Informacja o stanie realizacji programu SAPARD według danych na dzień 28 lipca 2003 r.

Opracowano w Departamencie Pomocy Przedakcesyjnej i Funduszy Strukturalnych MRiRW Warszawa, 30 lipca 2003 roku.

I. Działania Programu SAPARD

1) Działania w trakcie realizacji

W oparciu o decyzję Komisji Europejskiej z dnia 2 lipca 2002 r. o przekazaniu Polsce zarządzania Programem SAPARD, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa rozpoczęła z dniem 17 lipca 2002 roku przyjmowanie wniosków o pomoc finansową w Działaniach:

1. "Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych",
2. "Inwestycje w gospodarstwach rolnych",
3. "Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich",

W Działaniu 1, w którym beneficjentami są przedsiębiorcy oraz grupy producentów rolnych i ich związki, złożono łącznie 474 wnioski o pomoc finansową¹. Do dnia 28.07.2003 r. podpisano 226 umów z beneficjentami tego działania. Obecnie trwa ocena wniosków złożonych w terminie od 26 maja do 27 czerwca. br. Następny termin składania wniosków został ogłoszony przez Prezesa ARiMR na dni od 30 lipca do 29 września 2003 r. i będzie uwzględniał zmiany opisane w pkt. III. 1.

W Działaniu 2, w którym beneficjentami są rolnicy, wnioski składane są od 17.07.2002 r. do wyczerpania środków. Do dnia 28.07.br. złożono 2 074 wnioski o pomoc finansową. Do dnia 28.07.2003 r. ARiMR podpisała 1 394 umowy z rolnikami o udzielenie pomocy finansowej. Z dniem 30 lipca 2003 roku weszły w życie zmiany opisane w pkt. III. 1., dotyczące m.in. podwyższenia limitów produkcji i możliwości zakupu ciągników.

W Działaniu 3, w którym beneficjentami są gminy, związki gmin i powiaty, złożono 2 032 wnioski o pomoc finansową² oraz udzielono 1 718 promes. Do dnia 28.07.2003 r. zawarto 1 570 umów pomiędzy ARiMR a beneficjentami tego działania. Na dni od 30 lipca do 15 września 2003 r. Prezes ARiMR wyznaczył kolejny termin składania wniosków.

Ponadto na podstawie decyzji KE z dnia 2 lipca 2002 roku uruchomiono również Działanie 6. .Szkolenia zawodowe. i Działanie7. .Pomoc techniczna.. W ramach Działań 6 i 7 zakończono procedurę przetargową na realizację projektów objętych finansowaniem z RUF 2000 i 2001. W Działaniu 6 podpisano 8 umów, w Działaniu 7 . 3 umowy, aktualnie trwa realizacja projektów.

2) Działania przygotowywane do uruchomienia

W kwietniu 2002 r. Komisja Europejska podjęła decyzję o zatwierdzeniu nowej wersji Działania 4. .Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich., przyjętej przez Zespół-Komitet do Spraw Monitorowania Programu SAPARD Uchwałą nr 4 z dnia 7 lutego 2002 r. We wrześniu 2002 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przekazała Krajowemu Urzędnikowi Zatwierdzającemu (KUZ) . Podsekretarzowi Stanu w Ministerstwie Finansów procedury wdrożeniowe dla Działania 4, w celu sprawdzenia ich przez audytora zewnętrznego, w możliwie najkrótszym terminie przed wydaniem przez KUZ krajowego aktu akredytacji dla Działania 4.

W dniu 11 czerwca 2003 r. Krajowy Urzędnik Zatwierdzający wydał Krajowy Akt Akredytacji dla Działania 4 Programu SAPARD. W dniach 30 czerwca . 4 lipca odbyła się misja audytorów Komisji Europejskiej sprawdzająca przygotowanie procedur do Działania 4 przed wydaniem przez KE decyzji o przekazaniu Polsce zarządzania Programem SAPARD w ramach Działania 4. Zakłada się, że przyjmowanie wniosków o pomoc finansową w Działaniu 4 rozpocznie się w III kwartale br.

Zgodnie z Uchwałą Nr 18 Zespołu-Komitetu do Spraw Monitorowania Programu SAPARD z dnia 18.12.2002 roku w sprawie przywrócenia realizacji schematu .Pilotażowe programy rolnośrodowiskowe. w ramach Działania 5 Programu Operacyjnego SAPARD, kontynuowane są prace zmierzające do uruchomienia tego działania jesienią 2003 roku. Na posiedzeniu w dniu 4 czerwca br., Zespół-Komitet ds. Monitorowania Programu SAPARD podjął Uchwałę nr 20 w sprawie przyjęcia opisu Działania 5. .Program rolnośrodowiskowy (projekty pilotażowe)., która umożliwia przygotowanie procedur wdrożeniowych dla ww. działania.

II. Wykorzystanie środków

Polska podpisała z Komisją Europejską cztery Roczne Umowy Finansowe:
- na rok 2000 w dniu 29 marca 2001 . na kwotę 171 570 075 euro,
- na rok 2001 w dniu 6 czerwca 2002 . na kwotę 175 057 271 euro,
- na rok 2002 w dniu 3 kwietnia 2003 . na kwotę 179 874 468 euro,
- na rok 2003 w dniu 4 czerwca 2003 . na kwotę 181 658 615 euro.

Aktualnie realizowane działania Programu SAPARD współfinansowane są ze środków dostępnych w ramach RUF 2000 i 2001. W Rocznej Umowie Finansowej na rok 2003 znajdują się przepisy wprowadzające w życie postanowienia zawarte w Rozporządzeniu Komisji Europejskiej (KE) 188/2003 z dnia 31 stycznia 2003 r. zmieniającym Rozporządzenie (KE) 2222/2000 o wydłużeniu terminów wygasania zobowiązań KE w ramach Rocznych Umów Finansowych 2000, 2001 i 2002, odpowiednio do końca 2004, 2005 i 2006 roku. Przepisy te umożliwiają przedłużanie terminów realizacji umów zawartych pomiędzy Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa a beneficjentami Programu SAPARD.

Stopień wykorzystania środków z RUF 2000 i 2001, według stanu na 28 lipca 2003 r., na podstawie wniosków uznanych za zgodne z Programem SAPARD, przedstawia się następująco³: 

- Działanie 1 . 72,47% - 362 987 591,28 zł,
- Działanie 2 . 23,70% - 80 434 015,41 zł,
- Działanie 3 . 87,64% - 855 530709,18 zł

natomiast na podstawie zawartych umów:

- Działanie 1 . 39,93% - 200 029 416,13 zł,
- Działanie 2 . 17,99% - 61 049 610,46 zł,
- Działanie 3 . 71,86% - 701 488 923,54 zł

oraz w oparciu o promesy wydane w Działaniu 3 . 80,95% . 790 197 004,62 zł.⁴

Ponadto do dnia 28 lipca br. dokonano 330 płatności na łączną kwotę 24 128 423,65 zł, w tym 305 płatności w ramach Działania 2 na kwotę 12 920 933,88 zł oraz 25 płatności w Działaniu 1 na kwotę 11 207 489,77 zł.

III. Zmiany w Programie Operacyjnym SAPARD

1) Zmiany zatwierdzone

Od dnia 30 lipca obowiązują zmiany w Programie SAPARD zatwierdzone przez Zespół-Komitet ds. Monitorowania Programu SAPARD w dniu 18 grudnia 2002 r. i przez Komisję Europejską decyzją z 11 lipca 2003 r. oraz pismem z dnia 17 lipca 2003 r. Zmiany w Programie SAPARD zostały ujęte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i kierunków działań oraz sposobów realizacji zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w zakresie gospodarowania środkami pochodzącymi z funduszy Unii Europejskiej, opublikowanym w dniu 22 lipca 2003 r. (Dz. U. Nr 129, poz. 1177).

Do ważniejszych zmian ujętych w rozporządzeniu należą:

w Działaniu 1. "Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych"

• wprowadzenie jednolitego poziomu finansowania na poziomie 50% kosztów kwalifikowanych, bez podziału na kategorie inwestycji (dotychczas istniały 3 rozdzielne kategorie inwestycji o różnym poziomie pomocy, od 30% do 50%),
• korekta przepisów dotyczących możliwości budowy nowych budynków, które wejdą w skład istniejących przedsiębiorstw przetwórstwa artykułów pochodzenia zwierzęcego lub owoców i warzyw;

w Działaniu 2. "Inwestycje w gospodarstwach rolnych"

• podwyższenie górnych limitów produkcji mleka z 350 000 l/rok do 550.000 l/rok i trzody chlewnej z 250 na 600 stanowisk dla tuczników (w cyklu zamkniętym z 25 na 60 stanowisk dla macior) . limity te stanowią jeden z warunków uzyskania pomocy finansowej w Programie SAPARD,
• podwyższenie limitów pomocy finansowej przeliczonych proporcjonalnie do zwiększenia górnych limitów produkcji
  - z 85 000 do 130 000 PLN dla gospodarstw specjalizujących się w produkcji mleka,
  - z 110 000 do 170 000 PLN w gospodarstwach specjalizujących się w produkcji mleka, w przypadku gdy elementem inwestycji jest budowa urządzeń do przechowywania odchodów zwierzęcych,
  - z 65 000 do 150 000 PLN dla inwestycji w sektorze trzody chlewnej;
• uwzględnienie możliwości zakupu ciągników także w Schemacie 2.1. Restrukturyzacja produkcji mleka oraz w Schemacie 2.2. Modernizacja gospodarstw specjalizujących się w produkcji zwierząt rzeźnych (dotychczas zakup ciągnika był możliwy jedynie w Schemacie 2.3. Zwiększenie różnorodności produkcji gospodarstw rolnych);

w Działaniu 2 (oraz w przygotowanym do uruchomienia Działaniu 4. "Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich"): 

• umożliwienie ubiegania się o wsparcie finansowe także rolnikom ubezpieczonym w ZUS (dotychczas odbiorcami pomocy mogli być wyłącznie rolnicy ubezpieczeni w KRUS).

w Działaniu 3. "Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich"

• umożliwienie jednostkom samorządu terytorialnego składania maksymalnie 5 wniosków o pomoc finansową w terminie ogłaszanym przez Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jednak nie więcej niż 3 wniosków w ramach jednego ze schematów pomocy:

3.1. Zaopatrzenie gospodarstw wiejskich w wodę wraz z uzdatnieniem,
3.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków komunalnych,
3.3. Gospodarka odpadami stałymi,
3.4. Drogi gminne i powiatowe na obszarach wiejskich,
3.5. Zaopatrzenie w energię; (podczas poprzedniej tury zbierania wniosków w 2002 r. możliwe było złożenie 1 wniosku w każdym z ww. schematów).

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oczekuje, że wprowadzenie ww. zmian przyczyni się w znaczącym stopniu do zwiększenia wykorzystania środków Programu SAPARD, szczególnie w Działaniu 1. "Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych" i Działaniu 2. "Inwestycje w gospodarstwach rolnych".

2) Zmiany przyjęte przez Zespół-Komitet do Spraw Monitorowania Programu SAPARD w czerwcu 2003 roku:

• w Działaniu 1: - poszerzenie kręgu beneficjentów o przedsiębiorców prowadzących działalność związaną z usługowym przechowywaniem towarów zamrożonych lub schłodzonych pochodzących z przetwórstwa mleka, ryb, uboju, rozbioru i przetwórstwa mięsa a także owoców i warzyw. - zwiększenie maksymalnego limitu pomocy w Działaniu 1. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych do 10 000 000 zł w okresie trwania Programu. 
• w Działaniu 1 i 2: - dopuszczenie co najmniej trzech płatności w ramach Działania 1 oraz Działania 2 (w Schemacie 2.1. Restrukturyzacja produkcji mleka oraz w Schemacie 2.2. w ramach Komponentu 2.2.3. Modernizacja produkcji trzody chlewnej i drobiu (dla inwestycji w gospodarstwach specjalizujących się w produkcji trzody chlewnej) w taki sposób, aby wprowadzić możliwość podzielenia inwestycji na trzy etapy i dokonywać częściowej płatności pomocy po zakończeniu poszczególnych etapów inwestycji;
• w Działaniu 2: - podniesienie limitu wieku rolników mogących ubiegać się o wsparcie z 50 lat do 55 lat.

Wyżej wymienione zmiany przyjęte przez Komitet Monitorujący w czerwcu br. muszą przejść całą długotrwałą procedurę akredytacyjną i prawdopodobnie zaczną obowiązywać na przełomie 2003 i 2004 r.

 Przypisy:

1. w terminie od 17.07.2002 r. do 16.10.2002 r. . 215 wniosków, od 06.01.2003 r. do 07.02.2003 r. . 103 wnioski, od 26.05.2003 r. do 27.06.2003 r. . 156 wniosków.
2. w terminie od 17.07.2002 r. do 16.09.2002 r.
3. w ramach RUF 2000 dokonano przesunięcia środków finansowych z Działania 1, w którym pozostały środki niewykorzystane, do Działaniu 3, gdzie wystąpił niedobór środków. Przesunięto kwotę 47 349 252 euro (35 511 939 euro ze środków UE + 11 837 313 euro ze środków krajowego współfinansowania).
4. łączna kwota, na którą opiewają promesy zmniejsza się w związku z podpisywaniem umów na realizację projektów inwestycyjnych, w wyniku wyłaniania wykonawców w procedurze zamówień publicznych.