranie lokalnej przedsiębiorczości i usług, a zwłaszcza spółdzielczości wiejskiej i grup producenckich.
  11. Przywrócenie tańszego paliwa rolniczego.
  12. Tworzenie silnej reprezentacji zawodowej producentów rolnych i umacnianie jej miejsca i pozycji w życiu społeczno–gospodarczym kraju.

Trwała i spójna polityka rolna – Program Wyborczy PSL

Ludność rolnicza i polska wieś poniosły w ciągu minionych kilkunastu lat największe koszty przemian społeczno - gospodarczych. Spowodowane to było skrajnie liberalną polityką państwa. W efekcie doszło do ogromnej degradacji wsi.

Zmierzając do zasadniczej i wszechstronnej poprawy społeczno - ekonomicznej wsi i rolnictwa, Polskie Stronnictwo Ludowe dążyć będzie do osiągnięcia niżej przedstawionych celów:

1. Zwiększenie dochodów rolników

Poprawa koniunktury rolnej oraz zdolności inwestycyjnych gospodarstw poprzez proeksportową i prodochodową politykę rolną.

Konieczne są dodatkowe dochody umożliwiające poszukiwanie alternatywnych miejsc zatrudnienia celem utrzymania olbrzymiej rzeszy osób bezrobotnych.

Inwestycyjne wsparcie rodzin wiejskich, które podejmą programy modernizacji swych gospodarstw.

Finansowania ze środków publicznych przedsięwzięć gospodarczych i inwestycyjnych wykraczających poza gospodarstwa.

2. Wykorzystanie możliwości, jakie stwarza Wspólna Polityka Rolna

Pełne wykorzystanie wynegocjowanych warunków finansowania rolnictwa.

Dążenie do skrócenia okresu dochodzenia do pełnych dopłat bezpośrednich uzgodnionych aktualnie na 2013 r.

Wzrost eksportu produktów rolnych i artykułów rolno-spożywczych na rynki wewnątrzunijne.

Pomoc wsi w wykorzystaniu funduszy w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego i Rozwój Obszarów Wiejskich oraz w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Wzmocnienie organizacyjne instytucji odpowiedzialnych za rozwój obszarów wiejskich.

3. Samowystarczalność żywnościowa Polski

Zapewnienie samowystarczalności żywnościowej Polski jest fundamentem bezpieczeństwa żywnościowego narodu. Polska należy do tych krajów europejskich, które udzielają najmniej subwencji dla rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Jest to jedna z przesłanek niekorzystnego dla ludności poziomu cen żywności ograniczającego nadmiernie popyt. Ustalenie minimum bezpieczeństwa żywnościowego i zasad osłony żywnościowej dla biedniejszych grup społeczeństwa powinno stanowić cel strategiczny polityki gospodarczej Polski.

Wielkim wyzwaniem jest wykorzystanie ekologicznych możliwości polskiego rolnictwa. Polska zdrowa żywność powinna i może stać się europejskim przebojem.

4. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich

Opowiadamy się za gospodarstwem rodzinnym jako podstawowym podmiotem w polskim rolnictwie.

Zrównoważony rozwój poprzez wielofunkcyjność obszarów wiejskich musi być finansowany w ramach programów przemian strukturalnych ze środków publicznych krajowych jak i UE.

Wieś i rolnictwo - Program Społeczno-Gospodarczy PSL

Ludność rolnicza i polska wieś poniosły w ciągu minionych kilkunastu lat największe koszty przemian społeczno - gospodarczych. Spowodowane to było skrajnie liberalną polityką państwa. Rolnictwo stanęło wobec ostrej konkurencji importu na skalę nieznaną współczesnym państwom demokratycznym. W efekcie doszło do ogromnej degradacji wsi. Drastyczny spadek dochodów rolników oznacza pozbawienie ich korzyści ze wzrostu gospodarczego oraz powiększenie dystansu cywilizacyjnego w stosunku do ludności miast, zwłaszcza dużych. Spowodował on również dramatyczne zwiększenie rozmiarów ubóstwa, stanowiącego pożywkę dla patologii społecznych.

Rolnictwo polskie bez protekcji państwa nie może się rozwijać. Mechanizm rynkowy w każdych warunkach deprecjonuje rolnictwo pozbawiając je części wytworzonej wartości dodanej. Trzeba to mu zrekompensować poprzez pośrednie i bezpośrednie transfery budżetowe tworzące osłonę dochodową oraz możliwości rozwoju. Niezbędna jest również ochrona rynku rolnego przed nieuczciwą konkurencją. Rynek rolny wymaga wielu ważnych zmian systemowych, ale za najważniejsze zadanie należy uznać zwiększenie jego przewidywalności. Rolnik musi mieć pewność co do warunków produkcji, cen, możliwości sprzedaży swoich produktów. Tego rodzaju regulacje obowiązują w Unii Europejskiej i powinny obowiązywać również w odniesieniu do polskiego rolnictwa.

Wsi i rolnictwa nie można oceniać jedynie według kryteriów ekonomicznych. Gospodarstwa rolne są strukturą, która nie może funkcjonować według jednego celu, jakim jest maksymalizacja zysku. Realizują one dochody, ale także pełnią liczne funkcje społeczne, środowiskowe, kulturowe. Wchłaniają utajone bezrobocie, chronią ekosystemy rolnicze i w ten sposób obniżają społeczne koszty polityki zatrudnienia.

Integracja Polski ze strukturami europejskimi, stwarza szansę do znacznego przyspieszenia rozwoju obszarów wiejskich - rozwoju infrastruktury technicznej, zagospodarowania gruntów słabszej jakości na cele leśnictwa i rekreacji, realizacji wielofunkcyjnego rozwoju wsi, rozwoju rolnictwa przyjaznego środowisku. Objęcie polskiego rolnictwa i gospodarki żywnościowej Wspólną Polityką Rolną (WPR) jest warunkiem koniecznym dla jego restrukturyzacji i modernizacji, poprawy dochodowości gospodarstw i przebudowy otoczenia rolnictwa, m.in. w zakresie infrastruktury handlowej i finansowej obsługi obszarów wiejskich. Integracja polskiej gospodarki żywnościowej z UE oznaczać musi objęcie polskich rolników bezpośrednimi dopłatami wyrównawczymi, z jakich korzystają rolnicy pozostałych państw członkowskich w jak najkrótszym okresie. Znaczenie tego instrumentu dla wzrostu przychodów rolniczych w UE sukcesywnie rośnie. Naruszenie symetryczności dopłat po stronie polskiej grozi w tych warunkach utratą zdolności konkurencyjnych polskiego rolnictwa, gdyż ceny produktów krajowych musiałyby być w tych warunkach wyższe niż u producentów z UE.

Polskie Stronnictwo Ludowe zawsze było głęboko zakorzenione w środowiskach wiejskich. Politycy naszego Stronnictwa na miarę reprezentacji w parlamencie i strukturach rządowych łagodzili negatywne skutki liberalizmu w gospodarce i zabiegali o skuteczne rozwiązania na rzecz wsi i rolnictwa, gdzie żyje 38 proc. polskiego społeczeństwa. Uważamy, że rolnictwu i polskiej wsi potrzebna jest trwała i spójna polityka rolna, która z jednej strony będzie uwzględniała rodzimy potencjał, z drugiej zaś członkostwo Polski w Unii Europejskiej i włączenie w ramy Wspólnej Polityki Rolnej.

Zmierzając do zasadniczej i wszechstronnej poprawy społeczno - ekonomicznej wsi i rolnictwa, Polskie Stronnictwo Ludowe dążyć będzie do osiągnięcia niżej przedstawionych celów strategicznych:

I. Tworzenia warunków dla społeczności wsi i małych miast do osiągania przez ludność rolniczą i wiejską dochodów porównywalnych z innymi grupami społeczno - zawodowymi

W Polsce, daleko ostrzej niż w krajach wysoko rozwiniętych, na czoło w polityce rolnej wysuwa się problem dochodów rolniczych rodzin wiejskich, co wiąże się z dramatycznie niskim ich poziomem. Osiągnięcie ich porównywalnego poziomu z innymi grupami społeczno-zawodowymi wymaga:

  1. poprawy koniunktury rolnej oraz zdolności inwestycyjnych gospodarstw poprzez proeksportową i pro-dochodową politykę rolną;
  2. kompensacji kosztów utrzymania bezrobocia ukrytego i strukturalnego, które ponoszą rodziny wiejskie, w ten sposób odciążając całe społeczeństwo. Ogranicza to akumulację wewnętrzną rodzin wiejskich. Konieczne są dodatkowe dochody umożliwiające poszukiwanie alternatywnych miejsc zatrudnienia celem utrzymania osób bezrobotnych;
  3. inwestycyjnego wsparcia rodzin wiejskich, które podejmą programy modernizacji swych warsztatów wytwórczych poprzez poręczenia pożyczek zaciągniętych na unowocześnienie gospodarstw i produkcji ekologicznej, preferencyjne oprocentowanych kredytów, dzięki którym zwiększa się i modernizuje potencjał wytwórczy gospodarstw m.in. przez zakup ziemi i maszyn, urządzeń rolnych, obiektów budowlanych, zaopatrzenie w wodę, źródła energii czy nasadzenia drzew i krzewów;
  4. finansowania ze środków publicznych przedsięwzięć gospodarczych i inwestycyjnych wykraczających poza gospodarstwa. Dotyczy to urządzeń infrastruktury technicznej i społecznej na obszarach wiejskich, ochrony środowiska naturalnego, promowania postępu technicznego i biologicznego, tworzenia na wsi nowych miejsc pracy, a także powstawania i modernizacji infrastruktury rynkowej. Inwestycje w tym zakresie finansowane być powinny ze środków budżetu państwa i Unii Europejskiej z udziałem samorządów lokalnych oraz fundacji krajowych i zagranicznych. Za brzegowe warunki wysiłku inwestycyjnego w sektorze rolno-żywnościowym należy uznać 3,5% udział rolnictwa i gospodarki żywnościowej w wydatkach budżetu państwa, nie licząc kredytów Banku Światowego i unijnych programów operacyjnych i strukturalnych. W realiach budżetu państwa, kwota wydatków na w/w cele powinna być zwiększona minimum o jedną trzecią w stosunku do budżetu z 2004 r.

II. Pełnego wykorzystanie możliwości, jakie stwarza Wspólna Polityka Rolna:

Wraz z członkostwem Polski w UE, polskie rolnictwo zostało włączone w ramy Wspólnej Polityki Rolnej określonej w Traktacie o Wspólnocie Europejskiej i w prawie pochodnym stanowionym na poziomie Wspólnoty przez Radę Unii Europejskiej oraz poszczególne Komisje. Przygotowanie polskich instytucji i reprezentujących je osób do udziału w procedurach decyzyjnych UE oraz odpowiednio wypracowanych stanowisk jest obecnie podstawowym i najważniejszym zadaniem.

Wśród zadań krajowej polityki wdrażającej WPR i służącej rozwojowi polskiego rolnictwa w pierwszych latach członkostwa należy położyć nacisk na:

  1. Pełne wykorzystanie wynegocjowanych warunków finansowania rolnictwa. Wypłaty z budżetu państwa poprzedzające refinansowanie z budżetu są niezbędne zarówno na zapewnienie niezbędnej konkurencyjności polskich gospodarstw jak i wykazanie, że determinacja polskich negocjatorów o uzyskanie pełnych dopłat bezpośrednich nie była przypadkowa, ale uzasadniona troską o rolnictwo;
  2. Dążenie do skrócenia okresu dochodzenia do pełnych dopłat bezpośrednich uzgodnionych aktualnie na 2013 r.
  3. Wykorzystanie warunków strefy wolnego handlu obowiązującej w ramach UE do wzrostu eksportu produktów rolnych i artykułów rolno-spożywczych na rynki wewnątrzunijne;
  4. Wspieranie organizacyjno-techniczne i koncepcyjne zdolności absorpcyjnych wsi i rolnictwa w wykorzystaniu funduszy w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego i Rozwój Obszarów Wiejskich oraz w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.
  5. Wzmocnienie organizacyjne instytucji odpowiedzialnych za rozwój obszarów wiejskich. Będzie to wymagało ogromnej aktywności instytucji także spoza resortu rolnictwa, kreujących przedsiębiorczość i wspierających rynki pracy.

Polityka rolna realizowana w Polsce będzie różniła się od stosowanej w dotychczasowych państwach członkowskich co do sposobu i zakresu stosowania wybranych instrumentów WPR. Oznacza to konieczność stałego analizowania wszystkich konsekwencji, jakie ta polityka rolna przyniesie. Wyniki tych analiz i ocen powinny być niezwłocznie wykorzystywane w negocjacjach na forum Rady UE ds. Rolnictwa oraz we współpracy z Komisją Europejską Polska musi pilnować swoich interesów ekonomicznych wobec spodziewanych zmian WPR. W interesie Polski leży utrzymanie wspólnotowego charakteru polityki rolnej UE, a nie jej renacjonalizacja.

Nowe instrumenty i środki wprowadzane w ramach WPR powinny obejmować na równych zasadach wszystkie państwa członkowskie, by zabezpieczyć konkurencyjność polskiego rolnictwa w ramach jednolitego rynku wewnętrznego.

III. Tworzenia dla ludności rolniczej i wiejskiej równych szans w zakresie korzystania ze zdobyczy cywilizacyjnych:

Tworzenie równych szans w zakresie zdobyczy cywilizacyjnych dotyczy przede wszystkim edukacji. Polityka edukacyjna w środowisku wiejskim musi obejmować obowiązkowe kształcenie dzieci na poziomie elementarnym, powszechne bezpłatne kształcenie na poziomie średnim, tworzenie młodzieży wiejskiej równych szans w dostępie do wykształcenia wyższego oraz powszechną edukację osób dorosłych, co należy pojmować jako permanentne kształcenie ogólne i zawodowe. System edukacji ludzi żyjących na wsi powinien spełniać trzy warunki:

  1. powszechność dostępu do bezpłatnego kształcenia;
  2. zdolność wyławiania młodzieży szczególnie uzdolnionej i stwarzanie dla niej możliwości wszechstronnego rozwoju;
  3. tworzenie szans awansu przez wykształcenie;
  4. Obecnie realizowana reforma edukacyjna nie do końca spełnia powyższe warunki i jest niewystarczająca. W istocie deprecjonuje ona młodzież wiejską, już w punkcie startu do dorosłego życia stawia ją w pozycji gorszej niż młodzież z dużych miast. Nikt nie może spokojnie przechodzić koło faktu, że tylko 2-3% młodzieży pochodzącej z gospodarstw rolnych dostaje się obecnie na studia wyższe. Sam ten fakt stanowi wielkie oskarżenie systemu społecznego, który go zrodził. Szkoła wiejska jest nie tylko miejscem pobierania wiedzy, ale także ośrodkiem życia kulturalnego. Opowiadamy się za natychmiastowym zaprzestaniem likwidacji szkół na obszarach wiejskich. Bez szkół tereny te będą podlegały dalszej cywilizacyjnej degradacji.

IV. Tworzenie dla ludności rolniczej i wiejskiej równych szans w zakresie korzystania z ochrony zdrowia:

  1. utworzyć wydajny, sprawny system gromadzenia środków na ochronę zdrowia;
  2. utworzyć system budżetowo-ubezpieczeniowo-partycypacyjny z wyraźnie określoną częścią kosztów pokrywanych przez budżet państwa, fundusze ubezpieczeniowe oraz pacjentów;
  3. umiejscowić ubezpieczenie zdrowotne rolników w systemie KRUS na wzór innych krajów mających wydzielone systemy ubezpieczeń społecznych rolników. Dotacja do KRUS jest także formą społecznej rekompensaty za materialne upośledzenie rodzin chłopskich i udział dotacji w finansowaniu ubezpieczeń KRUS może maleć tylko odpowiednio do wzrostu dochodów rolniczych.

V. Tworzenie dla ludności rolniczej i wiejskiej równych szans w zakresie korzystania ze zdobyczy kultury:

  1. Kultura jest dobrem ogólnonarodowym. Powinna chronić narodowe dziedzictwo kulturalne, pomnażać dobra kultury oraz zapewniać równe i powszechne z nich korzystanie;
  2. Należy wspierać wszystkie wartościowe kierunki rozwoju kultury w obszarze profesjonalnym, ludowym i amatorskim. Chronić podstawy kultury narodowej, jej tradycyjnych i chrześcijańskich wartości;
  3. Kultura w środowisku wiejskim musi być wspomagana środkami publicznymi, w tym także z udziałem samorządów lokalnych.

VI. Urzeczywistniania koncepcji zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich poprzez tworzenie warunków wielofunkcyjności, ładu przestrzennego, infrastruktury.

Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich ma być realizowany poprzez tworzenie warunków wielofunkcyjności, ładu przestrzennego i rozwoju infrastruktury. Oznacza to przekształcanie tradycyjnych obszarów rolniczych w struktury o wielu funkcjach oraz kojarzenie produkcji rolniczej z innymi rodzajami aktywności gospodarczej na szczeblu gospodarstwa rolnego. Warunkiem kreacji wielofunkcyjności obszarów wiejskich jest dbanie o rozwój infrastruktury technicznej i społecznej, wspieranie lokalnej przedsiębiorczości, rozwój agroturystyki i specjalistycznego doradztwa. Należy tworzyć warunki zachęcające inwestorów do lokowania swoich firm na obszarach wiejskich oraz kreujące przedsiębiorcze postawy rolników. Zrównoważony rozwój poprzez wielofunkcyjność obszarów wiejskich musi być finansowany w ramach programów przemian strukturalnych ze środków publicznych krajowych jak i UE. Jest on jednak integralną częścią polityki pro-dochodowej i pro-popytowej, w tym działań na rzecz wzrostu zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu, tak by możliwe było pokonanie bariery popytu na dobra i usługi oferowane przez firmy zlokalizowane na rynkach lokalnych nastawionych na obsługę miejscowej ludności.

VII. Zapewnienie samowystarczalności żywnościowej Polski.

Zapewnienie samowystarczalności żywnościowej Polski jest fundamentem bezpieczeństwa żywnościowego Narodu. Polska należy do tych krajów europejskich, które udzielają najmniej subwencji dla rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Jest to jedna z przesłanek niekorzystnego dla ludności poziomu cen żywności ograniczającego nadmiernie popyt. Ustalenie minimum bezpieczeństwa żywnościowego i zasad osłony żywnościowej dla biedniejszych grup społeczeństwa powinno stanowić cel strategiczny polityki gospodarczej Polski.

VIII. Różnorodność rolnictwa i obszarów wiejskich podstawą rozwoju:

  1. Polskie Stronnictwo Ludowe opowiada się za gospodarstwem rodzinnym jako podstawowym podmiotem w polskim rolnictwie. Nieuchronne procesy koncentracji ziemi i produkcji muszą bazować także na kryteriach społecznych, uwzględniać aktualne możliwości produkcyjne, dochodowe jak i techniczne gospodarstw rodzinnych;
  2. Kurs na różnorodność i komplementarność na rynku globalnym, europejskim i krajowym (rozwój gospodarstw rolnych typu przedsiębiorstw oraz wspieranie gospodarstw rodzinnych (preferencje krajowe); rozwój technologii industrialnych w przypadku produktów masowych oraz rozwój technologii tradycyjnych i produktów niszowych, wszechstronna promocja polskiej żywności, rozwój agroturystyki, miejsca pracy na wsi w drobnym przemyśle, rzemiośle i usługach) - pełne uzyskanie potencjału produkcyjnego;
  3. Regionalizacja rozwoju rolnictwa i wsi z uwzględnieniem różnych potencjałów i możliwości - przy zwiększaniu samorządności regionów;
  4. Dostosowanie struktury produkcji także do potencjału produkcyjnego (ujemnie trzeba ocenić wypieranie chowu bydła i owiec przez trzodę chlewna i drób, gdyż powoduje to niewykorzystanie krajowej bazy paszowej na rzecz importu pasz).

IX. Konkurencyjność rolnictwa wymaga systemowego wsparcia:

  1. Pełne spożytkowanie możliwości tworzonych przez Wspólną Politykę Rolną oraz działania na rzecz zmiany modelu WPR;
  2. Zachowanie konkurencyjności polskiego rolnictwa wymaga jego silnego nasycenia postępem technicznym, co będzie niemożliwe bez zaangażowania środków publicznych w jego stymulowanie i wdrażanie;
  3. Wzmocnienie organizacyjne szkół rolniczych oraz tworzenie instytucji szkolących dla rolnictwa i obszarów wiejskich;
  4. Tworzenie instytucji (rolniczych i wiejskich, rynkowych i biznesowych). Istotne jest, aby właścicielami struktur gospodarczych (spółdzielnie, grupy producentów, stowarzyszenia, rolnicze towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, giełdy rolne) byli rolnicy, co umożliwi im funkcjonowanie na rynku. Niezbędna jest również nowa ustawa o spółdzielniach rolniczych i grupach producentów oraz przekazanie kontroli nad rynkami hurtowymi producentom rolnym;
  5. Wielofunkcyjność rolnictwa - gospodarstw rodzinnych (system płatności za funkcje tworzenie dóbr i usług publicznych);
  6. Pozyskiwanie energii odnawialnych na rzecz rolnictwa

POWIĄZANE

Jak wynika z najnowszego sondażu, 76,1% Polaków na co dzień oszczędza na zakupac...

– Od początku urzędowania przyjmujemy formułę dialogu z rolnikami – podkreślił m...

Procesy zmian klimatycznych mają istotny wpływ na Ukrainę jako państwo agrarne. ...


Komentarze

Bądź na bieżąco

Zapisz się do newslettera

Każdego dnia najnowsze artykuły, ostatnie ogłoszenia, najświeższe komentarze, ostatnie posty z forum

Najpopularniejsze tematy

gospodarkapracaprzetargi
Nowy PPR (stopka)
Jestesmy w spolecznosciach:
Zgłoś uwagę