IACS – seminarium – cele Wspólnej Polityki Rolnej

Traktat Rzymski podpisany 25 III 1955 roku powołujący Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) wyznaczył jako zasadnicze cele Wspólnej Polityki Rolnej (Common Agriculture Policy –ang.): podniesienie wydajności rolnictwa przez: unowocześnienie, racjonalizację produkcji, wspieranie postępu technicznego, optymalne wykorzystanie czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej oraz zapewnienie ludności rolniczej godziwych warunków życia jak i zwiększenie dochodów rolników.
Ważnym elementem WPR są: stabilizacja rynku artykułów rolnych oraz zapewnienie odpowiedniego zaopatrzenia w produkty rolne a także umożliwienie konsumentom kupna produktów rolnych po "rozsądnych" cenach.

Wspólna polityka rolna polega na odgórnej organizacji rynków poszczególnych produktów (np. zboża, masła, mięsa). Zakres oraz formy tej organizacji są różne dla różnych artykułów rolnych w zależności od znaczenia, specyfiki oraz sytuacji na rynku. Wspólną Polityką Rolną kształtują trzy podstawowe zasady:

1. zasada utrzymania wspólnego rynku rolnego, w obrębie którego istnieje swobodny przepływ artykułów rolnych i wprowadzone są wspólne ceny,
2. zasada preferencji Wspólnoty – pierwszeństwo zbytu na rynku Wspólnoty mają artykuły wyprodukowane na jej obszarze,
3. zasada finansowania rolnictwa przez państwa członkowskie poprzez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (FEOGA).

Narzędziami za pomocą, których realizuje się wyżej wymienione zasady jest:

• kształtowanie ceny produktów przez rynek tylko w ograniczonym stopniu,
• ustalanie przez Wspólnotę co roku jednakowych ceny zbytu dla większości artykułów rolnych (poziom tych cen jest zawsze wyższy od cen światowych),
• interwencyjny zakup nadwyżek (po cenach gwarancyjnych) – wprowadzone w celu utrzymania wysokiego poziomu cen oraz zredukowania nadwyżek,
• stosowanie instrumentów polityki handlowej (cła, kontyngenty, itd.),
• subsydiowanie eksportu rolnego poza Wspólnotę (eksporterzy uzyskują rekompensatę równą różnicy między wysoką ceną Wspólnoty, a niższą ceną na rynku światowym, po której sprzedawane są nadwyżki rolne),
• redukcja kosztów produkcji (instrumenty polityki kredytowej, polityka podatkowa, dotacje do środków produkcji).

Wspólna Polityka Rolna w zamierzeniach twórców ma zapewnić samowystarczalność Wspólnoty w zakresie zaopatrzenia w większość artykułów żywnościowych, wzrost wydajności gospodarstw rolnych, stabilizację cen artykułów rolnych oraz nadwyżki (zboża, mięsa, mleka, warzyw, owoców), których większość jest sprzedawana w państwach trzecich, ale eksport ten jest subsydiowany. WPR posiada też swoich krytyków.

Argumenty krytyczne koncentrują się na tym, że:

• na Wspólnej Polityce Rolnej zarobili przede wszystkim ci rolnicy, którzy produkowali najwięcej i posiadali wysoko uprzemysłowione gospodarstwa rolne,
• wymuszany jest transfer dochodów od konsumentów do rolników,
• istnieje uprzywilejowanie regionów północy (uprawa zbóż, hodowla bydła) w przeciwieństwie do regionów południowych (produkcja warzyw, owoców i wina),
• intensyfikacja produkcji prowadzi do degradacji środowiska naturalnego,
• zbyt wysokie są ceny żywności,
• przeciętne dochody rolników stanowią wciąż około połowy przeciętnych dochodów ludności nierolniczej.

Działania w kierunku zreformowania Wspólnej Polityki Rolnej rozpoczęto w połowie lat osiemdziesiątych. Podstawowym celem reformy jest zwiększenie konkurencyjności artykułów rolnych i spożywczych pochodzących ze Wspólnoty na rynkach światowych, ograniczenie nadwyżek w produkcji rolnej oraz polepszenie stanu środowiska naturalnego.

Reforma zakłada między innymi:

• obniżenie cen,
• ograniczenie subsydiowania producentów i eksporterów rolnych,
• zmianę zasad przyznawania subwencji,
• wprowadzenie bardziej elastycznych zasad interwencjonizmu na rynku,
• subwencjonowanie rolników, którzy produkują w sposób przyjazny dla środowiska,
• subwencje dla rolników, którzy ponieśli straty z powodu obniżenia cen i obowiązkowego ograniczenia produkcji przez Wspólnotę.